— Pokochałam mirała. Na Krecie właśnie wrzała ewolucja i floty wielkich mocarstw stały w portach. Po kilku dniach i ja tam zakotwiczyłam. Co za potęga! Szkoda, że nie widzieliście tych czterech mirałów: angielskiego, francuskiego, włoskiego i rosyjskiego — kapiących od złota, w lakierkach i pióropuszach. Jak koguty, wspaniałe koguty, osiemdziesiąt do stu kilogramów wagi każdy! I co za brody! Wijące się, jedwabiste: kruczoczarna, jasna, szpakowata, kasztanowa. A jakie zapachy! Każdy miał swój własny zapach — po tym odróżniałam ich nocą. Anglia pachnie wodą kolońską, Francja fiołkami, Rosja piżmem, Włochy, ach, Włochy upajały paczulą. Co za brody, mój Boże, co za brody!
Często zbieraliśmy się na miralskim okręcie i mówiliśmy o ewolucji. Wszyscy mieli rozpięte mundury, a moja jedwabna koszulka przyklejała się do ciała, bo obleli ją szampanem. Było lato. Mówiliśmy więc o ewolucji, prowadziliśmy poważne rozmowy, a ja chwytałam ich za brody i błagałam, aby nie strzelali do tych biednych drogich Kre-teńczyków. Obserwowaliśmy ich przez lornetki na skałach Chanii. Maleńcy jak mrówki, w niebieskich spodniach i żółtych butach. Krzyczeli, krzyczeli, wznosząc sztandary...
Trzciny ogradzające podwórze zaszeleściły. Stara bojowniczka zamilkła, przerażona. Wśród liści błysnęły złośliwe oczka. Wiejska dzieciarnia wywęszyła naszą ucztę i podglądała nas.
Nasza śpiewaczka próbowała wstać, ale na próżno, zbyt dużo zjadła i wypiła, usiadła więc oblana potem. Zorba podniósł kamień, dzieci uciekły z piskiem.
— Mów dalej, piękna, mów, mój skarbie! — powiedział Zorba, przysuwając krzesło coraz bliżej.
— Powiedziałam więc włoskiemu mirałowi, wobec którego byłam najśmielsza, powiedziałam łapiąc go za brodę: “Mój Canavaro — tak się nazywał — mój kochany Cana-varo, nie robić bum! bum! Nie robić bum! bum!"
Ileż to razy ta, z którą tu dziś rozmawiacie, ratowała życie Kreteńczyków! Ileż razy armaty stały gotowe do strzału, a ja czepiałam się brody mirała i nie pozwalałam mu robić bum! bum! A kto podziękował mi za to? Co do odznaczeń...
Panią Hortensję rozgniewała ludzka niewdzięczność. Uderzyła w stół swoją małą, miękką piąstką. Zorba wyciągnął swoje doświadczone ręce ku jej rozchylonym kolanom i ścisnął je, wołając z udanym wyrzutem:
— Moja Bubulino, błagam cię, nie rób bum! bum!
— Precz z łapami! — krzyknęła nasza cnotliwa dama. — Za kogo mnie masz, stary? — rzuciła mu tęskne spojrzenie.
— Jest jeszcze dobry Bóg — mówił stary chytrus. — Nie martw się, droga Bubulino! My też jesteśmy przy tobie, nie bój się.
Stara syrena wzniosła ku niebu wyblakłe błękitne oczęta i dojrzała swoją zieloną papugę, drzemiącą w klatce.
— Mój Canavaro, mój drogi Canavaro — gruchała miłośnie.
Papuga poznała głos swej pani, otworzyła ślepia, uczepiła się prętów klatki i zaczęła wrzeszczeć ochrypłym głosem tonącego człowieka:
— Canavaro! Canavaro!
— Obecny! — krzyknął Zorba, znów wyciągając rękę ku zasłużonym kolanom, jakby chciał objąć je w posiadanie.
Stara śpiewaczka lekko poruszyła się na krześle i znowu otworzyła pomarszczone usta: — Ja też walczyłam dzielnie, pierś w pierś. Ale nadeszły złe dni. Kreta została wyzwolona, statki otrzymały rozkaz odwrotu. “Co będzie ze mną — wołałam chwytając się czterech bród. — Czy mnie tu zostawicie? Przywykłam do dostatków, szampana i kurczaków, przywykłam do przystojnych marynarzy, którzy mi salutują. Co pocznę jako poczwórna wdowa, moi wspaniałomyślni mirałowie?"
Ale śmiali się — ach, ci mężczyźni! — obrzucili mnie angielskimi funtami, włoskimi lirami, napoleonami i rublami. Ukryłam je w pończochach, w staniku, w sandałkach. Ostatniej nocy, kiedy płakałam i szlochałam, mirałowie zlitowali się nade mną, napełnili wannę szampanem, zanurzyli mnie w niej — stosunki były bardzo intymne — i na moją cześć wypili szampana, w którym się kąpałam. Upili się, a potem zgasły światła...
Rano pachniałam szampanem, wodą kolońską, piżmem, fiołkami i paczulą. Trzymałam na kolanach wszystkie cztery mocarstwa — Anglię, Rosję, Francję i Włochy — i tak oto się zabawiałam...
Pani Hortensja rozkładała szeroko krótkie, pulchne rączki, unosiła i opuszczała, jakby kołysała dziecko.
— Tak oto, tak oto! A nad ranem zaczęła się kanonada na moją cześć, przysięgam na honor. Przybyła biała łódź z dwunastoma wioślarzami, by mnie zabrać i wysadzić na ląd...
Chwyciła chusteczkę i zaczęła szlochać, niepocieszona.
— Moja Bubulino! — zawołał roznamiętniony Zorba. — Zamknij oczy... Zamknij oczy, skarbie. To ja, Canavaro!
— Precz z łapami! — pisnęła znów nasza cnotliwa dama. — Spójrz na swoją gębę! Gdzie są złote epolety, gdzie trójgraniasty kapelusz i pachnąca broda?
Łagodnie ścisnęła rękę Zorby i rozpłakała się na nowo.
Zrobiło się chłodniej. Umilkliśmy na chwilę. Za trzcinami wzdychało morze, wreszcie spokojne i łagodne. Ucichł wiatr, zaszło słońce. Przeleciały nad nami dwa kruki, łopot ich skrzydeł przypominał trzask rozdzieranej jedwabnej tkaniny — jedwabnej koszuli naszej śpiewaczki.
Zmierzch opadł na podwórko złotym pyłem. Loczek pani Hortensji rozbłysnął płomieniem i powiewał w wieczornym wietrzyku, jakby chcąc wzlecieć i przenieść płomień na głowy sąsiadów. Jej półnaga pierś, rozchylone, zniekształcone wiekiem kolana, zmarszczki na szyi, rozdeptane pantofle rozbłysły złotem.