Wyższe prawo wiąże tę zwykłą władzę i kieruje
niÄ….
Trzecia zasada brzmi, że konstytucja demokratyczna jest
ujętym w zasady wyższego prawa wyrażeniem politycznego
ideału społeczeństwa, by rządzić się samemu w pewien sposób. Celem publicznego rozumu jest wyartykułowanie tego 12 Tu szczególnie pomocny był dla mnie artykuł Bruce'a Ackermana
Constitutional Politics/Constitutional Law, „Yale Law Journal" 99, grudzień 1989, a także jego najnowsza książka pt. We The People: Foundations,
Harvard UP, Cambridge, Mass. 1991,1.1.
13 Tutaj czerpiÄ™ z: John Agresto, The Supreme Court and Constitutional
Democracy, Cornell UP, Ithaca 1984, zwłaszcza ss. 45 -55; Stephen Holmes,
Gag Rules or the Politics of Omission oraz Precommitment and the Paradox of Democracy, oba w: Constitutionalism and Democracy, red. Jon Elster i Rune Slagstad, Cambridge UP, Cambridge 1987; Jon Elster, Ulysses and the Sirens,
Cambridge UP, Cambridge 1979, ss. 81 -86, 88-103. Moje ujęcie niczego
nowego nie wnosi.
316 Wykład VI. Idea publicznego rozumu
Te względy wyjaśniają, dlaczego swoboda poruszania się,
wolny wybór zajęcia i minimum socjalne pokrywające podstawowe potrzeby obywateli są wymogami konstytucyjnymi, a nie są nimi zasada równych szans i zasada różnicy.
Zwracam tutaj uwagę, że jeśli polityczna koncepcja sprawiedliwości obejmuje niezbędne elementy konstytucji i kwestie sprawiedliwości podstawowej - na razie o nic więcej nam nie
chodzi - to już ma ona wielką wagę, nawet jeśli niewiele ma do
powiedzenia w wielu kwestiach ekonomicznych i społecznych,
którymi muszą się regularnie zajmować ciała ustawodawcze.
Żeby rozwiązywać te bardziej szczególne i szczegółowe kwestie,
często rozsądniej jest wykroczyć poza koncepcję polityczną
i wartości, które wyrażają jej zasady, i przywołać pewne wartości
niepolityczne, których taka perspektywa nie obejmuje. Dopóki
jednak istnieje mocne porozumienie co do niezbędnych elementów konstytucji, a ustalone procedury polityczne rozumnie uważa się za sprawiedliwe, dopóty wola politycznej i społecznej
kooperacji między wolnymi i równymi obywatelami zwykle
może być podtrzymana.
6. Sąd Najwyższy jako wzorzec publicznego rozumu
1. Na początku (§1.2) zauważyłem, że w reżimie konstytucyj -
nym z kontrolÄ… sÄ…dowÄ… rozumem publicznym jest rozum jego
sądu najwyższego11. Zarysuję teraz dwie tezy w tej sprawie:
pierwszą, że rozum publiczny dobrze nadaje się do tego, by być
rozumem sądu pełniącego rolę najwyższego interpretatora
sądowego, ale nie ostatecznego interpretatora wyższego
11 To nie jest definicja. Przyjmuję, że w społeczeństwie dobrze urządzonym
te dwa rozumy mniej lub bardziej się pokrywają. Jestem wdzięczny Jamesowi
Flemingowi za cenne wskazówki przy formułowaniu wielu tez tego paragrafu.
6. Sąd Najwyższy jako wzorzec publicznego rozumu 319
pozostające wobec siebie w należycie określonym stosunku,
przy czym każdy jest odpowiedzialny przed społeczeństwem15.
Trzeba przyznać, że na dłuższą metę mocna większość
wyborców może w końcu dostosować konstytucję do swojej
woli politycznej. Jest to po prostu fakt dotyczący władzy politycznej jako takiej. Tego faktu nie da się obejść, nawet przez obwarowania usiłujące trwale ustanowić podstawowe gwarancje demokratyczne. Nie istnieje żadna procedura instytucjonalna, której nie można nadużyć czy wypaczyć, by uchwalić ustawy naruszające podstawowe konstytucyjne zasady demokratyczne16. Idea słusznych i sprawiedliwych konstytucji i podstawowych ustaw zawsze zostaje określona przez najrozumniejszą polityczną koncepcję sprawiedliwości, a nie przez
rezultat faktycznej procedury politycznej. Poniżej (§ 6.4) wrócę
do pewnej kwestii, którą to nasuwa.
2. Tak więc demokracja konstytucyjna jest dualistyczna:
odróżnia władzę konstytuującą od władzy zwykłej, a także
wyższe prawo społeczeństwa od zwykłego prawa ciał ustawodawczych. Supremacja parlamentu zostaje odrzucona.
15 Mówiąc to idę za poglądem Lincolna, jak go rozumiem, wyrażonym w