o prawie autorskim i prawach pokrewnych1 (istotnie znowelizowana w czerwcu 2000 r.), ktra nie tylko skonkretyzowaa zakres karnoprawnej ochrony praw autorskich i praw pokrewnych, ale umocnia take procesow pozycj pokrzywdzonego przestpstwem naruszajcym wskazane dobra. Zakres tej pracy okrela jej tytu, zatem poruszone w niej zostay tylko te kwestie procesowe, ktre mog by szczeglnie charakterystyczne, wanie dla postpowania karnego prowadzonego w sprawie o przestpstwo przeciwko prawom autorskim i prawom pokrewnym.
1 Ustawa z dn. 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim 1 prawach pokrewnych, Dz.U. 1994, Nr 24 poz. 24 z pn. zm.
10 Wstp
Kwestie te rwnoczenie pozwalaj wyrni tego rodzaju proces na tle oglnie obowizujcego wzorca.
Poniewa temat niniejszej pracy dotyczy ochrony praw autorskich i praw pokrewnych, wic rozwaania zostay skoncentrowane przede wszystkim wok osoby pokrzywdzonego, dla ktrego proces karny jest drog realizacji zagwarantowanych mu w ustawie uprawnie. Celem niniejszej pracy byo bowiem znalezienie odpowiedzi na pytanie: jak powinien przebiega proces karny w sprawie o przestpstwo przeciwko prawom autorskim lub prawom pokrewnym, aby w peni zrealizowany zosta zakres procesowych uprawnie pokrzywdzonego, a jego interesy ekonomiczno-prawne znalazy maksymalne zabezpieczenie? Przy czym, wskazujc pokrzywdzonego przestpstwem przeciwko prawom autorskim lub prawom pokrewnym, uwzgldniona zostaa wycznie sytuacja tych podmiotw, ktrych prawa wynikaj bezporednio z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Prawo procesowe peni funkcj suebn wobec norm prawa karnego materialnego, a wic nie mona omawia jakiegokolwiek problemu procesowego w zupenym oderwaniu od prawa materialnego. Dla potrzeb tej pracy konieczne byo odwoanie si do norm karnomaterialnych przy rozwaaniach dotyczcych odpowiedzialnoci prawnej, stanowicej gwny przedmiot procesu karnego, na ktr skada si podstawa faktyczna i podstawa normatywna - ta ostatnia wanie jest w szczeglnym stopniu zwizana z przepisami prawa karnego materialnego. Pozostae zagadnienia maj charakter wycznie procesowy.
Pominite zostay istotne, ale wychodzce poza koncepcj niniejszej pracy, zagadnienia przestpczego naruszenia praw autorskich i praw pokrewnych w Internecie. Problem ten, z jednej strony czy si cile z kryminalistycznymi aspektami cigania tego rodzaju przestpstw, z drugiej natomiast nasuwa wtpliwoci o charakterze karnomaterialnym. Z procesowego punktu widzenia istotna jest przede wszystkim kwestia zabezpieczenia materiau dowodowego i w takim tylko zakresie zosta on czciowo omwiony.
11 Wstp
Praca nie ma charakteru porwnawczego, dlatego te opiera si gwnie na ustawodawstwie polskim. Sporadycznie jednak, w pewnych sytuacjach uwzgldnione zostay instytucje prawa obcego oraz zgaszane na forum midzynarodowym postulaty dotyczce ochrony praw autorskich i praw pokrewnych, gdy uatwio to ocen funkcjonujcych w naszym prawie rozwiza.
Rozdzia I
PRZEDMIOT PROCESU KARNEGO
A OCHRONA PRAW AUTORSKICH
I PRAW POKREWNYCH
1.1. Uwagi wstpne
Pierwsze uwagi zwizane z ochron praw autorskich i praw pokrewnych w procesie karnym, powinny jak sdz dotyczy kwestii okrelenia przedmiotu takiego procesu. W szerokim znaczeniu, nie budzi przecie wtpliwoci, e pojcie przedmiotu w procesie karnym ma fundamentalne znaczenie, zarwno w teorii, jak i w praktyce. W abstrakcyjnym ujciu wspksztatuje ono bowiem istot procesu karnego, a w skonkretyzowanych sytuacjach procesowych wspdecyduje np. o waciwoci sdu, legitymacji procesowej stron, tosamoci czynu, czy wreszcie zawisoci sprawy.
Na przestrzeni lat przedmiot procesu karnego by rozmaicie pojmowany i definiowany, jednak wyczerpujca analiza wszystkich, powstaych w przeszoci koncepcji, czy te szczegowe ich opisywanie nie stanowi moim zdaniem elementw koniecznych dla dalszych rozwaa.
14 Ochrona praw autorskich i praw pokrewnych w polskim procesie karnym
Dlatego te, wrd reprezentowanych w tej dziedzinie, w literaturze stanowisk, ograniczam si do wyrnienia dwch, w mojej ocenie najbardziej znaczcych dla ksztatowania si tego pojcia w wspczesnym polskim procesie karnym.