Ostatnia sfera podejmowanych reform, o których wspomnê, t
ubezpieczenia zdrowotne. W mediach jawi¹ siê one jako remedium n
wszelkie bol¹czki s³u¿by zdrowia. Nadzwyczajna komisja sejmowa de
batuje nad dwoma zg³oszonymi projektami. Jakie problemy wi¹¿¹ si
z takim rozszerzeniem zakresu ubezpieczeñ.
Czy jednak wprowadzenie ubezpieczeñ spo³ecznych zapewni stabil
ne zasilanie finansowe ochrony zdrowia? Mo¿na mieæ nadziejê, ¿e ta£
Ustalona sk³adka, przy utrzymaniu dyscypliny p³atniczej bêdzie w spo
262 M. Ksiê¿opolski, G. Magnuszewska-Otulak, R. Gierszewska________
sób regularny wpiywala do kasy ubezpieczeñ zdrowotnych. Nie bêdzie
podlega³a przetargom politycznym, bêdzie jednak pozostawaæ pod
wp³ywem procesów demograficznych (udzia³ osób w wieku produkcyj-
nym w ogóle spo³eczeñstwa) i gospodarczym (poziom dochodów lud-
noœci, przedsiêbiorstw, stopa bezrobocia).
Czy ubezpieczenia zdrowotne poprawi¹ dostêpnoœæ do us³ug me-
dycznych? Formalnie w uspo³ecznionej s³u¿bie zdrowia niemal ka¿dy
ma prawo do pe³nego zakresu us³ug medycznych. Czy oznacza to do-
stêpnoœæ? Czasami tak. W niektórych regionach jest to kwestia wyboru
czy wstaæ o œwicie po numerek, odczekaæ w kolejce czy zap³aciæ za
us³ugê. W innych, wobec niedoboru kadr medycznych us³ugi s¹ fak-
tycznie niedostêpne. Mo¿na jednak za³o¿yæ, ¿e system ubezpieczeñ
zdrowotnych u³atwi racjonalne rozmieszczenie lekarzy i placówek, po-
prawiaj¹c dostêpnoœæ us³ug. Jeœli jednoczeœnie ubezpieczenia zapewni-
³yby sta³y i relatywnie wysoki nap³yw œrodków, to dostêpnoœæ us³ug
medycznych uleg³aby zdecydowanej poprawie.
Czy wprowadzenie ubezpieczeñ poprawi³oby jakoœæ œwiadczonych
us³ug? Tu w¹tpliwoœci jest najmniej. Prawo swobodnego wyboru leka-
rza, podpisywanie kontraktów z placówkami i lekarzami, lecz¹cymi le-
piej i efektywniej, stanowi³oby motyw zarówno do poprawy jakoœci
us³ug, jak i obni¿enia ich kosztów.
¯eby jednak nie by³o z³udzeñ. Droga od wprowadzenia ubezpieczeñ
zdrowotnych do poprawy jakoœci us³ug, a tym bardziej do zrealizowa-
nia celem poprawy stanu zdrowia Polaków jest bardzo odleg³a.
Pomoc spo³eczna
Terminem pomocy spo³ecznej okreœla siê zaspokajanie, ze œrodków
publicznych, niezbêdnych potrzeb ¿yciowych osób i rodzin niezdolnych
uczyniæ tego samodzielnie. Tworzy j¹ system œwiadczeñ pieniê¿nych,
rzeczowych oraz w formie us³ug. Pomoc spo³eczna wype³nia luki pozo-
stawione przez inne rodzaje œwiadczeñ, ze wzglêdu na ich ograniczony
zakres przedmiotowy (rodzaje œwiadczeñ) lub podmiotowy (kr¹g osób),
odgrywaj¹c istotn¹ rolê w systemie bezpieczeñstwa socjalnego obywate-
li. Ingeruje wtedy, gdy jednostka lub rodzina nie jest w stanie w³asnymi
si³ami przezwyciê¿yæ swego trudnego po³o¿enia, bez wzglêdu na to, czy
dosz³o do niego z jej winy, czy te¿ na skutek zdarzeñ losowych.
Pomoc spo³eczna jest dziedzin¹ o doœæ d³ugich tradycjach. Pierwsze
Zabezpieczenie spo³eczne
263
zapisy o opiece dla osób znajduj¹cych siê w trudnym po³o¿eniu socjal-
no-bytowym, rodzinnym i zdrowotnym mo¿na znaleŸæ ju¿ w staro¿yt-
nej Grecji i Rzymie. Od ok. XII wieku w Polsce, jak i na œwiecie, po-
moc spo³eczna stanowi³a przedmiot szczególnego zainteresowania in-
stytucji religijnych i postêpowych ruchów spo³ecznych. Rozwój te
dziedziny ¿ycia doprowadzi³ do powstania ró¿nych form ratownictw;
spo³ecznego, dzia³alnoœci charytatywnej oraz ruchów samopomocy l.
W pierwszej po³owie XX wieku, w zakresie teorii, w Polsce dosz³<
do kszta³towania siê tzw. polskiej szko³y dzia³alnoœci opiekuñczej, ma
j¹cej swe Ÿród³a przede wszystkim w pedagogice spo³ecznej i polityo
spo³ecznej. G³ówni reprezentanci tego nurtu to: HelenaRadliñska, Kon
stanty Krzeczkowki, Janusz Korczak i Aleksander Kamiñski.
W okresie miêdzywojennym podstaw¹ prawn¹ pomocy spo³eczne
by³a Ustawa z dnia 16 sierpnia 1923 roku o opiece spo³ecznej, któr
obowi¹zywa³a prawie siedemdziesi¹t lat2.
Po II wojnie œwiatowej w Polsce dokona³a siê bardzo znaczna ewc
³ucja systemu organizacyjnego pomocy spo³ecznej. Do najbardzi<
istotnych zmian nale¿y zaliczyæ: przejêcie problematyki pomocy spc
³ecznej z resortu pracy przez resort zdrowia (1960 r.), utworzenie oœrot
ków opiekuna spo³ecznego i zatrudnienie pracowników socjalnych
rejonach leczniczo-zapobiegawczych oraz powstanie funkcjonalnyc