Natomiast prokuratura zosta³a
wy³¹czona z urzêdu Ministra Sprawiedliwoœci i podporz¹dkowana Radzie
Pañstwa. Utworzono urzêdy prokuratorskie w terenie, podporz¹dkowano je
Prokuratorowi Generalnemu, a poprzez niego Radzie Pañstwa.
Dokonano te¿ powa¿nej korekty w podziale administracyjnym kraju.
Uchwa³¹ Sejmu z 28 VI 1950 r. z województwa poznañskiego wyodrêbniono
214
samodzielne woj. zielonogórskie. Województwo poznañskie uleg³o zmniej-
szeniu z 39,2 tys. km2 do 26,9 tys. kmz. Z woj szczeciñskiego wykrojono woj.
koszaliñskie. Woj. szczeciñskie zmniejszono z 30,3 tys. kmz do 12,7 tys. km2.
Woj. œl¹skie podzielono na katowickie i opolskie. Liczba województw wzros³a
wiêc z 17 do 19.
W latach 1949 - 1952 dokona³y siê daleko id¹ce zmiany w rz¹dzie.
Zlikwidowano ministerstwa: Aprowizacji (29 IX 1948), Ziem Odzyskanych
(11 I 1949), Przemys³u i Handlu (10 II 1949), Odbudowy (7 IV 1949).
Tworzono nowe resorty. Szczególne znaczenie mia³a rozbudowa resortów
przemys³owych. W styczniu 1949 r. zniesiono Centralny Urz¹d Planowania.
W jego miejsce utworzono Pañstwow¹ Komisjê Planowania Gospodarczego.
Przewodnicz¹cym PKPG zosta³ H. Minc. Na zastêpców Minca powo³ano
Stefana Jêdrychowskiego i Eugeniusza Szyra, a w 1950 r. jeszcze Piotra
Jaroszewicza, Franciszka Blinowskiego, Adama Wanga i Franciszka Wa-
nio³kê. PKPG w samej centrali w Warszawie zatrudnia³a 1800 ludzi.
W ka¿dym województwie dzia³a³a WKPG z odpowiednim sztabem ludzi.
W miejsce rozwi¹zanego Ministerstwa Przemys³u i Handlu pocz¹tkowo
utworzono 6 ministerstw specjalistycznych: Górnictwa i Energetyki, Prze-
mys³u Ciê¿kiego, Przemys³u Lekkiego, Przemys³u Rolnego i Spo¿ywczego,
Handlu Wewnêtrznego, Handlu Zagranicznego. Po pewnym czasie nast¹pi³o
dalsze rozdrobnienie. 30 XII 1950 r. zniesiono Ministerstwo Budownictwa
i w to miejsce utworzono trzy ministerstwa: Przemys³u Chemicznego, Budow-
nictwa Miast i Osiedli i Budownictwa Przemys³owego.
Reformy by³y nie przemyœlane. Podejmowano decyzje o du¿ym znacze-
niu i szybko siê z nich wycofywano. Resorty likwidowano, by usun¹æ
niewygodnych ludzi. W lutym 1949 r. utworzono Komitet Ekonomiczny
Rady Ministrów (KERM) z Mincem na czele, ale ju¿ 20 IX 1950 r.
instytucjê tê zlikwidowano. W styczniu 1949 r. A. Zawadzkiego powo³ano na
wicepremiera, ale 10 VI 1949 r. ju¿ go odwo³ano, przesuwaj¹c na inny
odcinek.
W styczniu 1949 r. odwo³ano Gomu³kê ze stanowiska wicepremiera
i ministra Ziem Odzyskanych. Powo³ano go na stanowisko wiceprezesa NIK.
By³a to wyj¹tkowa z³oœliwoœæ, poniewa¿ powszechnie by³o wiadomo, ¿e prezes
NIK, JóŸwiak, nie lubi Gomu³ki i nale¿y do osób zaciekle atakuj¹cych
odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne. Z rz¹du odeszli Kaczorowski, W.
Wolski, M. ¯ymierski i inni. 30 IV 1950 r. zmar³ minister bez teki W.
Rzymowski. Nie by³o miesi¹ca bez zmian organizacyjnych i kadrowych.
W listopadzie 1952 r. w sk³ad rz¹du wchodzi³o 47 osób. Ze sk³adu powo³anego
w 1947 r. pozosta³o tylko 13 osób. Tylko 10 z nich nie zmieni³o resortu.
W rz¹dzie by³o ju¿ 6 wicepremierów i 6 wiceprzewodnicz¹cych PKPG, którzy
mieli rangê ministra. Z 6 wicepremierów tylko 1 nie nale¿a³ do PZPR (A.
Korzycki) natomiast 4 z nich by³o cz³onkami œcis³ego kierownictwa partii.
215
Premier Cyrankiewicz by³ jednoczeœnie cz³onkiem BP i sekretarzem KC
PZPR.
Premiera nie interesowa³y wysuwaj¹ce siê na czo³o problemy ekonomicz-
ne. Problemy te znajdowa³y siê niepodzielnie w rêku H. Minca, który - bgd¹c
cz³onkiem BP KC PZPR - pe³ni³ funkcjê wicepremiera, przewodnicz¹cego
KERM i przewodnicz¹cego PKPG. Rz¹d in corpore w zasadzie siê nie zbiera³.
31 V 1950 r. Rada Ministrów podjê³a decyzjê o powo³aniu Prezydium Rz¹du.
Tworzyli je: premier, wicepremierzy i podsekretarz stanu w Urzêdzie Rady
Ministrów. Stanowisko podsekretarza stanu obj¹³ najbli¿szy wspó³pracownik
Bieruta i zaufany cz³owiek w³adz radzieckich w Polsce, Jakub Berman.
Prezydium Rz¹du by³o organem nieformalnym, gdy¿ nie przewidywa³a tego
Konstytucja. Desygnowana w ten sposób grupa ludzi tworzy³a faktyczny rz¹d.
W listopadzie 1952 r. wicepremierami byli: Hilary Che³chowski, Tadeusz
Gede, Stefan Jêdrychowski, Antoni Korzycki, H. Minc, A. Zawadzki.
Zastêpcami przewodnicz¹cego PKPG byli: F. Blinowski, S. Ignar, P. Jarosze-
wicz, E. Szyr, A. Wang, F. Wanio³ka.
Dla potrzeb PKPG zbudowano wielki gmach w Warszawie przy Placu
Trzech Krzy¿y. Wprowadzono bardzo szczegó³owe planowanie, reglamen-
tacjê surowców i wyprodukowanych towarów, sztywne ceny. Rozbudowano
sprawozdawczoœæ. Jeden z wicepremierów i jeden z wiceprzewodnicz¹cych
PKPG by³ odpowiedzialny za koordynacjg wspó³pracy z RWPG. Plan 6-letni
by³ dostosowany do wieloletnich planów gospodarczych ZSRR i innych
pañstw cz³onkowskich RWPG. Plany te mia³y siê uzupe³niaæ. Wszêdzie
realizowano jednak proces industrializacji (ciê¿ki przemys³) i kolektywizacji.
Stopniowo resort ten przejmowa³ gen. P. Jaroszewicz.
Jak wspomniano wy¿ej, na pierwszy plan w kraju wysuwa³y siê sprawy
ekonomiczne. Realizacja planów gospodarczych w Polsce i w innych krajach
demokracji ludowej odbywa³a siê jednak w atmosferze nieufnoœci, podej-
rzliwoœci, bezpardonowej walki z realnymi i urojonymi wrogami, przy czym
w innych krajach w³adze mog³y pochwaliæ siê wiêkszymi sukcesami. Szybko