na zasadzie swojego uznania, to znaczy wedle przykaza�, kt�re sam sobie nadaje...

Strona początkowa

Każdy jest innym i nikt sobą samym.

Doko�a tych prawd obraca�a si� znana kontrowersja Kanta z Schillerem. Kant sta� na
stanowisku nakazu obowi�zku. S�dzi� on, �e prawo moralne dozna�oby poni�enia,
gdyby je uczyni� zale�nym od cz�owieka. Jego zdaniem cz�owiek dzia�a moralnie
tylko wtedy, gdy wyzbywa si� wszelkich podmiotowych pobudek dzia�ania i korzy si�
przed majestatem obowi�zku. Schiller widzia� w pogl�dzie Kanta poni�enie ludzkiej
natury. Czy�by cz�owiek mia� by� rzeczywi�cie tak z�y, �e - je�li chce by� moralny
- to musi koniecznie pomin�� swoje w�asne pobudki? �wiatopogl�d Schillera i
Goethego pokrywa si� z moim. Trzeba w samym cz�owieku szuka� punktu wyj�cia dla
jego dzia�alno�ci.
Dlatego te� w historii, kt�rej przedmiotem jest w�a�nie cz�owiek, nie powinno
by� mowy o zewn�trznych wp�ywach na jego dzia�alno��, o ideach dzia�aj�cych jakoby
w danej epoce, a ju� najmniej o jakim� planie, kt�ry ma tkwi� u pod�o�a dziej�w.
Historia nie jest niczym innym jak tylko ewolucj� ludzkich czyn�w, pogl�d�w itp.
Goethe powiada tak: "Nie epoki dziejowe, tylko ludzkie jednostki by�y po wsze
czasy tym czynnikiem, kt�ry posuwa� naprz�d rozw�j. Epoka stru�a Sokratesa; epoka
spali�a Husse; epoki zosta�y zawsze takie same". Wszelkie aprioryczne
konstruowanie plan�w, kt�re maj� by� zasad� historycznego rozwoju, jest grzechem
przeciw tej metodzie historii, kt�ra wynika z jej istoty. Metoda ta zmierza do
tego, aby si� dowiedzie�, czym ludzie zdo�ali przyczyni� si� do post�pu rozwoju,
jakie cele postawi�a przed sob� ta czy inna osobisto�� oraz jaki kierunek nada�a
przez to swojej epoce. Histori� trzeba budowa� wy��cznie na ludzkiej naturze.
Trzeba poj�� wol� i tendencj� tej natury. Nasza teoria poznania zupe�nie wyklucza
podsumowanie historii jakichkolwiek cel�w, jak np. �e ludzie s� wychowani po to,
aby z ni�szych stopni doskona�o�ci wst�powali na wy�sze itp. Tak samo jest b��dem
z punktu niniejszej teorii poznania, je�li kto� - jak to czyni Herder - chce tak
ujmowa� wydarzenia historyczne, jak fakty przyrody, to znaczy wedle nast�pstwa
przyczyny i skutku. Prawa historii posiadaj� w�a�nie o wiele wy�szy charakter.
Fakt fizykalny okre�la inny fakt w ten spos�b, �e prawo istnieje ponad zjawiskiem.
Fakt historyczny jest ju� sam� ide� i jako taki mo�e by� okre�lony r�wnie� tylko
przez ide�. W zwi�zku przyczyny i skutku mo�e tu by� mowa tylko wtedy, je�li
ograniczamy si� tylko do czysto zewn�trznej strony zjawiska. Kt�by chcia�
twierdzi�, �e uwa�aj�c Lutra za przyczyn� reformacji, jest w zgodzie z istot�
rzeczy? Historia jest istotnie nauk� o ideach, bo idee s� jej rzeczywisto�ci�.
Dlatego jedynie w�a�ciw� metod� b�dzie tu bezwzgl�dne oddanie si� przedmiotowi.
Wszelkie wychodzenie poza przedmiot jest czym� anty historycznym.
Psychologie, socjologia i historia - oto najg��wniejsze formy nauk duchowych.
Metody ich polegaj� na bezpo�rednim uj�ciu idei w jej rzeczywisto��. Przedmiotem
ich jest idea, a wi�c czysta duchowo��, podobnie jak przedmiotem nauk
przyrodniczych by�o prawo przyrody, a przedmiotem organiki - typ.
20. Optymizm i pesymizm.
Cz�owiek okaza� si� centralnym punktem porz�dku �wiata. Jako duch osi�ga on
najwy�sz� form� bytu i w swym my�leniu dokonuje najdoskonalszego procesu �wiata.
Rzeczywisto�� przedstawia si� tylko w ten spos�b, w jaki on j� o�wietli. Jest to
pogl�d, wedle kt�rego cz�owiek nosi sam w sobie podstaw�, cel i istot� swojego
bytu. Pogl�d ten czyni cz�owieka istot� samowystarczaln�. Cz�owiek musi w sobie
samym znale�� punkt oparcia dla wszystkiego co posiada, a wi�c tak�e i dla swojego
szcz�cia. Je�li ono ma by� naprawd� jego udzia�em, musi on je zawdzi�cza� tylko
sobie samemu. Wszelka moc, kt�raby go z zewn�trz darzy�a szcz�ciem, skaza�a by go
tym samym na niewol�. Je�li jaka� rzecz ma sprawi� cz�owiekowi zadowolenie, to
najpierw on sam musi jej u�yczy� tej zdolno�ci. Je�li pewna rzecz ma by� dla nas
rado�ci�, to najpierw sami musimy udzieli� jej tej si�y, dzi�ki kt�rej b�dzie nas
mog�a radowa�. Rado�� i cierpienie istniej� dla cz�owieka w wy�szym znaczeniu
tylko o tyle, o ile on je odczuwa jako takie. Tym samym jednak upadek wszelki
optymizm i wszelki pesymizm. Optymizm przyjmuje, jakby �wiat by� urz�dzony w ten
spos�b, �e wszystko w nim jest dobre i �e on prowadzi cz�owieka do najwy�szego
zadowolenia. Ale je�li to ma nast�pi�, to cz�owiek sam musi dopiero wyci�gn�� z
przedmiot�w �wiata tego, czego pragnie, to znaczy nie mo�e by� szcz�liwym przez
�wiat tylko przez siebie samego.
Pesymizm uwa�a znowu, jakoby �wiat by� urz�dzony w ten spos�b, �e cz�owiek musi
by� wiecznie niezadowolony i �e nigdy nie b�dzie m�g� by� szcz�liwy. Tak�e i tu
mo�na zastosowa� powy�szy zarzut. �wiat zewn�trzny sam w sobie nie jest ani dobry,
ani z�y. Mo�e on si� sta� takim dopiero przez cz�owieka. Cz�owiek musia�by si� sam
uczyni� nieszcz�liwym, gdyby pesymizm mia� by� uzasadniony. Cz�owiek musia�by
nosi� w sobie pragnienie nieszcz�cia. Jednak�e w�a�nie zadowolenie jego pragnie�
stanowi istot� jego szcz�cia. Ale tym samym jego pogl�d rozwia�by si� w nico��.
Ju� to jedno wykazuje dostatecznie wyra�nie zasadniczy b��d pesymizmu.
G. ZAKO�CZENIE
21. Poznanie i tw�rczo�� artystyczna.
Powy�sza teoria poznania odj�a poznaniu ten czysto bierny charakter, jaki mu
cz�sto przypisuj� i uj�a je jako czynno�� ludzkiego ducha. M�wi si� zwykle, �e
tre�� nauki jest czym� przyj�tym z zewn�trz. Istnieje nawet pogl�d, wedle kt�rego
mo�na nauce zapewni� tym wi�cej obiektywno�ci, im bardziej duch nasz powstrzyma
si� od naszych w�asnych przyczynk�w do podejmowania z zewn�trz materia�u.
Wykaza�em powy�ej, �e prawdziw� tre�ci� nauki nie jest zewn�trznie postrzegany
materia�, tylko ujmowana w duchu idea, kt�ra wprowadza nas g��biej w stawanie si�
�wiata, ni� wszelka analiza i obserwacja �wiata zewn�trznego w czystym
do�wiadczeniu. Tre�ci� nauki jest idea. Nauka jest zatem, w przeciwie�stwie do
biernie przyjmowanych postrze�e�, produktem czynno�ci ludzkiego ducha.
Poznanie zbli�a si� przez to do tw�rczo�ci artystycznej, kt�ra jest tak�e
czynno�ci� i dzie�em cz�owieka. Trzeba jednak koniecznie wyja�ni� ich wzajemny
stosunek.
Zar�wno tw�rczo�� poznawcza jak i artystyczna polegaj� na tym, �e cz�owiek
podnosi si� do rzeczywisto�ci poj�tej jako produkt, do rzeczywisto�ci jako
producenta. Od rzeczy stworzonych przechodzi on do tworzenia, od przypadkowo�ci do
konieczno�ci. Je�li zewn�trzna rzeczywisto�� zawsze pokazuje nam tylko dzie�a

Tematy

Template provided by Designs by Darren Opracowanie Marketing w Internecie dla Każdy jest innym i nikt sobą samym.