w latach 1993-1994 przeprowadzili w województwie olsztyñskimi Inowroc³awiu badania poœwiêcone powy¿szym zagadnieniom... 

Każdy jest innym i nikt sobą samym.


Z uwagi na potrzebê osi¹gniêcia zamierzonych celów przeprowadzono
rozmowy i wywiady z nauczycielami i uczniami klas starszych
(V - VIII) szkó³ podstawowych oraz rodzicami tych uczniów. £¹cznie
odbyto 600 rozmów, wybieraj¹c po 200 osób z ka¿dej z badanych grup
drog¹ losow¹. Respondentom zadawano po trzy identyczne pytania:
1) Czy spotykasz w swoim œrodowisku osoby upoœledzone umys³owo?
2) Gdzie i w jakich warunkach powinny uczyæ siê dzieci upoœledzone
umys³owo?
3) W jakich warunkach powinny ¿yæ osoby upoœledzone umys³owo?
Na pierwsze pytanie odpowiedŸ twierdz¹c¹ otrzymano od 71%
badanych. Na pytanie drugie uzyskano trzy kategorie odpowiedzi.
Pierwsza brzmia³a: „uczyæ siê w szko³ach specjalnych", i tak¹ od-
powiedŸ uzyskano od 30% respondentów. Na drug¹ - „w wy-
dzielonych klasach w szko³ach masowych" - zdecydowa³o siê 48%
ogó³u badanych, a na trzeci¹ - „w klasach integracyjnych" - 22%.
W grupie nauczycieli pierwszy wariant odpowiedzi zaaprobowa³o
50% badanych, drugi - 33%, a trzeci - 17%.
Rodzice w wiêkszoœci decydowali siê na drug¹ odpowiedŸ - 53%
badanych. Tylko 10% by³o za pierwsz¹, a 34% za trzeci¹ odpowiedzi¹.
Udzielaj¹c odpowiedzi na pytanie trzecie 98% badanej populacji
stwierdzi³o, ¿e niepe³nosprawni umys³owo powinni ¿yæ wœród nas,
a pozosta³ym (jedynie 2%) by³o to obojêtne.
Przeprowadzono równie¿ rozmowy z 200 nauczycielami szkó³
specjalnych województwa olsztyñskiego i Inowroc³awia, zadaj¹c im
pytanie: Gdzie i w jakich warunkach powinny kszta³ciæ siê dzieci
niepe³nosprawne umys³owo?
Jak wynika z uzyskanych informacji, odpowiedŸ na tak postawione
pytanie wiêkszoœæ badanych uzale¿ni³a od stopnia upoœledzenia.
Zdaniem ogó³u respondentów w grupie nauczycieli, dzieci upoœledzone
umys³owo w stopniu lekkim powinny uczyæ siê w wydzielonych
126
klasach w szko³ach masowych. Natomiast dzieci upoœledzone umys-
³owo w stopniu umiarkowanym i znacznym winny kszta³ciæ siê
w szko³ach specjalnych, zaœ osoby g³êboko niepe³nosprawne umys-
³owo - w zak³adach zamkniêtych.
Z przytoczonych powy¿ej informacji mo¿na wnioskowaæ, ¿e ró¿ne
grupy reprezentatywne udziela³y ró¿nych odpowiedzi. WyraŸnie rysuje
siê tendencja, ¿e nauczyciele, zarówno szko³y masowej, jak i specjalnej,
s¹ zwolennikami integracji, lecz nie ca³kowitej. Zwi¹zane jest to
oczywiœcie z przygotowaniem nauczycieli i trudnoœci¹ realizacji dwóch
programów jednoczeœnie w licznej klasie. Podobnie rodzice w wiêkszo-
œci akceptuj¹ integracjê. Uwa¿aj¹, ¿e dziêki edukacji integracyjnej ich
dzieci mog³yby siê nauczyæ tolerancji „innoœci", odmiennoœci, niepe³-
nosprawnoœci.
Dziêki nauczaniu integracyjnemu „dzieci pe³nosprawne maj¹ oka-
zjê, aby w naturalny i niewymuszony sposób nauczyæ siê w³aœciwego
stosunku do niepe³nosprawnych rówieœników. Ucz¹ siê wspó³¿yæ
z nimi na co dzieñ, a tak¿e s³u¿yæ im w ka¿dej potrzebie swoj¹
pomoc¹. Dopiero wspólna zabawa, uczenie siê, rozmowy, spacery,
wspólne posi³ki, chwile radosne i smutne doprowadziæ mog¹ do
prze¿ycia wspólnoty, powstania wzajemnego zaufania i w konsekwen-
cji - pe³nej wzajemnej akceptacji.
Takie zachowania zmuszaj¹ z kolei dziecko o s³abszej kondycji do
przezwyciê¿ania swoich trudnoœci. Miêdzy dzieæmi nawi¹zuj¹ siê
sympatie i przyjaŸnie. Wspólne prze¿ycia wp³ywaj¹ korzystnie na
rozwój emocjonalno-emocjonalny i sprzyjaj¹ rozwojowi intelektual-
nemu jednych i drugich" [J. Bogucka, 1994, s. 162-163].
Odnosz¹c siê do polskiej rzeczywistoœci, nale¿y pamiêtaæ, ¿e:
- decyzjê o charakterze i stopniu integracji winni podejmowaæ,
opieraj¹c siê na specjalistycznych konsultacjach - rodzice,
- powinno istnieæ wiele mo¿liwoœci kszta³cenia, zapewniaj¹cych
indywidualizacjê stosown¹ do potrzeb wynikaj¹cych z przebiegu
rozwoju dziecka,
- konieczne jest opracowanie - na poziomie lokalnym, regionalnym
i ogólnokrajowym - adekwatnych ekspertyz pedagogicznych i psycho-
logicznych wspieraj¹cych oraz podnosz¹cych jakoœæ i zakres integracji,
- nauczycieli nale¿y kszta³ciæ tak, aby rozumieli i uwzglêdniali
w swoim sposobie nauczania odrêbnoœæ i indywidualnoœæ uczniów
(szczególnie niepe³nosprawnych),
127
r
- integracja powinna stanowiæ jedn¹ z mo¿liwoœci kszta³cenia tak,
by - o ile jest to bardziej wskazane - dziecko mog³o korzystaæ
z placówek specjalnych,
- potrzebne jest zapewnienie konsultacji psychologiczno-pedago-
gicznych, których funkcj¹ by³oby udzielanie porad i wsparcia w trud-
nych sytuacjach nauczania,
- integracja winna byæ zawsze organizowana i prowadzona w taki
sposób, aby dla wszystkich zaanga¿owanych w ten proces by³a
pozytywnym i wartoœciowym doœwiadczeniem.
Podsumowuj¹c nasze rozwa¿ania, pozwolimy sobie wysnuæ kilka
wniosków:

Tematy