Niedopuszczalna by³aby wyk³adnia, ¿e w sprawie, w której pañstwo obce podlega jurysdykcji s¹dów polskich, egzekucja jest dopuszczalna (por. art. 1115 § l k.p.c. infine). Niew¹tpliwie uchylenie immunitetu egzekucyjnego mo¿e nast¹piæ w razie jego zrzeczenia, które w ka¿dym wypadku powinno byæ wyraŸne. Przed nadaniem klauzuli wykonalnoœci tytu³owi egzekucyjnemu, zobowi¹zuj¹cemu obce pañstwo, s¹d nie mo¿e ograniczyæ siê do stwierdzenia, ¿e istnieje taki tytu³, lecz musi badaæ, czy dobrowolne poddanie siê jurysdykcji s¹dów polskich obejmuje równie¿ wyraŸne zrzeczenie siê immunitetu egzekucyjnego 17.
13 H. Schack (Internationales Zivilverfahrensrecht, Miinchen 1991, s. 56) wskazuje, ¿e w orzecznictwie s¹dów niemieckich od dawna funkcjonuje zasada, ¿e immunitet jurysdykcyjny nie dotyczy wypadku pozwania obcego pañstwa w sprawach z zakresu prawa rzeczowego dotycz¹cych nieruchomoœci po³o¿onych w Niemczech (por. § 24 niem. k.p.c. — ZPO — okreœlaj¹cy wy³¹czn¹ w³aœciwoœæ miejsca po³o¿enia nieruchomoœci).
14 H. Schack, op.cit., s. 58-60.
15 H. Schack, op.cit., s. 60, 61.
16 H. Fox (Enforcement jurisdiction, foreign state property and diplomatic immunity, „International and Comparative Law Quarterly" 1985, vol. 34, I) rozwa¿a na gruncie State Immunity Act z 1978 r. kwestiê, na ile ograniczenia immunitetu jurysdykcyjnego s¹ iluzoryczne wobec istnienia immunitetu egzekucyjnego. Autor zwraca w zwi¹zku z tym uwagê na to, ¿e osoba, która zawiera transakcje handlowe z obcym pañstwem, powinna w umowie zabezpieczyæ sobie mo¿liwoœæ egzekucji nale¿noœci, np. przez doprowadzenie do wyodrêbnienia okreœlonego funduszu.
17 Por. E. Wengerek, Immunitet egzekucyjny pañstw obcych, SP 1967, nr 17, s. 131.
3. Immunitet konsularny 175
Na mocy umów miêdzynarodowych immunitet jurysdykcyjny i egzekucyjny przys³uguje równie¿ organizacjom miêdzynarodowym. Wymieniæ w tym zakresie nale¿y np. § 2 Konwencji dotycz¹cej przywilejów i immunitetów Narodów Zjednoczonych, przyjêtej 13 lutego 1946 r. (Dz.U. z 1948 r. nr 39, póz. 286), § 4 Konwencji o przywilejach i immunitetach organizacji wyspecjalizowanych, przyjêtej 21 listopada 1947 r. (Dz.U. z 1970 r. nr 4, póz. 25), § 3 Porozumienia o przywilejach i immunitetach Miêdzynarodowej Agencji Energii Atomowej, przyjêtego l lipca 1959 r. (Dz.U. z 1970 r. nr 28, póz. 222) i Konwencjê o utworzeniu Rady Wspó³pracy Celnej, sporz¹dzon¹ w Brukseli 15 grudnia 1950 r. (Dz.U. z 1978 r. nr 11, póz. 43).
3. IMMUNITET KONSULARNY
Zwolnienie spod jurysdykcji krajowej osób wymienionych w art. 1112 § l k.p.c. ma charakter czêœciowy, gdy¿ immunitet ten dotyczy tylko spraw wchodz¹cych w zakres czynnoœci dokonanych w toku pe³nienia funkcji urzêdowych. Ograniczenie immunitetu do czynnoœci urzêdowych ma podstawê w art. 43 ust. l konwencji wiedeñskiej o stosunkach konsularnych, sporz¹dzonej w Wiedniu 24 kwietnia 1963 r. (Dz.U. z 1982 r. nr 13, póz. 98), zgodnie z którym immunitet odnosi siê do czynnoœci dokonanych w wykonaniu funkcji konsularnych.
Zwolnienie spod jurysdykcji krajowej na podstawie art. 1112 § l k.p.c. dotyczy spraw rozpoznawanych w procesie. Oznacza ono równie¿ zakaz wydawania zarz¹dzeñ tymczasowych w sprawach objêtych immunitetem jurysdykcyjnym. W razie ustalenia, ¿e pozwanie dotyczy sprawy objêtej immunitetem jurysdykcyjnym — powinno nast¹piæ odrzucenie pozwu.
Artyku³ 1112 § l k.p.c. nie uzale¿nia w sposób generalny przyznania immunitetu od nieposiadania obywatelstwa pañstwa przyjmuj¹cego. Poszczególne punkty tego artyku³u normuj¹ tê kwestiê w sposób zró¿nicowany w odniesieniu do ró¿nych kategorii osób korzystaj¹cych z immunitetu. Nie zawiera on postanowieñ uzale¿niaj¹cych przyznanie immunitetu od tego, czy miejsce zamieszkania tych osób znajduje siê w Polsce, czy za granic¹.
Zwolnienie urzêdników konsularnych spod jurysdykcji krajowej nie jest uzale¿nione od posiadania obywatelstwa obcego i obejmuje równie¿ obywateli polskich. Podobnie stanowi konwencja wiedeñska o stosunkach konsularnych, która wyraŸnie przewiduje, ¿e tak¿e sta³e miejsce zamieszkania w pañstwie przyjmuj¹cym nie powoduje uchylenia immunitetu (art. 43 ust. l, art. 71 ust. l. Immunitet przys³uguje równie¿ honorowym urzêdnikom konsularnym (art. 43 ust. l w zw. z art. 58 ust. 2). Z ograniczonego immunitetu jurysdykcyjnego korzystaj¹ urzêdnicy konsularni tak¿e na podstawie wiêkszoœci dwustronnych konwencji konsularnych (np. art. 17 ust. l konwencji z Belgi¹, Dz.U. z 1974 r. nr 3, póz. 18; art. 19 ust. l konwencji z Francj¹, Dz.U. z 1977 r. nr 19, póz. 76).
176 VI. Zwolnienie spod jurysdykcji krajowej
Urzêdnicy konsulami powinni mieæ w zasadzie obywatelstwo pañstwa wysy³aj¹cego. Obywatele pañstwa przyjmuj¹cego mog¹ byæ urzêdnikami konsularnymi za zgod¹ tego pañstwa; zgoda taka mo¿e byæ w ka¿dej chwili cofniêta (art. 22 ust. l i 2 konwencji wiedeñskiej o stosunkach konsularnych). Kierownicy urzêdów konsularnych dziel¹ siê na cztery klasy, a mianowicie: konsulów generalnych, konsulów, wicekonsulów -4 agentów konsularnych (art. 9 ust. l konwencji wiedeñskiej).
Immunitet dla pracowników administracyjnych i technicznych przedstawicielstw dyplomatycznych nie przys³uguje obywatelom polskim. Podobna zasada wynika z art. 37 ust. 2 konwencji wiedeñskiej o stosunkach dyplomatycznych, który ponadto stanowi, ¿e immunitet nie przys³uguje pracownikom maj¹cym sta³e miejsce zamieszkania w pañstwie przyjmuj¹cym.
Tak¿e pracownicy administracyjni i techniczni urzêdów konsularnych bêd¹cy obywatelami polskimi nie korzystaj¹ z immunitetu jurysdykcyjnego. Taka sama zasada dotyczy osób maj¹cych sta³e miejsce zamieszkania w pañstwie przyjmuj¹cym (art. 71 ust. 2 konwencji wiedeñskiej o stosunkach konsularnych). Osobom tym nie przys³uguje immunitet tak¿e wówczas, gdy wykonuj¹ w pañstwie przyjmuj¹cym prywatn¹ dzia³alnoœæ zarobkow¹ (art. 57 ust. 2 lit. a konwencji wiedeñskiej o stosunkach konsularnych). Podobnie ma siê rzecz z cz³onkami personelu s³u¿by przedstawicielstw dyplomatycznych (art. 37 ust. 3 konwencji wiedeñskiej o stosunkach dyplomatycznych).