III 1962, s. 44-106; J. Ziomek Staff i Kochanowski. Pr�ba zastosowania teorii informacji w badaniach nad przekBadem, PoznaD 1965; J. Giedymin Problemy s. 20-22 (podana literatura: CE. Shannon, A.I. Chinczin, J.G. Kemeny, D. Harrah i inni).
24 J. Giedymin Problemy, s. 20-21. Podamy tu za J. Giedyminem eksplikacj pojcia informacji semantycznej. Aby mo|na m�wi o takiej informacji trzeba mie dane:
(a) Zbi�r # zdaD oznajmujcych (prawdziwych lub faBszywych);
(b) Zbi�r V mo|liwych ukBad�w warto[ci logicznych prawdy (symbolizowanej jedynk) i faBszu (symbolizowanego zerem), przyporzdkowanych poszczeg�lnym zdaniom. Jest to �w zbi�r warto[ciowaD (universum niepewno[ci);
(c) Podzbi�r C(V) zawarty w V, bdcy zmniejszeniem r�|norodno[ci i wyr�|niony zgodnie z okre[lonymi kryteriami.
Autor ten rozpatruje nastpujcy przykBad, w kt�rym mamy dwa zdania oznajmujce: zdanie A oraz zdanie B.
Y=<�A,B>
V = {1,1; 1,0; 0,1; 0,0} C(V) mo|e stanowi kt�rakolwiek para, np. C(V) = <�^1,0^>. Podajc w odpowiedzi na pytanie warto[ciowanie <�(1,0^>, tzn. |e zdanie A jest prawdziwe 0 faBszywe, dostarczamy informacji semantycznej, bo ze zbioru V wybrali[my podzbi�r C(V) ograniczajc tym samym r�|norodno[ zbioru V. Wyboru C(V) dokonujemy w nauce w oparciu o r�|ne kryteria; w ostatecznym rachunku chodzi o odpowiedz zgodn z rzeczywisto[ci. (Por. J. Giedymin Problemy, s. 21).
25 Por. J. Giedymin, J. Kmita WykBady z logiki formalnej, rozdz. III. Metajzykowe zachowanie komunikacyjne.
19
6. METODOLOGIA NAUK A TEORIA POZNANIA
Mo|na si nieraz spotka z pogldem, |e metodologia nauk, przy czym nie chodziBoby tu o metodologie bardziej szczeg�Bowe, jest cz[ci teorii poznania (gnoseologii, epistemologii). Pogld taki ma powa|ne uzasadnienie: poznanie naukowe jest przecie| tylko pewn odmian poznania ludzkiego w og�le. Podstawowe za[ problemy poznania naukowego rozwiza mo|na jedynie w oparciu o wyniki og�lnych rozwa|aD gnoseo-logicznych. Semiotyka oraz teoria informacji interesuj si co prawda zwizkiem midzy rzeczywisto[ci a wypowiedziami o niej, lecz nie analizuj tego, jaki proces zachodzi midzy rzeczywisto[ci a poznajcym j czBowiekiem, tzn. w jaki spos�b czBowiek poznaje rzeczywisto[. Nauki te interesuje stopieD zgodno[ci wypowiedzi (komunikatu) z rzeczywisto[ci i ewentualnie stopieD zgodno[ci wypowiedzi z przekonaniem wypowiadajcego, a poza tym stopieD zgodno[ci odbioru z komunikatem26. Aby wic czynno[ci poznawcze w badaniu zostaBy poddane wszechstronnej analizie, trzeba si uciec do teorii poznania. Tak|e gdy rozpatrujemy efekt poznania naukowego wiedz naukow, warto odwoBa si do og�lnych rozwa|aD gnoseologicznych o wiedzy ludzkiej.
Podobnie uzasadniony jest chyba r�wnie| pogld uznajcy, |e metodologia nauk ma nader silne zwizki z teori poznania, lub |e opiera swe badania na osigniciach gnoseologii. Mo|na te| powiedzie, |e do szerzej pojtej metodologii nauk wchodzi cz[ rozwa|aD gnoseologicznych.
7. METODOLOGIA NAUK A ROZWA{ANIA ONTOLOGICZNE I PSYCHOLOGICZNE