45 J 

Każdy jest innym i nikt sobą samym.

Rutkowski Historia gospodarcza Polski s. 127.
46 W. RusiDski Drogi rozwojowe folwarku paDszczyznianego PH nr 4 1956, s. 645.
47 B. Zientara Z zagadnieD spornych tzw.  wtórnego poddaDstwa'''' PH nr 1 1956, s. 40.
397
o istniejcym ukBadzie siB klasowych Zientara ma na my[li ukBad charakteryzujcy si przede wszystkim sBabo[ci miast.
Przytoczone wy|ej wyja[nienia mo|emy przedstawi przy pomocy nastpujcego schematu:
D) UkBad siB -* C) uzyskanie - -A) zaostrzone
klasowych przez poddaDstwo
charakte- szlacht B) Batwo[ rozwój
ryzujcy decyduj- zbytu pro- -* folwarku paDszczyz
si sBa- cego wpBy- duktów
bo[ci wu na rolnych, nianego
miast sprawy paDstwa szczeg. zbo|a
Aatwo zauwa|y, |e pierwszy z cytowanych autorów wyja[nia rozwój folwarku okoliczno[ciami, które oznaczyli[my w schemacie jako A i B; drugi jako decydujce czynniki wymienia  V !, trzeci  jako gBówn przyczyn wymienia okoliczno[ci D.
14. WYJAZNIANIE GENETYCZNE I OPIS GENETYCZNY
Jeden z wskazanych typów wyja[niania przeprowadzanych na gruncie historii to wyja[nianie genetyczne, kiedy to chodzi o odpowiedz nie na pytanie  dlaczego", lecz na pytanie  jak"? Niektórzy autorzy, zwalczajc opini o szerokim wystpowaniu w historii modelu hipotetyczno-dedukcyjnego, twierdz |e dla historii jest wBa[ciwe wyja[nianie genetyczne jako typ zasadniczy (W.B. Gallie)48 lub jako jeden z typów wyja[niania historycznego (W. Dray)49, w szczególno[ci, gdy chodzi o fakty proste, a wic tak|e dziaBania jednostek. Twierdz oni, i| aby wyja[ni takie fakty wystarczy poda pewien nieprzerwany, odtworzony na podstawie zródeB cig zdarzeD, co  jak mówi  % historycy najcz[ciej czyni. Tego typu sdy maj by równie| jedn z teoretycznych podstaw dla wyja[niania dziaBaD jednostek metod  wczuwania si", kiedy to znany nam z wBasnego do[wiadczenia wewntrznego cig interakcji i reakcji porównujemy z zaobserwowanym (w zródBach) cigiem (oczywi[cie z brakujcymi  ogniwami") odnoszcym si do innej jednostki i uzupeBniamy w nim luki, jakoby bez odwoBywania si do praw50. W. Dray (a tak|e inni jak A. Donagan) sdzi nawet, |e to jest wBa[ciwy, bo dajcy peBne wyja[nienie, sposób eksplanacji tego typu zdarzeD51.
Mechanizm wyja[niania genetycznego jest rozumiany na ogóB w ten sposób, |e ka|dy fakt w opisie serii chronologicznie po sobie nastpujcych faktów jest niezbdnym warunkiem zaj[cia faktu nastpnego (W. Gallie, E. Nagel). Jedynie Dray wyBcza tu wyja[nianie w kategorii warunków niezbdnych, twierdzc |e na pytanie: jak to si zdarzyBo?
48 W.B. Gallie Explanations in History and the Genetic Sciences  Mind" 1955, s. 160-180. Por. te| A. Montefiore Professor Gallie on Necessary and Sufficient Conditions  Mind" 1956, s. 534-541.
49 W. Dray Laws and Explanation in History, s. 156 i nast.
50 Por. na ten temat nasz recenzj z pracy S. Nowaka Studia z metodologii nauk spoBecznych, SF nr 6, 1965.
51 Por. W. Dray jw., s. 66 i nast. Podany na s. 70-71 przykBad nie potwierdza wcale zdania autora.
398
otrzymujemy kompletn odpowiedz wykazujc (cigiem zdarzeD), |e nie byBo powodu, by mogBo by inaczej 52.
Wydaje si, |e nale|aBoby wyró|ni dwa typy tego, co si rozumie w historii przez wyja[nienie genetyczne. Pierwszy z tych typów oznaczaBby wyja[nienie zdarzenia (faktu) przez podanie, jak doszBo do jego zaistnienia, czyli podanie jego kolejnych stadiów rozwojowych (genezy). Okazuje to nastpujcy cig: