Ojcowie badanych dziewczt osi-^yA dobre wyniki dawali do zrozumienia, e w ich rodzi-^h istnieje konflikt maeski. Ponadto interesujce jest stwier-!e' 26 matki nie wyraay tego uczucia w tak silnym stopniu
dzen Jak
_ Ojcowie. Ojcowie dziewczt nie wykazujcych pozytywnych lgni w szkole przewyszali pozostaych ojcw w nastpuj-
cych sikalach; hamowania zainteresowa seksualnych, pou, mywania si od okazywania uczu, zadowolenia z penieni ma i ojca.
^
tOlj
Dwaj inni badacze: K. Purcell (1962) i G. Frank (196^\ stosowali PARI jako metod uzupeniajc w swych szerok krojonych badaniach psychologicznych. Pierwszy z nich - i"' Omwionych poprzednio bada nad mierzeniem wpywu or < matek na wykonanie zada przez dzieci w rnych sytuacia l w oparciu o portret swej matki i matki innego badanego d^p, zastosowa PARI do uchwycenia postaw matek, ktrych dy-ci lepiej i trafniej oceniay ekspresj mimiczn swych mat \ oraz matek innych dzieci na prezentowanych im fotografiach Drugi z omawianych badaczy szuka rnic i podobiestw postawach matek i dzieci psychicznie chorych i normalnych Kwestionariusz PARI zosta tu uyty obok testu plam H. Ror-schacha, historii przypadku oraz obserwacji zachowania si ma. ych pacjentw itd. W wietle wynikw PARI stwierdzono, ze matki majce chore dzieci okazuj wiksz obojtno w stosunku do swych dzieci ni matki dzieci zdrowych. Ponadto artyku daje przegld rnych technik badania osobowoci dzieci chorych psychicznie w porwnaniu z dziemi zdrowymi. Szczeglnie interesujce jest omwienie wynikw uzyskanych za pomoc metody kwestionariuszowej.
W. Becker i R. Krug (1965) opisali histori rozwoju PARI, wykonali za jego pomoc szereg wasnych bada oraz wypowie-/dzieli wiele pochlebnych sw na temat trzeciej wersji tej techniki. Dokonali te w niej kilka zmian polegajcych na wprowadzeniu nowych stwierdze. Stwierdzenia pochodziy z rnyci rde, np. ze skali PAS (Parent Attitude Survey), ktra bya zarazem pierwowzorem dla czwartej wersji PARI. Wykona0 wiele skal prbnych badajc przede wszystkim struktur p052' czeglnych podskal. W ten .sposb pomogli oni w utworze111 czwartej wersji PARI, w ktrej mona wyrni pi czynnik0'"' l. autorytatywna kontrola, 2. postawa demokratyczna, 3. kon' flikt maeski, 4. wrogie odrzucenie dziecka, 5. odrzucenie r" gospodyni domowej. Twrcy PARI, E. Schaefer i R. Beli, ^"^ rzystali wyniki bada W. Beckera i R. Kruga i ostatecznie s^0" struowali czwart wersj swego kwestionariusza. Ich d2161
158
glnie przegld rnych moliwoci grupowania podskal a szc skale oraz czynniki, podjli z duym poytkiem A. Ya-flf r0^. Olivier i A. Barklay (1968). ^'ir yestionariusz PARI, a zwaszcza podskale okrelajce posta-
niatek wobec dzieci, sta si kanw do tworzenia nowych, ^ hnych w treci oraz celu skal do mierzenia postaw rodzi-^kich. Niedawno A. King-Fun Li (1973) utworzya tak skal, cle a PAT (Parental Attitude Scal), zawierajc stwierdzenia ^hodzce z kwestionariusza PAS (Parent Attitude Survey) ^Shobena (1949) oraz z IV formy PARI E. Schaefera R Bella (1958). Nowy kwestionariusz opracowano w dwch jkach: angielskim i chiskim. Opracowano te matryce interko-elacyjne 18 skal i wyodrbniono drog analizy czynnikowej trzy czynniki: l) dominacj i szorstko postpowania (dominance and harshness), 2) posuszestwo, surowo i wychowanie w zalenoci (obiedence, strictness and- fostering dependency), 3) komunikacj porozumiewanie si, koleestwo i wspycie (com-munication, comradeship and shoring). W badaniu podstawowym do analizy czynnikowej (poza badaniami ustalajcymi warto techniki) brao udzia 112 matek majcych synw i 127 majcych crki.
Interesujce przedsiwzicie, zmierzajce do zmodyfikowania treci -i konstrukcji skal PARI E. Schaefera i R. Bella, podjli S. Schludermann i E. Schludermann (1974). Kwestionariusz PARI (w ich nazwie PARI Q4) polega na zredukowaniu liczby stwierdze, w wersji dla ojcw (Father's PARI), z 240 do 115 (kwestionariusz dla matek mia i ma model 115 stwierdze Mother's PARI). Zawiera .on te szereg nowych skal wynikajcych ze ^lany treci niektrych stwierdze oraz ma 3 skale kontrolne zmierzajce do ustalenia wiarygodnoci niektrych odpowiedzi "adanych. Ostatnia wersja tego kwestionariusza, pochodzca z 1974 roku, uzyskaa wysoki stopie rzetelnoci (od r ==0.61 do r ^ 0.74) wyprowadzony na podstawie dwukrotnych bada ^d 387 ojcw (wersj Father's PARI Q4) oraz 357 matek l^^^Mothe^s PARI Q4) .
i(. Kwestionariusze PARI Q4 S. Schludermanna i E. Schludermanna w i" ^rsjach s w posiadaniu Instytutu Psychologii UG i obecnie przecho-i,si- ^'pces autoryzacji i normalizacji. Badania przeprowadzone dotd
obu d^ ^"jwii s w posiadaniu instytutu .rsytnulugu uu i uuci;iiic prz.c^uu-
"'ska^0068 s^Dfyzacji i normalizacji. Badania przeprowadzone dotd Posta"^' e kwestionariusz stanowi obiecujce narzdzie do poznawania
^ rodzicielskich.
159
Do rozwoju modeli postaw rodzicielskich, w
tyna
wszystkim matek, przyczynia si M. Ziemska (1970). ^ waa ona model w postaci kwadratu opisanego na kole (^ ,, i E. Schaefera byy modelami koowymi). Autorka wyodrehe^ postawy prawidowe (na obwodzie koa), jak: akceptacja, ws ,'3 dziaanie, rozumna swoboda, ^ zrwnanie dziecka w prawach oraz postawy nieprawidowe (przy wierzchoku kwadratu) -'' nadmierne ochranianie dziecka, nadmierne wymaganie, oj,' 's canie, unikanie kontaktu z dzieckiem. Model ten stanowi r,^' staw do klasyfikacji postaw matek, wyprowadzonych z bada' PARI wrd 283 matek (badano take ojca), ktre zgaszay do poradni. Wyniki z PARI przeanalizowano w kategorii: a) ko. taktu uczuciowego matki z dzieckiem, b) dystansu uczuciowego c) koncentracji uczuciowej. Wnioski z bada posuyy do opra.