Szczególnie wyraŸna ró¿nica miêdzy Lutrem a Miintzerem dotyczy koncepcji stosunku pañstwa i Koœcio³a: Luterpowo³ywa³282siê tu przede wszystkim na te... 

Każdy jest innym i nikt sobą samym.

Wyznawana przez Lutra nauka dwóch królestw mówi, ¿e chrzeœcijanie w
istniej¹cych warunkach "œwiata" i przy ich sk³onnoœci do grzechu nie maj¹ innego wyboru jak tylko ¿yæ "po prawicy i
po lewicy Boga"; w ostatecznoœci z³o panuj¹ce w nastêpstwie grzechu mo¿e byæ "trzymane w szachu" jedynie przez
cesarza, czyli porz¹dkuj¹c¹ funkcjê w³adzy politycznej, ale nie przez ludzkie si³y, póki wreszcie u kresu czasu nie
zostanie ono w zasadniczy sposób poskromione przez Boga.
Mlintzer natomiast oczekiwa³ — zgodnie z apokaliptyczn¹ tradycj¹ — Królestwa Chrystusowego na ziemi; czynne
wspó³dzia³anie przy jego narodzinach uwa¿a³ za obowi¹zek wszystkich prawdziwych chrzeœcijan. Ksi¹¿êta, jego
zdaniem, hamowali ten proces. W swym kazaniu wyg³oszonym w Allstedt w 1524 r. wy³o¿y³ on ksiêciu Johannowi von
Sachsen i jego synowi ksiêciu elektorowi Johannowi Friedrichowi na podstawie Ksiêgi Daniela 2, czyli
apokaliptycznego tekstu, w³asne rozumienie "zwierzchnoœci": kamieñ obróci w gruzy królestwa œwiata i utworzy
Królestwo Chrystusowe. Z kolei reformatorzy wittenberscy rozumieli odnoœne fragmenty Biblii przez odwo³anie siê do
Augustyna w ten sposób, ¿e Tysi¹cletnie Królestwo Chrystusa (Ap 20, 3) zaczê³o siê ju¿ wraz z powstaniem Koœcio³a
chrzeœcijañskiego, a u jego kresu nast¹pi koniec œwiata i S¹d Ostateczny, nie zaœ ¿adna nowa era.
W owym okresie prze³omu powstawaniu nowych odmian Koœcio³a sprzeciwia³y siê oprócz Miintzera liczne inne grupy,
trwaj¹c przy znacznie bardziej "anarchicznych" elementach pocz¹tkowego okresu reformacji lub poszukuj¹c bardziej
radykalnego nowego pocz¹tku. Cz³onkowie tych ugrupowañ w wielu przypadkach padali oñar¹ krwawego ucisku ze
strony w³adców, opowiadaj¹cych siê za Koœcio³em rzymskokatolickim, luterañskim czy reformowanym. W nastêpnych
latach wyznawcy nadal istniej¹cych lub nowo powsta³ych sekt wyemigrowali do Ameryki Pó³nocnej, gdzie zw³aszcza
po powstaniu "Stanów Zjednoczonych" znaleŸli sw¹ najwa¿niejsz¹ ojczyznê.
Równie¿ w ³onie Koœcio³a katolickiego wykszta³ci³y siê ju¿ w nowszych czasach rozmaite od³amy, które z
socjologicznego punktu widzenia mo¿na by nazwaæ "sektami". Jako przyk³ad
283
wymieniæ tu nale¿y Koœció³ starokatolicki, którego cz³onkowie odmówili uznania og³oszonego przez I sobór
watykañski (1869/70)
dogmatu o nieomylnoœci papie¿a.
W XIX stuleciu na fali nowoczesnej wolnoœci religijnej wykszta³ci³ siê kolejny typ alternatywnych ruchów religijnych,
które oddali³y siê tak bardzo od instytucji Koœcio³a i jego religijnych oraz dogmatycznych podstaw, ¿e nierzadko — w
przeciwieñstwie do "sekt" wczeœniejszego okresu — nie s¹ one postrzegane nawet jako "przeciwnicy" Koœcio³a
(unitaryœci, spirytyzm, Ruch Nowego Ducha, Towarzystwo Teozoficzne, a tak¿e mormoni, adwentyœci, œwiadkowie
Jehowy i wiele innych ugrupowañ). U schy³ku XIX w. w czêœci wspomnianych ruchów upowszechni³a siê znajomoœæ
wschodnich i innych niechrzeœcijañskich religii. Tym samym sta³y siê one poprzednikami obecnych wschodnich
ruchów religijnych na Zachodzie oraz tzw. "New Agê", który jednak oprócz tego karmi siê tak¿e impulsami ruchu
studenckiego póŸnych lat 60. Miano "sekta" nie jest odpowiednim okreœleniem dla tego rodzaju ruchów, poniewa¿
najczêœciej ani nie wystêpuje w nich aspekt "naœladownictwa", wywiedziony z semantycznego znaczenia tej nazwy,
ani nie s¹ spe³nione opisane wczeœniej cechy "sekt". Jeœli mimo to bywa ono stosowane, wówczas ulega rozmyciu wy-
ra¿enie "sekta" jako okreœlenie szczególnych grup religijnych.
Jak wykazano wczeœniej, okreœlenie "sekta" jest zbyt nieostre, aby mo¿na je by³o zdefiniowaæ w sposób powszechnie
wi¹¿¹cy. Jednak¿e na podstawie przedstawionych procesów historycznych mo¿liwe jest ustalenie kilku ewentualnych
w³aœciwoœci "sekt", odró¿niaj¹cych je od "Koœcio³ów". Ró¿nice mog¹ dotyczyæ nastêpuj¹cych sfer:
Struktura socjologiczna: Sekty s¹ na ogó³ niewielkimi, daj¹cymi siê ogarn¹æ grupami o sta³ej wewnêtrznej wiêzi
miêdzy ich cz³onkami, w odró¿nieniu od "Koœcio³a narodowego", który — podzielony regionalnie — zasadniczo
obejmuje wszystkich mieszkañców danego kraju lub wszystkich wyznawców danego wyznania
w okreœlonym kraju.
Rozumienie urzêdu: Wiele z opisanych sekt to wspólnoty laików, którzy mog¹ wprawdzie skupiæ siê wokó³ jednego
lub kilku charyzmatycznych przywódców, odrzucaj¹ jednak specjalny urz¹d kap³ana, a jego funkcje przenosz¹ na ca³¹
gminê.

Tematy