.. in Oberschlesien wahrend des Krieges fast ausschliesslich rustungswirtschaftliche Gesichts-punkte fur die Behandlung der Polen massgebend sein mussen im Gegensatz zum Warthegau, das nuir etwa 1000 Schwerstarbeiter aufweist und bei dem grossen Anteil der Polen an der landwirtschaflichen Beyolkerung sich volkstumsmassige Erwagungen, dereñ sonstige Richtigkeit durchaus nicht yerkannt wird, leisten kann". (Nat. Arch. T-175, rolka 58, kl. 2573 251 - 256).
120 Materialna atrakcyjnoœæ DYL nieraz rozgrzesza³a wewnêtrznie z obowi¹zków moralnych o pozaprawnym charakterze. Na tym tle grozi³o z czasem niebezpieczeñstwo podzia³u miêdzy ludnoœæ wpisan¹ na DVL a formalnych Polaków (Izdeb-ski, op. cit, s. 66).
181 K. Popio³ek, Œl¹sk w oczach okupanta, Katowice 1958. . J5
jako normaln¹, musi ka¿dy uwa¿ny obserwator stwierdziæ nie daj¹cy siê zaprzeczyæ fakt, ¿e ludnoœæ Górnego Œl¹ska, s¹dz¹c z ca³okszta³tu jej obecnego zachowania, nie by³a od chwili wybuchu wojny tak obc¹ niemczyŸnie jak teraz, wtedy okazywa³a przecie¿ ¿ywe zainteresowanie dzia³alnoœci¹ administracji i NSDAP" m.
Apele i perswazje nie pomaga³y. U wielu Œl¹zaków dystans w stosunku do niemieckoœci wzrasta³. W³adze okupacyjne po wpisie na DYL liczy³y jeszcze, ¿e szybkie wch³oniêcie Œl¹zaków w narodowy organizm niemiecki umo¿liwi umiejêtne zastosowanie wypróbowanych metod demoralizacji politycznej drog¹ stopniowego awansu spo³ecznego i oddzia³ywania wychowawczego organizacji Hitlerjugend na m³odzie¿. To ostatnie niebezpieczne ze wzglêdu na efektywnoœæ metod wychowawczych i wykorzystywanie przeró¿nych mo¿liwoœci oddzia³ywania — mog³oby na d³ug¹ metê przynieœæ oczekiwane rezultaty.
Himmler, ustosunkowuj¹c siê w styczniu 1943 r. do przes³anego mu tekstu mowy, któr¹ namiestnik Bracht zamierza³ wyg³osiæ kilka dni póŸniej w Królewskiej Hucie 123, pisa³ o rozczarowaniu, jakie sprawi³a czêœæ wpisanych do grupy III DYL. Zaleca³ te¿, by uzyskanie niemieckiego obywatelstwa nadal by³o rzecz¹ trudn¹ i aby zas³u¿enie na nie wymaga³o lat. Tylko przy wyj¹tkowo du¿ych zas³ugach pozwala³ skracaæ 10-letni okres uprawnienia w³adz do odwo³ania przynale¿noœci pañstwowej. Sugerowa³ te¿ ostro¿ne wprowadzenie w ¿ycie na G. Œl¹sku, za wzorem Greisera, grupy tzw. „wydajnych Polaków".
Szczególn¹ uwagê zwraca na G. Œl¹sku sprawa Polaków zaci¹ganych i zaci¹gniêtych ju¿ do Wehrmachtu. Pomijam tych, którzy poczuli siê Niemcami. Wœród Polaków byli tacy, którzy poszli do Wehrmachtu bezmyœlnie, bez oporów, oczekuj¹c przygód, niektórzy dopiero po serii zwyciêstw alianckich przestraszyli siê swej sytuacji, byli te¿ tacy, którzy czekali od pocz¹tku okazji, aby w przysz³oœci, pe³ni¹c s³u¿bê na froncie, ( przejœæ do swoich. Wielka liczba tam zaci¹ganych z du¿ymi oporami wk³ada³a mundury i sz³a na front, by walczyæ — nie z wrogiem. Raporty policyjne z kwietnia 1942 r. wspominaj¹ o demonstracyjnym przyznawaniu siê m³odzie¿y do polskoœci podczas poboru, o mówieniu po polsku, œpiewaniu pieœni polskich przy odjeŸdzie do garnizonu, o odmowie przysiêgi itd. m W maju RSHA zaleci³, by nieprzyjmuj¹cych dowodów nadania DYL, po to by uchylaæ siê od s³u¿by wojskowej, aresztowaæ, a je¿eli to nie pomo¿e, kierowaæ do obozu koncentracyjnego125. We Francji ¿o³nierze z grupy III DYL ze Œl¹ska dosyæ czêsto sympaty-
122 Izdebski, op. cit., s. 67.
123 Nat. Arch. T-175, rolka 58, kl. 2573 157 - 259, pismo do Brachta z 16 I 1943 r. Grupa „wydajnych Polaków" mia³aby byæ wprowadzona na terenie Zag³êbia
D¹browskiego i czêœci woj. krakowskiego. i** NO-3096 i NO-3092. 125 NO-5456.
zowali z Francuzami126, g³oœno wyra¿ali niezadowolenie ze stosunków panuj¹cych w wojsku niemieckim 127. Niema³o by³o równie¿ wypadków dezercji, ¿o³nierze-Polacy w Wehrmachcie oddali niema³e us³ugi podczas walk we Francji (sabota¿, dywersja). 3 Pomorska Dywizja Piechoty im. Romualda Traugutta, powsta³a w ZSRR, w czêœci sk³ada³a siê ze Œl¹zaków — dezerterów z Wehrmachtu. Podobnie jak na Pomorzu, partyzanckie grupy dzia³aj¹ce na Œl¹sku (Rybnik) sk³ada³y siê w czêœci z dezerterów z Wehrmachtu. Urz¹d RKFDY, wypowiadaj¹c siê w sprawie wpisu na DYL Polaków s³u¿¹cych w wojsku niemieckim, nie bezpodstawnie zaleca³ ostro¿noœæ w ich przyjmowaniu 128.
O stopniu nieufnoœci w stosunku do osób wpisanych do grupy III DYL, a powo³anych do Wehrmachtu, œwiadczy³a sprawa niemieckiej przynale¿noœci pañstwowej. Przy regulowaniu tego problemu na G. Œl¹sku przewidziano skrócenie okresu warunkowego nadania przynale¿noœci do jednego roku po zakoñczeniu wojny. W wypadku inwalidztwa OKW dopuszcza³o mo¿liwoœæ zbadania przez odpowiednie w³adze, czy wskazana by³aby rezygnacja z warunkowego nadania przynale¿noœci. Tymczasem dekret Hitlera z 19 V 1943 r. o uzyskaniu obywatelstwa niemieckiego przez cudzoziemców po wst¹pieniu do Wehrmachtu, Waffen-SS, niemieckiej policji czy Organizacji Todt, przyznawa³ im niemieck¹ przynale¿noœæ pañstwow¹ 'bezwarunkowo, z dniem wst¹pienia do s³u¿by. W³adze okupacyjne na Œl¹sku obawia³y siê, ¿e przyznanie wiêkszych uprawnieñ obcokrajowcom, ani¿eli osobom wpisanym na DYL, pog³êbi niezadowolenie. Prezydent rejencji katowickiej na konferencji w RMdl l VII 1943 r. wypowiedzia³ siê za stosowaniem dekretu Hitlera równie¿ na G. Œl¹sku. Przedstawiciele okupacyjnych w³adz okrêgów Gdañsk--Prusy Zachodnie oraz Lotaryngia, a tak¿e Wehrmachtu 129i Waffen-SS i policji porz¹dkowej, którym chodzi³o o stworzenie zachêty dla m³odzie¿y z ziem wcielonych, zajêli podobne stanowisko — proponowali automatyczne zrzeczenie siê przez w³adze prawa do odwo³ania obywatelstwa z chwil¹ powo³ania do Wehrmachtu przynale¿nych do grupy III DYL. Przedstawiciel Kancelarii NSDAP by³ temu przeciwny. Jego
126 Podobne sympatie notowa³y raporty policyjne na G. Œl¹sku. Tamtejsi mieszkañcy informowali Francuzów o sukcesach alianckich, deklarowali siê wobec nich jako Polacy mimo wpisu na DYL. Dlatego SD przeciwna by³a kierowaniu do tej czêœci Œl¹ska dalszych grup robotników francuskich. (BA Koblenz R 58/163).
127 Popio³ek, Œl¹sk w oczach okupanta, s. 61.
128 „Doœwiadczenia, jakie Wehrmacht poczyni³ z ¿o³nierzami z G. Œl¹ska i Pomorza, nawet z czysto militarnego punktu wiidzenia nie pozwalaj¹, aby Wehrmacht wzmacniaæ polskim elementem". (Izdebski, op. dt., s. 159).