pietêgniarka,lekarz,pmcownik laboratorium, solowa
- Pracownik s³u¿by --. pacjent zdrowia
Ryc. 14.1. Droga transmisji zaka¿eñ szpitalnych.
Tabela 14.9. Zasady bezpiecznego postêpowania z materia³em zaka¿onym (lub nieznanym)
Wszelkie czynnoœci (badanie pacjenta, pobieranie materia³u do badania, wykonywanie zabiegów z naruszeniem ci¹g³oœci tkanek, badanie laboratoryjne lub sekcyjne), podczas których dochodzi, lub mo¿e dojœæ, do kontaktu z krwi¹ nale¿y wykonywaæ po zastosowaniu indywidualnych œrodków ochronnych (rêkawiczki, maski, czepki, odzie¿ ochronna wielokrotna i jednorazowa, obuwie - zale¿nie do rodzaju zabiegu)
Porody naturalne trzeba traktowaæ jak postêpowanie inwazyjne i stosowaæ takie œrodki zapobiegaj¹ce, jak opisano wy¿ej
Rêkawiczki powinny byæ zmieniane po wykonaniu ka¿dego zabiegu (badania, pobrania materia³u)
Rêce i powierzchnie cia³a po kontakcie z krwi¹, p³ynami ustrojowymi, wydzielinami i wydalinami oraz po zdjêciu rêkawiczek nale¿y umyæ myd³em i bie¿¹c¹ wod¹ i poddaæ dezynfekcji
Pracownicy ze zmianami chorobowymi naruszaj¹cymi ci¹g³oœæ pow³ok skórnych i b³on œluzowych (orzodzenia, zranienia) nie mog¹ wykonywaæ zabiegów zwi¹zanych z naruszeniem ci¹g³oœci tkanek pacjenta oraz czynnoœci zwi¹zanych z badaniem materia³u lub usuwaniem materia³u i z czyszczeniem sprzêtu zaka¿onego
Do pipetowania materia³ów potencjalnie zaka¿onych nale¿y stosowaæ pipety automatyczne. Nie wolno pipetowaæ ustami!
Osoby dokonuj¹ce sekcji zw³ok osób zaka¿onych HIV powinny u¿ywaæ zawsze podwójnych rêkawic oraz dodatkowo wodoodpornych fartuchów i masek os³aniaj¹cych ca³¹ twarz Zabiegi stomatologiczne powinny byæ wykonywane z u¿yciem indywidualnych œrodków ochrony (adekwatnie do rodzaju zabiegu), a k¹tnice i prostnice musz¹ byæ poddane sterylizacji po ka¿dym u¿yciu r
Materia³y stomatologiczne, takie jak wyciski lub rejestratory zgryzu, powinny byæ poddane umyciu i dezynfekcji po ka¿dym pacjencie oraz przed przekazaniem do protezowni
Sposób gromadzenia, oznakowania, transportu i usuwania lub wymiany materia³ów, zu¿ytego sprzêtu i œrodków ochrony osobistej, bielizny indywidualnej i poœcielowej chorych powinien byæ œciœle okreœlony, a realizacja powinna byæ systematycznie kontrolowana
t Proces mycia i dezynfekcji narzêdzi, sprzêtu wielokrotnego u¿ytku, szk³a laboratoryjnego powinien byæ prowadzony w automatach myj¹cych. Pozwala to na rezygnacjê z zabiegów dezynfekcyjnych przed myciem rêcznym i zlikwidowanie sytuacji ryzyka dla personelu wykonuj¹cego tê czynnoœæ
Wszelkie powierzchnie zanieczyszczone materia³em zaka¿onym oraz powierzchnie, na których opracowywano taki materia³ nale¿y poddaæ dezynfekcji za pomoc¹ roztworów œrodków chemicznych
Skutecznoœæ procesów sterylizacji i dezynfekcji powinna byæ systematycznie kontolowana
298
Od momentu opisania tej drogi zaka¿enia zastosowano bardzo piele et.:pl~~ postêpowania, prowadz¹cych do eliminacji materia³u zaka¿onego i zapobieg~niu jego transmisji.
Polegaj¹ one na:
~ Uzale¿nieniu pobrania krwi od poddania siê obowi¹zuj¹cym badaniom i rezygnacji z dawców wykazuj¹cych obecnoœæ przeciwcia³ lub antygenów albo obu tych markerów infekcji. W odniesieniu do osób wykazuj¹cych opóŸnienie serokonwersji ta metoda jest niewystarczaj¹ca. Istnieje wiêc mo¿liwoœæ pobrania krwi (a tak¿e tkanek lub komórek) od osoby zaka¿onej. Stwarza to potencjalne niebezpieczeñstwo transmisji zaka¿enia. Podczas pobierania i diagnozowania krwi lub materia³u tkankowego nale¿y zachowaæ takie same œrodki profilaktyczne, jak przy postêpowaniu z materia³em, co do zaka¿enia którego jesteœmy pewni (WHO). Czynnoœci te stanowi¹ czynnik ryzyka dla pracowników transfuzjologii i diagnostyki.
Rezygnacji z dawców nale¿¹cych do grup ryzyka (narkomani, homoseksualiœci, biseksualiœci, partnerzy seksualni zaka¿onych HIV, biseksualistów i chorych na hemofiliê, prostytutki oraz okresowo osoby z tatua¿em, leczone akupunktur¹, powracaj¹ce z miejsc odosobnienia, rejonów epidemii), wœród których zaka¿enie jest znaczne.
~ Zmianach w preparatyce krwi, polegaj¹cych na selektywnej filtracji krwinek oraz na opracowaniu termicznym preparatów bia³kowych. Ten sposób postêpowania wydatnie zmniejsza niebezpieczeñstwo wynikaj¹ce ze zjawiska opóŸnionej serokonwersji, ale go nie likwiduje.
~ Opracowaniu zasad bezpiecznego postêpowania z materia³em zaka¿onym (zosta³y omówione w tab. 14.9) od chwili jego pozyskiwania do czasu zabezpieczenia (utylizacji) (oprócz materia³u, równie¿ sprzêtu, odzie¿y i œrodków ochronnych oraz aparatury).
Zbieraniu szczegó³owych wywiadów ze zwróceniem uwagi na elementy epidemiologiczne (wystêpowanie chorób wskazuj¹cych na AIDS, ryzykowne zachowania zdrowotne, przynale¿noœæ do grup ryzyka) i adekwatne do wyników wywiadu postêpowanie.
i Mo¿liwoœci wykonania badañ laboratoryjnych (za zgod¹ pacjenta), wykrywaj¹cych markery zaka¿enia.
~ Obowi¹zku przeœledzenia losów krwi pobranej w przesz³oœci od dawcy, u którego zosta³y wykryte markery zaka¿enia HIV.
Obowi¹zku powiadomienia stacji krwiodawstwa i wszystkich punktów pobieraj¹cych o dyskwalifikacji osób do oddawania krwi.
299
14.3. Czynniki predysponuj¹ce do wyst¹pienia zaka¿eñ objawowych u osób eksponowanych na zaka¿enie
w lecznictwie otwartym
Wiêkszoœæ przyczyn determinuj¹cych powstawanie zaka¿eñ zwi¹zanych z pobytem w szpitalu odgrywa istotn¹ rolê w zaka¿eniach zwi¹zanych z dzia³alnoœci¹ lecznictwa otwartego. Jednak¿e czynniki zwi¹zane z pacjentem ró¿ni¹ siê przede wszystkim okresem przebywania w warunkach ekspozycji na zaka¿enie. Jednorazowy pobyt w przychodni (poradni, gabinecie stomatologicznym, zabiegowym, punkcie szczepieñ itp.) jest znacznie krótszy. Istotn¹ rolê mo¿e wiêc odgrywaæ czêstotliwoœæ wizyt.