, Kużdowicz D., Skrypt do przedmiotu Podstawy rachunku kosztów
28
Przykład
Dla danych z poprzedniego zadania opracuj rachunek marży pokrycia. W tym celu wyodrębnij koszty stałe i zmienne. W przypadku kosztów mieszanych posłuż się następującymi stawkami kosztów:
Rodzaj kosztów
Stawka kosztów
Materiały pomocnicze
3,2 zł/rh
Koszty narzędziowe
2,1 zł/rh
Utrzymanie maszyn
2,7 zł/rh
Transport w sprzedaży
14,3 zł/tys.zł
Wielkością odniesienia dla materiałów pomocniczych, kosztów narzędziowych oraz utrzymania maszyn są godziny produkcyjne (rh), a kosztów transportu w sprzedaży – przychody ze sprzedaży. Liczba godzin produkcyjnych wynosi 10.000 rh.
Wyodrębnij kwoty stałe i zmienne dla poszczególnych rodzajów kosztów posługując się poniższą tabelą.
Kwota razem
stała
zmienna
Wyszczególnienie
[tys.zł]
[tys.zł]
[tys.zł]
Płace bezpośrednie (z narzutami)
90
-
90,00
Wynagrodzenia (z narzutami)
50
50,00
-
Zużycie materiałów bezpośrednich
70
-
70,00
Materiały pomocnicze
35
3,00
32,00
Koszty narzędziowe
18
-3,00
21,00
Delegacje
15
15,00
-
Materiały biurowe
10
10,00
-
Opłaty, czynsze
12
12,00
-
Transport w sprzedaży
34
25,42
8,58
Usługi obce
33
33,00
-
Utrzymanie maszyn
40
13,00
27,00
Amortyzacja
60
60,00
-
Posługując się poniższym schematem sporządź jednostopniowy rachunek marż pokrycia:
Wyszczególnienie
[tys.zł]
Przychody ze sprzedaży
600,0
Koszty zmienne wyrobów sprzedanych
240,0
Koszty zmienne sprzedaży i ogólnego zarządu
8,6
Marża pokrycia I-stopnia
351,4
Koszty stałe produkcyjne
13,0
Koszty stałe sprzedaży i ogólnego zarządu
205,4
Wynik na sprzedaży
133,0
Zakład Control ingu i Informatyki Ekonomicznej, Uniwersytet Zielonogórski 2008
Kużdowicz P., Kużdowicz D., Skrypt do przedmiotu Podstawy rachunku kosztów
29
4 Podstawy rachunku kosztów planowanych
Zadaniem rachunku kosztów planowanych jest przygotowanie odpowiednich informacji w celu
wspomagania procesów podejmowania decyzji. Ponieważ decyzje zorientowane są na przyszłość, muszą mieć odniesienie także do przyszłych kosztów (kosztów planowanych).
Koszty
Koszty
zmienne (Kz)
Koszty
użyteczne (Ku)
Koszty
stałe (KS)
Koszty
przestojów (Kp)
RDz
RDzmax
(Zdolność prod.)
Rys. 4.1. Model „trójkąta” w rachunku kosztów planowanych
Zgodnie z modelem „trójkąta” przedstawionym w rozdziale 3.2.2 rozmiar działalności (produkcji) może zostać zdefiniowane jako wykorzystanie zdolności produkcyjnych. Utrzymywanie gotowości produkcyjnej przedsiębiorstwa powoduje generowanie kosztów stałych (niezależnych od rozmiaru działalności), natomiast proces realizacji produkcji/usług powoduje powstanie kosztów zmiennych (zależnych od rozmiaru działalności).
4.1 Warunki realizacji planowania kosztów
Konsekwencje dla planowania wynikające z powyższego modelu są następujące:
określenie okresu planistycznego;
określenie rodzajów kosztów, które powinny zostać zaplanowane;
określenie miejsc powstawania kosztów, które powinny zostać zaplanowane;
określenie wielkości odniesień, które powinny zostać zaplanowane;
planowanie ilości wielkości odniesień;
planowanie cen czynników produkcyjnych.
Zakład Control ingu i Informatyki Ekonomicznej, Uniwersytet Zielonogórski 2008
Kużdowicz P., Kużdowicz D., Skrypt do przedmiotu Podstawy rachunku kosztów
30
Okres planistyczny
W planowaniu działalności przedsiębiorstwa brany jest zwykle okres 1 roku. Wszystkie koszty
odnoszone są wtedy do jednego roku (np. 120.000 zł koszty zużycia energi na rok). Do celów
kontrolnych w ramach decyzji operacyjnych okres ten jest jednak zbyt długi. Podstawowym okresem do celów kontrolnych jest miesiąc.
Wartości miesięczne planu uzyskuje się poprzez podzielenie wartości dla jednego roku przez 12 (w przykładzie byłoby to 10.000 zł kosztów zużycia energi na miesiąc).
Plan rodzajów kosztów
Sporządzenie planu rodzajów kosztów dotyczy podziału kosztów pierwotnych wg rodzaju czynników produkcyjnych, jak i kosztów wtórnych – wg rodzajów świadczeń wewnątrzzakładowych. Plan rodzajów kosztów powinien odpowiedzieć na pytanie: „jakie koszty i w jakiej wysokości przypadają w sumie na okres planistyczny?”
Plan rodzajów kosztów obejmuje koszty bezpośrednie, pośrednie (ogólne) oraz specjalne koszty bezpośrednie.
Do specjalnych kosztów bezpośrednich należą5:
koszty specjalne badań, rozwoju i konstrukcji;
koszty specjalne produkcji (np. narzędzia specjalistyczne, urządzenia, formy, modele, szablony itd.);
koszty specjalne sprzedaży (np. opakowanie, fracht, ubezpieczenie transportowe, prowizje sprzedaży itd.).
Koszty te wyznaczane są następująco:
Koszty bezpośrednie zlecenia [np. 700 zł]
Specjalne koszty
=
Wielkość zlecenia [np. 20 szt.]
bezpośrednie [35 zł/szt.]
Plan miejsc powstawania kosztów (MPK)
Przy podziale przedsiębiorstwa na MPK należy uwzględnić następujące aspekty6: