Każdy akt pierwotnego
nabycia (initial acqusition), także słuszny powoduje pojawienie się nierówności w stosunku
do uprawnień do otaczającego świata. Akty użycia i przekazania (use and transfer) stwarzają
nierówne uprawnienia co do produkowanych dóbr. W efekcie mamy rosnące w dziejach
świata nierówności i nie ma sprawiedliwego sposobu na poprawę czy naprawę tego stanu bez
ingerowania w zasadę samoposiadania.
Nozick podejmuje specyficzną krytykę równości: nie za to, że produkuje ona w
społeczeństwie niewydajność, korupcję czy też gwałci swobody obywatelskie, ale dlatego, że
narusza samą podstawę swobód, niszczy wolność jako taką.
2.3.6. Podsumowanie Główne wnioski płynące z rozważań Nozicka na temat natury państwa, jego uprawnionych
funkcji i legitymizacji są następujące: usprawiedliwione jest pewnego rodzaju państwo
minimalne, ograniczone do wąskich funkcji ochrony przeciwko gwałtowi, kradzieży,
oszustwu, narzucaniu zobowiązań itd. Jakiekolwiek bardziej rozbudowane państwo musi
naruszać prawa jednostek do niezmuszania ich do robienia pewnych rzeczy i jest
nieusprawiedliwione. [70] Państwo minimum jest zarówno inspirujące, jak słuszne. Państwo nie może zmuszać ludzi do robienia pewnych rzeczy dla dobra innych ludzi (redystrybucja)
ani powściągać ludzi od robienia pewnych działań dla ich własnego dobra (paternalizm).
Rozdział 3
Koncepcje anarchokapitalistyczne
„Gdy bankrutuje jakiś wolnorynkowy biznes, może zastąpić go jakiś bardziej efektywny
konkurent. Ale gdy źle funkcjonują państwowe szkoły czy sądy, odpowiedzią zazwyczaj jest
dawanie im większej ilości pieniędzy”
Jarret Wollstein, “In Pursuit of Liberty” [71]
3.1 Przed narodzinami anarchokapitalizmu, anarchizm indywidualistyczny a anarchizm komunistyczny
3.1.1 Wspólna płaszczyzna anarchizmów, ich charakterystyka Dla indywidualistycznego anarchizmu pojęcia libertarianizm (do którego bywa on używany
jako synonim) i tradycja anarchistyczna (której jest on częścią) są w chwili obecnej
niewygodne. Choć Pierwsza Międzynarodówka, kamień probierczy dziewiętnastowiecznego
radykalizmu, jest zazwyczaj łączona z marksizmem, to składała się ona w większości z
bakuninowców (komunistycznych anarchistów) i indywidualistycznych anarchistów. Innymi
słowy, anarchizm indywidualistyczny, jako radykalna filozofia polityczna, był brany
poważnie przez innych anarchistów; cieszył się on wiarygodnością [72].
Ta wiarygodność brała się z dwóch źródeł. Po pierwsze, z olbrzymich wysiłków
wolnościowych takich postaci, jak Benjamin Tucker, które nie tylko aktywnie działały w
organizacjach robotniczych, ale odpowiadały także za wprowadzenie do anarchizmu nowej,
dynamicznej teorii, tłumacząc na przykład prace Maxa Stirnera. Po drugie, wynikała z
elementów teorii, które anarchizm indywidualistyczny zwykł podzielać z anarchizmem
komunistycznym.
W ciągu ostatniego stulecia teoria indywidualistycznego anarchizmu uległa dramatycznym
zmianom i odpłynęła daleko od innych szkół anarchizmu: anarchizmu komunistycznego,
anarchosyndykalizmu i anarchizmu chrześcijańskiego. Szczególnie ostry konflikt narósł z
anarchizmem komunistycznym.
Anarchosyndykalizm mimo historycznej wrogości jest bliski teoretycznie anarchizmowi
komunistycznemu. Wrogość między nimi wynika z anarchosyndykalistycznej wiary, że
zmiana społeczna powinna nastąpić w wyniku reorganizacji świata pracy w luźną federację
kolektywnie posiadanych i kierowanych fabryk, podczas gdy komunistyczni anarchiści
opowiadali się i opowiadają się za innymi środkami. Jedni i drudzy chcą społeczeństwa
anarchistycznych robotników, ale nie zgadzają się w jaki sposób można doprowadzić do
takiej sytuacji społecznej.
Anarchizm chrześcijański jest zwykle kojarzony jako ruch związany z Lwem Tołstojem. Nie
uznaje on prawa do używania przemocy w żadnym celu. Jest odmianą pacyfizmu i
najważniejszą różnicą dzielącą go od anarchizmu indywidualistycznego jest odrzucenie
używania przemocy w samoobronie. Anarchizm chrześcijański i anarchizm
indywidualistyczny w dużej mierze zgadzają się ze sobą. Dzieła Tołstoja bywały silnie
reklamowane w „Liberty” Benjamina Tuckera, głównym forum anarchizmu
indywidualistycznego w XIX wieku.
Wspomniany już amerykański wolnościowiec Josiah Warren [73] zaczął wydawać pismo
„The Peaceful Revolutionist” , które było pierwszym czasopismem
anarchoindywidualistycznym. Warren sam nie nazywał się anarchistą; w rzeczywistości nikt
nie używał często tego słowa.
Opowiadał się za dobrowolnym społeczeństwem zorganizowanym wokół pojedynczego
człowieka jako podstawowej jednostki społecznej. Swoje poglądy wyraził w sprawozdaniu na
temat wolnościowej społeczności Utopii, jakie napisał w „The Peaceful Revolutionist” z maja
1848 r. [74] Pisał: „Od początku do końca naszej działalności (…) wszystko było prowadzone na tak niemalże indywidualnych zasadach, że nie odbyło się żadne spotkanie w celu ustalenia
praw. Żadnej organizacji, żadnej nieograniczonej delegowanej władzy, żadnych
„konstytucji”, żadnych „praw”, „przepisów”, „reguł” czy „regulaminów” oprócz takich,
jakie każda jednostka ustanawia dla siebie i swych własnych spraw” .
3.1.2 Kluczowe pojęcia indywidualistycznego anarchizmu, samoposiadanie i laborystyczna koncepcja wartości
Dwiema kluczowymi ideami w filozofii Warrena były: suwerenność jednostki (Sovereignty of
the Individual) oraz pracowa (laborystyczna) teoria wartości [75].
Idea suwerenności jednostki jest powszechniej znana pod nazwą samoposiadania (self-
ownership). Według koncepcji Warrena suwerenność jednostki i samoposiadanie odnoszą się
do moralnego roszczenia, które każda ludzka istota ma wobec swojego ciała. Idea
samoposiadania jest wciąż powszechna również w umiarkowanym libertarianizmie.
Indywidualistyczny anarchizm sprzeciwia się, podobnie jak zwykł to czynić minarchizm,