³í â÷óâàâñÿ â äóøó ö³º¿ ëþäèíè é íàìàãàâñÿ ¿¿ ðîçãàäàòè, ïåðø í³æ ùîñü ãîâîðèòè.
À ñë³ä÷èé íàìàãàâñÿ ïðîçèðíóòè éîãî íàñêð³çü ñâî¿ìè áëèñêó÷èìè, åíåðã³éíèìè î÷èìà. Ïîâòîðèâøè ê³ëüêà ðàç³â çàïèòàííÿ, ÷è çãîäåí â³í æèòè â äðóæá³, ³ íå äîáèâøèñü â³äïîâ³ä³, Äîíåöü çàìîâê. Çàéøëà ïàâçà. Íàõìóðèâøèñü, ñë³ä÷èé ÿêîñü ïîñ³ð³â, ïðèìðóæèâñÿ ³, âèòðèìóþ÷è äîâæåëåçíó ïàâçó, çàêóðèâ. À ïîò³ì ç³òõíóâ, ñòðèìóþ÷è ñåáå, ïîñì³õíóâñÿ ³ðîí³÷íî é çàãîâîðèâ ïî-ðîñ³éñüêè. ² âæå äàë³ ãîâîðèâ ò³ëüêè ïî-ðîñ³éñüêè, òàê, í³áè â³í óêðà¿íñüêî¿ ìîâè é íå çíàâ âçàãàë³ Âîëîä³â â³í ðîñ³éñüêîþ ìîâîþ òàê ñàìî äîñêîíàëî. Àíäð³é âñëóõàâñÿ çäèâîâàíî é íå ì³ã âëîâèòè íàâ³òü íàòÿêó íà òå, ùî öÿ ëþäèíà íåäàâíî òàê ãàðíî ãîâîðèëà ïî-óêðà¿íñüêè, òà ùå ç òàêèì ïîëòàâñüêèì «ëü», ³ ùî öÿ ëþäèíà «êîçàöüêîãî ðîäó». Ãîâîðèëà âîíà, ìîâ ðàñîâèé ìîñêâè÷. Æîäíîãî íàòÿêó íà ÿêèéñü àêöåíò. Âëàñíå, ç ö³º¿ ìîâè, åíåðã³éíî¿ é êàðáîâàíî¿, ç ìîâè çàãàðáíèê³â ³ âîëîäàð³â éîãî çåìë³, â³ä÷óâ, ùî ïåðåä íèì ñèäèòü íåïåðåñ³÷íèé, ãëèáîêî ïåâíèé ñåáå ðîá³òíèê «îðãàí³â ðåâîëþö³éíî¿ çàêîííîñò³». ² âæå ç ³íòîíàö³¿ â³ä÷óâàëîñÿ, ùî öÿ ëþäèíà ãîâîðèòü â³ä ³ìåí³ äèÿâîëüñüêî¿ ñèñòåìè, ââàæàþ÷è ñåáå â³ðíèì ³ àâòîðèòåòíèì ¿¿ ñòîâïîì. ³í ãîâîðèâ çíîâ ïðî òå ñàìå, àëå âæå ç ³íøèì â³äò³íêîì, íàäàþ÷è ñëîâàì ³íøîãî çâó÷àííÿ. ×åìíîãî íà çîâí³, àëå êàòåãîðè÷íîãî é ïîãðîçëèâîãî ñâîºþ ñóòòþ. ² ãîâîðèâ óæå íå íà «òè», à íà «âè», íàäàþ÷è òèì ñâî¿é ìîâ³ ñóõîãî, ï³äêðåñëåíî îô³ö³éíîãî òîíó.
— Îò. ² ùî æ âè ìåí³ íàðåøò³ íà öå ñêàæåòå? — çàê³í÷èâ Äîíåöü.
Àíäð³é ìîâ÷àâ. Äîâãî. Íàðåøò³ Àíäð³é ç³òõíóâ ³ ìåëàíõîë³éíî, çàäóìëèâî ïðîìîâèâ:
— Äîçâîëüòå ñëîâî ìîâèòè.
— Ãîâîðè.
Àíäð³é ïîäóìàâ ïðî Ñåð㺺âà ³ ÷îìóñü òàê, ÿê öå âæå áóëî ðàç, íå â ñèë³ ïåðåìîãòè áàæàííÿ ïîãëóìèòèñÿ, ïðîìîâèâ ìåëàíõîë³éíî-ìåëàíõîë³éíî, ç ïàâçàìè:
— Äîçâîëüòå... áëîùèöþ.. âáèòè...
— Ãà?! Äå?
— Îñü, âèïîâçëà ç ÷åðåâèêà...
Ñë³ä÷èé ñïàëàõíóâ. Íàõìóðèâñÿ. Çðîçóì³â, ùî Àíäð³é ç íüîãî ãëóçóº. Çàêóñèâ ãóáó.
— Ãì, — ñêðèâèâñÿ â ñàðêàñòè÷íó ïîñì³øêó Äîíåöü. — ß áà÷ó, íàéøëà êîñà íà êàì³íü. Íó ùî æ, — ç³òõíóâ, — òèì ã³ðøå äëÿ òåáå. — ² âðàç ðóáíóâ äîëîíåþ ïî ñòîëó:
— ß òîá³ íå Ñåð㺺â! Òè öå çàòÿì. — ² íàãíóâøèñü âïåðåä, çàïàëàõêîò³â î÷èìà. — ß íå Ñåð㺺â! ² âæå ç-ï³ä ì ðóêè òè íå âèéäåø æèâèé, ÷óºø? — ³í ñòèñíóâ âåëè÷åçíèé ñâ³é êóëàê ³ ïîêëàâ éîãî àæ íà êðàé ñòîëó. — Âèáèðàé — àáî-àáî; «Íå ìèòüºì, òàê êàòàíüºì». Íå ñõî÷åø ïî-äîáðîìó, òàê ïîïîâçåø ðà÷êè. Ïîéíÿâ? Ãì... Ùî òè ñîá³ äóìàºø?
² çàñì³ÿâñÿ çëîáíî, ïðåçèðëèâî:
— Ðåâîëþö³îíåðà ç ñåáå êîð÷èø... Íà¿âíèé, ñì³øíèé ³ æàëþã³äíèé ðîìàíòèê. Òè ñì³øíèé ðîìàíòèê. À ÿ ðåàë³ñò. ×óâ? Áëîùèöþ òè ìîæåø ðîçäóøèòè, àëå ïàì'ÿòàé, ùî òâîÿ äîëÿ â ìî¿õ ðóêàõ ³ òà òâîÿ äîëÿ — òî äîëÿ îò³º¿ ñàìî¿ áëîùèö³. ×óâ?
— ×óâ. (Ìåëàíõîë³éíî).
— È÷ òè! Ãëóçóºø? Äîáðå. Òàê îò ñëóõàé, ùî ÿ òîá³ ñêàæó. Òè çàðàç ï³äåø äî êàìåðè, áî ç òàêèì ãåðîºì, ÿê òè º îò çàðàç, ìàëî ïîò³õè ìàòè ñïðàâó, âè÷óõóéñÿ. À ïîò³ì ìè ìàòèìåìî «ðàçãîâîð». À òèì ÷àñîì òè âñå äîáðå îáì³ðêóé ³ ïðèêèíü. Òè òàê ëåãêî íå âèñêî÷èø â³ä ìåíå íå òå ùî íà âîëþ, à íàâ³òü â ñìåðòü. ß òåáå ðîçìîòàþ, ÿê ïîâ³ñìî íèòîê, ÿêùî òè íå çäàñèøñÿ. «Êîëè âîðîã íå çäàºòüñÿ, éîãî çíèùóþòü», çàòÿì! Ïîäóìàé! ïðèãîòóéñÿ äî «àáî-àáî». Öåáòî, àáî òè çäàñèøñÿ ³ ìè ñïðàâó ïîëàãîäèìî ïî-õîðîøîìó, ïîäðóæíüîìó. Àáî — ÿ òîá³ äîêàæó, ùî ÿ êîçàöüêîãî ðîäó.
Àíäð³é ä³éñíî ïîñì³õíóâñÿ.
— ×îãî ïîñì³õàºøñÿ?
— Àëå æ ìè óìîâèëèñÿ, ùî ÿ òåæ êîçàöüêîãî ðîäó.
— Ùî òè öèì õî÷åø ñêàçàòè?
— ͳ÷îãî, — ïðîìîâèâ Àíäð³é ìåëàíõîë³éíî. — Ëèøå òå, ùî ìåí³ á òåæ âèïàäàëî äîâåñòè, ùî ÿ êîçàöüêîãî ðîäó. Òàêèì ÷èíîì, ç âàøîãî «àáî-àáî» âèõîäèòü çà÷àðîâàíå êîëî.
--- Äîáðå. Òîä³ íå áóäå í³ÿêîãî «àáî-àáî», à ëèøå áóäå îäíî — òè çäàñèøñÿ. ² ÿ òîá³ çà öå ðó÷óñü.
Àíäð³é ïîìîâ÷àâ. dzòõíóâ.
— ×îãî ç³òõàºø?
— Âè ìåíå ðîçäàâèòå, â³ðþ, àëå... Öå áóäå ϳððîâà ïåðåìîãà, êàæó÷è ãëèáøå.
— ßê òî?
Àíäð³é ìîâ÷àâ.
— ßê öå ðîçóì³òè «ãëèáøå»? — äîñê³ïóâàâñÿ ñë³ä÷èé.
— Òà òàê, — ç³òõíóâ Àíäð³é, óõèëÿþ÷èñü. — Ìàáóòü, ç òîãî í³÷îãî íå âèéäå...