Jego nazwa, wywodzca si z greckiego andras, zostaa po raz pierwszy uyta przez greckiego filozofa, lekarza i przyrodnika Teofrasta (372-278 p.n.e.) na okrelenie caej rodziny granatw. Andradyt tworzy zazwyczaj skupienia zbite, czsto wystpujce w upkach i skaach zmienionych kontaktowo oraz w serpentynitach. Towarzysz im z reguy mineray z grupy pi-roksenw (hedenbergit) lub amfiboli. Do najwaniejszych szlachetnych odmian andradytu nale deman-toid i melanit.
Zielony demantoid jest bez wtpienia najwyej cenion odmian granatu. Odkryty zosta po raz pierwszy w 1860 r. w zotononych aluwiach koo Ninego Tagiu na Uralu. Dopiero w dwadziecia lat pniej znaleziono demantoid w jego skaach macierzystych w rejonie Sysertska na Uralu. Demantoid przymiewa wszystkie inne granaty silnym poyskiem i bardzo wysok dyspersj (zdolnoci rozszczepiania wiata biaego na jego barwne spektrum), zblion do diamentu. Std jego nazwa, ktra pochodzi bezporednio od dawnego niemieckiego sowa Demant - diament. Demantoid wystpuje take pod inn nazw - topazolit, ktra nawizuje z kolei do barwy przypominajcej niektre topazy. Szmaragdowozielone, jasnozielone i tozielone zabarwienie demantoidu wywoane jest obecnoci chromu. Najbardziej znane obecnie wystpienia demantoidw o wartoci jubilerskiej znajduj si w pnocnych Woszech (Val Ma-lenca) i w Tanzanii.
Melanit wywodzi sw nazw z greckiego melas, czyli "czarny". Jego ciemnobrzowe lub czarne zabarwienie spowodowane jest obecnoci tytanu i sodu. Melanit spotykany jest zazwyczaj w postaci krysztaw wystpujcych w skaach wulkanicznych, takich jak np. fonolity. Znane s jego zoa m.in. w rejonie
172
Frascati koo Rzymu oraz Wezuwiusza (Wochy), a take na obszarze Niemiec i Norwegii. Melanii uywany jest czsto do wyrobu biuterii aobnej.
Grossular jest granatem, ktrego nazwa pochodzi od botanicznej nazwy agrestu - Ribes grossularia, bo przypomina barw owoce agrestu. Wystpuje w postaci zbitej lub krystalicznej i powstaje w warunkach wysokotemperaturowych przeksztace w strefach kontaktowych magmy zasobnej w krzemionk i ska wapiennych wzbogaconych w glin. Gwne zoa grossularu wystpuj w dorzeczu rzeki Wiluj na Syberii i na Uralu. Spotykany jest take w wielu rejonach Republiki Poudniowej Afryki (np. Wollriiterskop).
Hessonit lub essonit jest czerwon odmian grossularu wzbogacon w elazo. Jego nazwa pochodzi z greckiego hesson - gorszy, sabszy, gdy jest mniej ceniony od cyrkonu, do ktrego jest podobny. Gwne zoa hessonitu o walorach jubilerskich wystpuj w Sri Lance, najczciej razem z cyrkonem, z ktrym bywa czsto mylony. Istotnie, trudno odrni hessonit od cyrkonu, a szczeglnie od jego szlachetnych odmian - hiacyntw o charakterystycznym czerwonobrunatnym lub pomaraczowym zabarwieniu.
Podobnie jak grossular, hessonit jest typowym mineraem stref kontaktowych ska magmowych i wapieni. Dlatego w zoach pierwotnych towarzysz muz reguy inne mineray strefy kontaktowej, takie jak wollastonit (wknisty, biay krzemian wapnia - CaSiO3), piroksen (diopsyd) i wezuwian. Due krysztay hessonitu wystpuj w okolicach ulova (Jeseniky, Czechy) oraz na obszarze Piedmontu w pnocnych Woszech, w dolinie rzeki Wiluj w Jakucji (Syberia), w Meksyku (Xalostoc), a take w Australii (Mud-gee w Nowej Poudniowej Walii).
Spessartyn, kolejna odmiana granatu. Jego nazwa pochodzi od miejsca pierwszego odkrycia w grach Spessart pomidzy Frankfurtem a Wiirzburgiem w Niemczech. Prawie zawsze zawiera mniejsze lub wiksze domieszki almandynu i std jego zabarwienie jest bardzo zmienne. Zwykle ma barw t, pomaraczow, czerwonaw lub brzow; pod wpywem wietrzenia ciemnieje, a nawet staje si czarny. Wystpuje zwykle w postaci krysztaw. Spessartyn spotykany jest w granitach i pegmatytach oraz innych skaach magmowych. Gwne zoa, oprcz Spessart, znajduj si w Grach Harzu (Niemcy), w okolicach Miass na Uralu (Rosja), w rejonie Haddam (Connecticut, USA), Ampandramaika na Madagaskarze oraz w Sri Lance. Przezroczyste odmiany spessartynu s bardzo popularnym kamieniem ozdobnym.
Uwarowit (granat chromowy) uwaany bywa za najpikniejszy zielony kamie ozdobny. Naley do rzadziej spotykanych granatw i pojawia si gwnie w zoach kruszcw chromu. Najpikniejsze okazy uwarowitu pochodz z serpentynitw w okolicach Sysertska w pobliu Swierdowska na Uralu.
173
Pozyskuje si je take w kopalni Texas w Pensylwanii (USA), w Makri (Turcja). W Polsce natrafiono na uwarowit w skaach nefrytowych w okolicy Jordanowa na Dolnym lsku. Krysztay uwarowitu s niewielkie i z tego wzgldu bardzo trudne w obrbce szlifierskiej.
Nieprzezroczyste odmiany rnych mieszanin granatw nazywane s granatami pospolitymi. Ich zabarwienie zaley od skadu chemicznego. Skadaj si one gwnie z almandynu lub andradytu i wystpuj najczciej w upkach i gnejsach.
Granaty nale do najlepszych materiaw ciernych i polerskich. Przewyszaj pod tym wzgldem nawet twardszy od nich kwarc, poniewa duej zachowuj ostre krawdzie, co zwiksza efektywno ich wykorzystania.