Każdy jest innym i nikt sobą samym.

Jeeli uksztatowane zostay w nastpstwie speniania aktw etycznie dobrych, wwczas oznaczaj stan cnoty moralnej. Jeeli za wyniky z aktw moralnych zych, stanowi we waciwym tego sowa znaczeniu naogi. Nag jest wic nawykiem moralnie
29
Por. T. BIESAGA, Spr o norm moralnoci, Krakw 1998, s. 70-71.
II. Przeszkody ograniczajce dobrowolno aktw...
ujemnym i dlatego peni rol przeszkody w dziaaniu moralnym. Jednakowo rodzaj jego wpywu na rozumny charakter aktu zaley od tego, czy czowiek w pierwszych fazach nabywania naogu zdawa sobie spraw z przyszych nastpstw swego postpowania, czy te stao si to bez jego wiedzy i woli. Jeeli wic wpad w nag w sposb wiadomy (nag taki zwie si te naogiem wiadomym), to rozumno poszczeglnych aktw spenianych w stanie ju nabytego naogu ulega przynajmniej odpowiedniemu umniejszeniu, a nawet, cho wyjtkowo, cakowitemu skrpowaniu. Natomiast w peni rozumnymi byy akty, za pomoc ktrych dany podmiot narazi si na nag. Nieco inaczej przedstawia si sprawa przy tzw. naogach niedobrowolnych nabytych w sposb bezwiedny. Zmniejszaj one rozumny charakter spenionych pod ich wpywem aktw lub cakowicie go znosz bez adnych dodatkowych nastpstw.
Podkrela si jeszcze w filozofii moralnoci fakt, e nie wszystkie naogi s zdolne z jednakow si oddziaywa na duchowe wadze czowieka. Tylko niektre z nich, te mianowicie, ktrym towarzysz silne doznania w organicznych wadzach czowieka, przymiewaj z wielk si dziaanie rozumu i krpuj wol (np. nag pijastwa czy rozpusty). Zwie si je te naogami organicznymi. Inne, tzw. naogi duchowe, wolne s od tego rodzaju zakce w psychice czowieka i dlatego pozostawiaj czowiekowi wikszy margines swobody w przeciwstawieniu si ich wpywom (np. nag kamstwa czy kradziey).
3. Choroby psychiczne (morbi psychici, aegrotationes animi)
Pomimo licznych prb na terenie psychologii nie wypracowano powszechnie przyjte) definicji choroby psychicznej (zwanej te przez wielu stanem psychopatologicznym). B. ZAWADZKI30przez stan psychopato-logiczny rozumie stan osobnika, ktry na skutek niezdolnoci poznawczej lub emocjonalnej nie jest przystosowany do speniania elementarnych zada yciowych", tzn. do zaspokajania potrzeb i obrony przed niebezpieczestwami (biologicznymi i spoecznymi), mimo e istniej po temu obiektywne warunki, co pociga za sob stany zaniepokojenia (frustracji i strachu).
Rwnie sporn kwesti jest typologia stanw psychopatologicznych. Najbardziej obszerna i wyczerpujca, a przeto najlepsza do zobrazowania rnorodnoci jej przejaww, jest klasyfikacja wypracowana przez wspczesn psychopatologi amerykask. Przyjmuje ona siedem zasadniczych grup chorb psychicznych: 1 Upoledzenia umysowe. Nale tu ludzie, u ktrych poziom rozwoju umystowego jest o tyle niszy od normalnego, e sami nie mog da sobie rady w yciu i wymagaj opieki ze strony otoczenia, np. pacjenci debilni itp.
30
Por. B. ZAWADZKI, Wykady z psychopatologii, Warszawa 1959, s. 16-17.
92
NAUKA O AKTACH LUDZKICH
2 Syndromy mzgowe. Skadaj si na nie przypadki upoledzenia umysowego, o ktrych wiadomo, e zostay spowodowane przez uszkodzenie mzgu. Charakteryzuj je tzw. psychozy organiczne, wynike w nastpstwie: zatrucia alkoholem, zakaenia (np. syfilisem), urazw mechanicznych (np. ran postrzaowych), zmian w mzgu starczych lub degeneracyjnych (skleroza).
3 Psychozy psychogenne. Obejmuj one psychozy maniakalno-depresyjne, schizofreni i paranoj. Ludzie dotknici tego rodzaju psychoz s niebezpieczni dla otoczenia, mog zabi lub porani inne osoby lub siebie. Wymagaj wic leczenia w szpitalu. Ulegaj czsto urojeniom (halucynacjom) i to jest jedno z pewniejszych kryteriw istnienia psychozy.
4 Zaburzenia psychosomatyczne, zwane te zaburzeniami neurogennymi. S to w gruncie rzeczy choroby organiczne (np. owrzodzenie odka), ale wywoane przez silne przeycia natury emocjonalnej.
5 Psychoneurozy, czyli tzw. nerwice. Wyodrbnia si kilka ich postaci:

Tematy