Rannych od-
17 35 DP rez zmobilizowana została na Wileńszczyźnie, z brakami
wyposażenia, hełmów i sprzętu optycznego, uzbrojona w ckm Maxim.
T. K r y s k a - K a r s k i, op. cit., z. 12, s. 14.
18 Dowództwo Grupy Obrony Lwowa, Rozkaz operacyjny nr 1 na dzień 13
IX 1939 r., Lwów, 12.09.1939, godz. 23.00, w: Dokumenty obrony Lwowa
1939, s. 43^4.
19 Dwie baterie 75 mm: nr 157 i przyczepkowa trzy plutony armat 40 mm;
improwizowany w 6 dapl, lotniczy z 6 plot i fabryczny z Rzeszowa. 11
września z Przemyśla przybyły trzy plutony: 217 i 220 i lotniczy z Krosna,
w nocy odjechały do Złoczowa. W tym samym czasie dotarły plutony armat
40 mm z Brześcia i Grodna. PSZ, t. I, cz. 3, s. 506.
20 Władze skarbowe np. żądały wskazówek, co zrobić z dużym zapasem
83
wożono do czterech szpitali wojennych: Szpitala Okręgowego
nr VI, do Ubezpieczalni Społecznej przy ul. Kurkowej,
do gmachu Politechniki i do szkoły im. Królowej Jadwigi
przy ul. Potockiego21. W nocy z 12 na 13 ze Składnicy
Uzbrojenia w Hołosku nadal zwożono do miasta amunicję
i granaty ręczne22.
Niemiecki zamiar opanowania Lwowa gwałtownym ude-
rzeniem zmotoryzowanego zagonu nie powiódł się głównie
dzięki żołnierzom batalionu marszowego 48 pp mjr. Edwarda
Szymańskiego i plutonu artylerii, którzy zatrzymali pierwszy
atak. Umożliwiło to konsolidację obrony. Niemcy swoją
nieudaną próbę zajęcia Lwowa uderzeniem wydzielonego
oddziału zmotoryzowanego 1 DG nazwali „jazdą szturmową
na Lwów". Fakt ten został odnotowany w komunikacie
Oddziału Obrony Kraju OKW o położeniu na froncie 12
września wieczorem: „Jeden z czołowych oddziałów 14 Armii
późnym popołudniem osiągnął skraj Lwowa, pozostałe związki
szybkim marszem dążyły w ślad za wysuniętymi do przodu
jednostkami"23.
Po odparciu pierwszego natarcia na Lwów dowódca 1 DG
gen. mjr L. Kiibler, mimo wzmocnienia w nocy z 12 na 13
września własnych sił24, zrezygnował z kolejnych prób natych-
miastowego opanowania miasta. Dostrzegł natomiast kluczową
mobilizacyjnym papierowych pieniędzy, zdeponowanych w lwowskim Banku
Polskim. K. S o s n k o w s k i , Cieniom września, s. 95.
21 Relacja ppłk. Edmunda Mravincsicsa z 12.10.1947, CAW, sygn. 11.13/26,
k. 2; Z. P o p Å‚ a w s k i , Dzieje Politechniki Lwowskiej 1844-1945, Wroc-
ław-Warszawa-Kraków 1992, s. 262.
22 T. W a s i l e w s k i , Obrona Lwowa we wrześniu 1939 r., „Bellona",
Londyn, z. 2/1950, s. 9.
23 Komunikat nr 12 Oddziału Obrony Kraju OKW o położeniu na froncie
w dniu 12 września wieczorem, w: Wojna obronna... Wybór źródeł, dok. nr
408, s. 798; R. K a l t e n e g g e r , Deutsche Gebirgsjdger..., s. 27.
24 Rano 13 września Niemcy posiadali pod Lwowem 5 batalionów strzelców
górskich, 2 dywizjony artylerii ciężkiej i zmotoryzowane pododdziały
pozapułkowe, PSZ, 1.1, cz. 3, s. 524.
84
rolę zalesionych wzgórz na północ od miasta, od wzg. 374
„Kortumowa Góra", do szosy pod Zboiskami i wzg. 324.
Zadanie ich opanowania i utrzymania otrzymała grupa bojowa
płk. F. Schórnera w składzie I batalionu 98 oraz I i II
batalionu 99 pułku strzelców górskich.
13 września o godz. 10.00, po silnym przygotowaniu
artyleryjskim, strzelcy górscy rozpoczęli natarcie25. Trzy
bataliony, za cenę znacznych strat, przedarły się przez
polskie pozycje i w południe zajęły wzg. 374 „Kortumowa
Góra", bronione przez pododdziaÅ‚ piechoty — 80 żoÅ‚nierzy
z Ośrodka Zapasowego 5 DP z plutonem armat polowych
i kompaniÄ™ II batalionu 205 pp rez, skierowanÄ… na wzmoc-
nienie już w czasie natarcia. Utrata „Kortumowej Góry"
była porażką obrony. Jej pełne włączenie do systemu obrony
miasta przez obsadzenie silną załogą, podobnie jak i wzgórz
pod Hołoskiem Wielkim i Małym oraz Zboiskami, odkładano
na później. Z błędnego rozpoznania sił niemieckich, skła-
dających się z piechoty i artylerii i obawy przed czołgami
przeciwnika, wynikało przeciwpancerne nastawienie obrony,
mimo iż przeciwnik w tym czasie nie dysponował pod
Lwowem broniÄ… pancernÄ…26.
W tym czasie II batalion 98 psg pogłębił okrążenie od
północnego zachodu i w godzinach wieczornych osiągnął, po
marszu przez trudny, silnie pocięty i nieprzejrzysty teren,
Zboiska i wzg. 324, rozpraszając tabory grodzieńskiego 1 pułku
piechoty. Przecięte zostały szosy do Brzuchowic na północ od
Hołoska Wielkiego i do Żółkwi na północ od Zboisk.
Rano w Zimnej Wodzie gen. Kiibler otrzymał meldunek, że
dwie do trzech polskich dywizji maszeruje z Przemyśla do
Lwowa. Dowódca 1 DG postanowił zabezpieczyć swoje tyły
i skierował do Gródka Jagiellońskiego wydzielony pododdział
25 A. B u c h n e r, op. cit., s. 16.
26 Batalion 15 pułku pancernego z 5 DPanc pojawił się pod Lwowem
dopiero 18 września. A. D. von P1 a t o, Die Geschichte der 5. Panzerdivision
1938 bis 1945, Regensburg 1978, s. 28-29.
85
„Zimmer" w sile niepełnego batalionu dla zamknięcia przejść
między stawami27. Ponieważ były to siły zbyt słabe, aby
stawić chociażby krótkotrwały opór polskiej odsieczy, po
południu skierowano w wymieniony rejon trzy dywizjony
79 pag oraz dwa bataliony 100 psg i dwie kompanie 99 pułku
strzelców górskich. Siły te tworzyły grupę „Utz", dowódcy
100 psg płk. Wilibalda Utza. Przed południem do dyspozycji
sztabu 1 DG pod dowództwem płk. Hermana Kressa, dowódcy
99 psg przybyły z Sambora III batalion 98 psg, III batalion
99 psg oraz część I batalionu 100 pułku strzelców górskich.
Zatrzymano je w Zimnej Wodzie w odwodzie dywizji, a po
otrzymaniu meldunku o pojawieniu się sił polskich w Rzęśnie
Ruskiej, część odwodu skierowano w jej pobliże.
Obrońcy Lwowa dwukrotnie usiłowali odebrać „Kortumową
Górę" siłami improwizowanego batalionu 26 pp, a wieczorem
I batalionu 206 pp rez. Natarcia nie zostały należycie wsparte
przez artylerię28, mimo to częściowo powiodły się, gdyż
odzyskano leżące na stoku góry cmentarze Janowskie. Na
odcinku zachodnim, od Dworca Głównego do Kulparkowa,
toczyły się walki o charakterze lokalnym. Bardzo aktywny był
w nich I batalion 100 psg 1 DG, który skutecznie walczył
z czterema polskimi batalionami, jednak słabiej uzbrojonymi
i o mniejszym doświadczeniu wojennym.
Natarcie niemieckie uzyskało sukcesy terenowe, zajęło
Dworzec Główny i zatrzymało luzowanie batalionu mar-
szowego 48 pp przez trzy bataliony grodzieńskie. Aktywne
działania I batalionu 100 psg na zachodnich krańcach miasta
należy ocenić jako maskowanie liczebnej słabości oraz przy-
gotowań do uderzenia na północno-zachodnią część miasta
i „Kortumową Górę"29. Niemiecki batalion poniósł w tych