lfe.org.mx.
2 Codigo Federal de Instltuclones y Procedlmientos Electorales de 1994 con reformas de 1996, art. 33-35, www.georgetown.edu/pdba/Electoral/Mexlco.
3 Reforma Politlco Electoral 1996, www.lfe.org.mx.
4 Codigo Federal de Instituciones y Procedimientos Electorales de 1994 con reformas de 1996, art.ll. pkt.1,2, www.georgetown.edu/pdba/Electoral/Mexico.
196
8. Wybrane systemy partyjne na wiecie
poprzedniej regulacji reprezentacja ugrupowania najsilniejszego moga by wysza, jeeli bowiem partia zdobya ponad 60% gosw, moga obsadzi 315 miejsc parlamentarnych. Dodatkowe wymaganie polega na tym, e rnica pomidzy procentow wielkoci poparcia wyborczego i, take wyraon w procentach, wielkoci reprezentacji parlamentarnej nie moe przekroczy 8 punktw. Innymi sowy, jeeli partia uzyskaa przykadowo 30% gosw, to procentowy udzia przedstawicielstwa tego ugrupowania w parlamencie nie moe by wikszy ni 38%. Uregulowanie to take uniemoliwia zdecydowan dominacj jednej tylko partii1.
Poprzednie uregulowania dotyczce wyaniania 128-osobowego Senatu take pozwalay na zapewnienie wygodnej wikszoci dla PRI. Wedug tych zasad kada z 32 jednostek podziau federalnego wyaniaa czterech senatorw wedug zasady wikszoci zwykej. Trzy mandaty uzyskiwao ugrupowanie, ktre zdobyo wikszo gosw, czwarty otrzymywaa partia druga w kolejnoci. Obecnie jednostki podziau federalnego wyaniaj po trzech senatorw, dwch pochodzi z partii najsilniejszej wyborczo, trzeci mandat obsadza partia druga w kolejnoci. Natomiast grupa 32 senatorw wyaniana jest w oglnokrajowych wyborach wedug zasady proporcjonalnoci. Regulacje te wyranie uniemoliwiaj zdobycie absolutnej wikszoci przez jedno ugrupowanie.
Tak jak napisaam przeomowe wybory, w trakcie ktrych PRI stracia kontrol nad parlamentem odbyy si w 1997 r. W tych wyborach oglnonarodow rejestracj posiaday nastpujce ugrupowania:
(1) Partia Akcji Narodowej (Partido Accin Nacional - PAN),
(2) Partia Cardenasa (Partido Cardenista - PC),
(3) Meksykaska Partia Demokratyczna (Partido Demcrato Mexicano - PDM),
(4) Ludowa Partia Socjalistyczna (Partido Popular Socialista - PPS),
(5) Partia Rewolucji Demokratycznej (Partido de la Revolucin Demo-cratica - PRD),
(6) Partia Rewolucyjno-Instytucjonalna (Partido Revolucionario Insti-tucional - PRI),
(7) Partia Pracy (Partido del Trabajo - PT),
(8) Zielona Partia Ekologiczna Meksyku (Partido Verde Ecologista de Me"xico - PVEM)2.
Dwie tabele umieszczone poniej ilustruj zmiany w skadzie parlamentu w Meksyku w 1997 r. przede wszystkim z punktu widzenia zmiany, jaka zasza w pozycji PRI.
1 Codigo Federal de Instltuciones y Procedlmientos Electorales de 1994 con reformas de 1996, art.12. pkt.3, www.georgetown.edu/pdba/Electoral/Mexico.
2 D. Fltz, Mexican Electtons and the Rise ofGreens, www.greens.org.
8.3. System partyjny Meksyku
197
Tabela 8.2. Wyniki wyborw do Izby Reprezentantw wedug zasady proporcjonalnoci (porwnanie lat 1994-1997)
Partia % gjosw Rnica
1994 1997 1994-1997
PAN 25,78% 26,62% 0,84%
PRI 50,31% 39,12% -11,19%
PPS 0,70% 0,34% -0,36%
PRD 16,72% 25,73% 9,01%
PFCRN/PC 1,14% 1,12% -0,01%
PARM 0,85%
PT 2,65% 2,58% -0,07%
PVEM 1,40% 3,81% 2,41%
PDM 0,44% 0,66% 0,22%
rdo: D. Fltz, Mextcan Electlons and the Rise qf Greens, www.greens.org.
Tabela 8.3. Skad senatu z 1997 r., uwzgldniajcy porwnanie z wynikami z 1994 r.
Partia Wikszo zwyka Partia .druga" (1994) Zasada proporcjonalnoci (1997) Senatorowie (od 1997 r.)
PAN 0 24 9 33
PRI 64 0 13 77
PRD 0 8 8 16
PT 0 0 1 1
PVEM 0 0 1 1
Cakowicie 64 32 32 128
rdo: www.Zedilloword.presidencia.gob.mx.
Kolejna tabela przedstawia wyniki ostatnich wyborw w 2000 r. do Izby Reprezentantw.
Dane wyborcze przytoczone w tabeli 8.4. ilustruj przede wszystkim zmiany w pozycji PRI. Porwnujc jednak te wyniki jak rwnie ugrupowania, ktre byy zarejestrowane jako ugrupowania oglnonarodowe w latach kolejnych elekcji, 1997 i 2000, mona si zorientowa, ktre partie s bardziej stabilne i zdolne do trwaego funkcjonowania na scenie politycznej, ktre maj na to zbyt mae poparcie.
W chwili obecnej wydaje si, e do najbardziej znaczcych partii meksykaskich, obok PRI nale PAN, PRD, PT i ewentualnie PVEM. Partia Rewo-lucyjno-Instytucjonalna zostaa bardziej szczegowo opisana powyej, natomiast spord pozostaych ugrupowa najstarsza jest Partia Akcji Narodowej . Powstaa w 1939 r., jako opozycja przeciw polityce PRI a w szczeglnoci fali nacjonalizacji w przemyle naftowym. Skupiaa w swoich szere-
\
198
8. Wybrane systemy partyjne na wiecie