W tej grupie zna-
lazyby si jednak tak odmienne w charakterze systemy, jak np. wielopartyjne - woski,
holenderski i szwedzki. Kategoria wielopartyjnoci jest zatem zbyt pojemna i obejmuje
systemy zdecydowanie rnice si mechanizmem funkcjonowania.
Jak si okazuje, rozrnianie systemw partyjnych jedynie ze wzgldu na liczb par-
tii (dwupartyjno a wielopartyjno) budzi wiele wtpliwoci (zob. Mair 1996; Almond,
Powell, Mundt 1993, s. 117-120; Lijphart 1984; Sobolewski 1974, s. 419). Nie oznacza
to jednak, i zmienna liczba partii jest bez znaczenia. Liczba partii rywalizujcych w ra-
mach konkretnego systemu partyjnego daje nam bardzo ogln orientacj co do "stopnia,
w jakim wadza polityczna zostaje sfragmentaryzowana, rozproszona lub skoncentrowa-
na" (Sartori 1976, s. 120). R. Herbut twierdzi, i liczba partii pozwala na zorientowanie
si co do prawdopodobnego charakteru rywalizacji politycznej, zakresu, stylu oraz stop-
nia aktywnoci partii politycznych, operujcych w ramach konkretnego systemu partyjne-
go (l 997, s. 160).
R. Dahl (1966) stworzy model klasyfikacji systemw partyjnych, biorc pod uwag
8 Partie polityczne jako ogniwa pastwowo-publiczne oferuj okrelone strategie koalicyjne, czyli odpo-
wiedni katalog zaoe i ofert politycznych dotyczcy zasad postpowania w stosunkach midzypartyjnych. Te-
go typu sytuacja dotyczy zwaszcza systemw wielopartyjnych, w ktrych gabinety maj z reguy charakter ko-
alicyjny. Jeli przyjmie si, i zdobycie przez parti reprezentacji w parlamencie, jest pierwszym etapem formu-
owania strategii dugoterminowej, to nastpn fazjest czsto moliwo wzicia udziau w pastwowym pro-
cesie decyzyjnym, przez sformowanie gabinetu oraz jego programowego oblicza (zob. Antoszewski, Herbut
1997, s. 69-70). Nie zawsze jednak podstawowym celem partii jest zdobycie pozycji przywdczej lub siy wsp-
rzdzcej w pastwie. Ot istnieje wiele partii, ktre czsto wrcz nie chc bra udziau w przetargach koali-
cyjnych, a celem ich jest jedynie reprezentowanie okrelonej grupy wyborcw na arenie parlamentarnej. Przy-
kadowo: partie protestu mona zaliczy do tych ugrupowa politycznych, ktre wcale nie bior pod uwag mo-
liwoci partycypowania w procesie sprawowania wadzy. Co wicej, cz z nich z gry przyjmuje, i ich szan-
s zdobycia gosw wyborczych czy te miejsc parlamentarnych s minimalne, a zasadniczym celem ich elit jest
uycie organizacji jako narzdzia do zwrcenia uwagi elektoratu na pewne kwestie polityczne. R. Harmel i J.
Robertson (1985, s. 517, [w:] Antoszewski, Herbut (red.) 1997, s. 67) okrelaj te partie mianem organizacji
"promujcych".
nrzede wszysiKim unaraKier i iitiiii^ siiaicgn piz^Jiiluwany^ii yi^t. pam^ na i^niyu wy-
borczym, a dokadniej - strategii adaptowanych przez opozycyjne partie w ramach syste-
mu partyjnego. Propozycja autora pozwala dokona cisego rozrnienia midzy strate-
giami partyjnymi: rywalizacyjn (competitive}, kooperacyjn (cooperative) i koalescen-
cyjn - czon (coalescenf). Tworzy on klasyfikacje systemw partyjnych opierajcych
si na "kombinacji" wspomnianych strategii partyjnych. R. Dahl wyrni zatem cztery
podstawowe typy systemw partyjnych: a) szczeglnie rywalizacyjne (strictly competiti-
ve), b) kooperatywno-rywalizacyjne (cooperative-competitive); c) koalescencyjno-rywali-
zacyjne (coalescent-competitive); d) cile koalescencyjne (strictly coalescenf).
Ju dwa lata pniej J. Blondel (1968) akceptujc sugestie badawcze R. Dahia,
przedstawi wasn koncepcj, w ktrej obok liczby rywalizujcych partii politycznych
uwzgldni jeszcze jedno kryterium - ich relatywn wielko. Na ich podstawie J. Blon-
del wyrni cztery podstawowe typy systemw partyjnych:
- dwupartyjne;
- dwuippartyjne;
- wielopartyjne z parti dominujc;
- wielopartyjne bez partii dominujcej.
Warto zaznaczy, i klasyfikacja ta bya zupenie nowym podejciem badawczym cc
do sposobu interpretowania konkretnych systemw partyjnych. Od tego momentu zacz-
to postrzega system partyjny jako ukad przestrzenny.
W politologii zaczy pojawia si klasyfikacje systemw partyjnych opierajcyc
si na tzw. .Jakociowych" zmiennych (np. dystans midzy partiami).
G. Sartori przy konstruowaniu typologii systemw partyjnych uwzgldni dwi(
zmienne: liczb rywalizujcych partii ("format" systemu partyjnego) oraz dystans ideolo'