Zatem towarzyszace rzeczownikowi okreslenia ksztaltu, koloru, rozmiaru itp, nie
upowazniaja nas do stosowania rodzajnika okreslonego.
Rodzajnika nieokreslonego (un, une, des) bedziemy uzywac w nastepujacych przypadkach:
- jezeli mówimy o jednej z wielu rzeczy (z uzyciem czasowników avoir i acheter), np.:
J âi une machine a laver. Mam pralke. (Jest ich wiele na rynku, mam jedna z wielu).
Jezeli powiem, ze mam wielka pralke, to bedzie to jedna z wielkich pralek:
J'ai une grande machine a laver.
Podobnie:
Elle a acheté une voiture. Ona kupila samochód.
Elle a acheté une voiture de sport. Ona kupila samochód sportowy.
Elle a acheté une petite voiture de sport. Ona kupila maly samochód sportowy.
jezeli oddajemy znaczenie polskich slów "jakis, pewien":
une femme jakas kobieta
un homme pewien mezczyzna.
- jezeli z imienia wlasnego chcemy utworzyc rzeczownik:
Ainsi réagirait un Tartufe. Tak zareagowalby Swietoszek.
- oddajac polskie znaczenie "pewnego rodzaju":
Elle parle avec une grande émotion. Ona mówi z duzym wzruszeniem.
U w a g a: Jesli rzeczownik jest poprzedzony przymiotnikiem, rodzajnik nieokreslony des zostaje zastapiony
wyrazeniem de:
J âdmirais des arbres ... Podziwialem drzewa ...
a 1 e: J'admirais de beaux arbres. Podziwialem piekne drzewa.
32 ~ j - R~~Y~orium... 33
W zdaniu przeczacym rodzajnik nieokreslony jest zastapiony wyrazeniem de, jesli negacja jest absolutna:
Elle n'a pas de chien. Ona nie ma psa.
Z czasownikiem etre negacja nie jest absolutna i dlatego rodzajnik nieokreslony pozostaje:
Ce n'est pas un chien. C'est un chat. To nie jest pies, to jest kot. 1 u b: On n'y voyait presque jamais des barques
de peche. Prawie nigdy nie widywano tam barek rybackich. (Zdanie to sugeruje, ze czasami je widywano.)
9. Rodzajnik okreslony (Article défini~
Rodzajnika okreslonego (le, la, les) uzywamy w nastepujacych wypadkach:
- jesli dana rzecz jest jedyna w swoim rodzaju, niepowtarzalna, okreslona cechami tylko jej wlasciwymi, np.:
la Maison Blanche Bialy Dom
Stad w nazwach geograficznych uzywa sie zawsze rodzajnika okreslonego:
la Bourgogne Burgundia l'Amérique Ameryka la Seine 5ekwana
- jesli rzeczownik okresla gatunek, substancje, tworzywo, typ: la faune et la Jlore fauna i flora
Je n'aime pa.s le café. Nie lubie kawy (jako substancji ze wszystkimi cechami jej tylko przynaleznymi).
J'aime l'argent. Lubie srebro. J'aime l'or. Lubie zloto.
czesto mozna mu przypisac role wskazujaca:
Passe-moi les cigarettes. Podaj mi papierosy (te, które sa na stole).
Towarzyszy temu czesto spojrzenie lub gest wskazujacy rzecz, o której mowa.
czesto ma znaczenie "dzierzawcze": Il a mal a la tete. Boli go glowa.
Elle cache les pieds. Ona chowa stopy.
Jesli dorzucimy przymiotnik, to przy czesciach ciala wystapi przymiotnik dzierzawczy zamiast rodzajnika:
Elte cache ses grands pieds. Ona chowa swoje duze stopy.
zastepuje rodzajnik nieokreslony w sytuacjach, gdy dalej opowiadamy o poprzednio wymienionej osobie lub
rzeczy, np.:
Une femme e.st entrée dan.s le compartiment. (Jakas) kobieta weszla do przedzialu.
Opowiadajac dalej powiemy juz la femme, majac na mysli "te" kobiete.
jesli po rzeczowniku wystepuje de + przymiotnik dzierzawczy:
la sage.rse de leur.s parent.s madrosc ich rodziców
jesli rzeczownik jest okreslony w sposób czyniacy go niepowtarzalnym, jedynym:
C'est l'histoire qui me frappe le plus. To jest historia, która frapuje mnie najbardziej.
- w wyrazeniach utartych:
fumer la pipe palic fajke
avoir la fievre miec temperature
10. Rodzajnik czastkowy (Article partiti,~
Rodzajnika czastkowego (du, de la) uzywamy w nastepujacych sytuacjach:
- przed rzeczownikami niepoliczalnymi z czasownikami boire i manger.~
34 ~ 35
manger du pain jesc chleb boire du vin pic wino
- przed rzeczownikami abstrakcyjnymi:
avoir du courage miec odwage avoir du talent miec talent
avoir de la bonne volonté miec dobra wole avoir du bon sens miec zdrowy rozsadek
Rodzajnik czastkowy uzywany jest równiez do wyrazenia czynnosci czesciowej, zbiorowej lub nie dokonczonej:
jouer du Chopin grac (utwory) Chopina
faire du cent a l'heure robic sto (kilometrów) na godzine faire du commerce pracowac w handlu
Nazwa "rodzajnik czastkowy" czasami w praktyce nie ma pokryc Francuz powie J'ai mangé de la salade zarówno
wówczas, gdy zja czesc, jak i wówczas, gdy zjadl calosc salaty. Jedynie w sytuacji, gdy kt z domowników szuka
salaty, która wlozyl np. do lodówki, a teraz jej ta nie znajduje, to osoba, która zjadla salate, powie J'ai mangé la
salade. ' la ma tu znaczenie "ta".
Jezeli matka zwraca sie do dziecka: Prends des confitures, to moze oznaczac, ze chodzi o rózne konfitury (z
róznych owoców), jak 1 o czesc, troche.
W zdaniu przeczacym rodzajnik czastkowy zastepuje sie wyrazc de, jezeli negacja jest absolutna:
Je n âi pas d'argent. Nie mam pieniedzy.
Je ne mange pas de margarine. Nie jadam margaryny.
Jezeli negacja nie jest absolutna, to rodzajnik czastkowy (ma to miejsce najczesciej w zdaniach z czasownikiem
etre):
Ce n'est pas du vin, c'est de l'eau. To nie jest wino, to jest woda Je n'ai pas de l'argent pour le ga.spiller. Nie mam
pieniedzy n,
trwonienie. (Oznacza to, ze mam pieniadze, ale nie po to, by j trwonic.)
Po czasownikach wyrazajacych negacje uzyjemy tylko de:
Il manque de courage. Brak mu odwagi.
Po bien w znaczeniu "wiele" rodzajnik czastkowy pozostaje:
bien de la peine wiele trudu bien des gen.s wielu ludzi