X


Każdy jest innym i nikt sobą samym.

Zbyt cz�sto zak�ada si� pewn� niedojrza�o�� i niekonkretno�� tej dziedziny, cho� jest to przecie� przeoczeniem faktu, �e obecnie praktycy tworz� istotne �rodowisko pracy socjalnej, kt�re, przy wszystkich swoich zamierzeniach i celach, czyni praktyk� pracy socjalnej uporz�dkowanym i godnym zaufania przedsi�wzi�ciem [...] Codzienny uk�ad zaj�� oka�e si� oryginaln� i celow� konstrukcj� b�d�c� dzie�em cz�onk�w, kt�rzy w spos�b kompetentny stosuj� w�asne za�o�enia i teorie na temat tego, co stanowi sedno dobrej roboty.
(Pithouse, 1987, s. 46)
W tym rozdziale pragn� pokaza� walory pewnego specyficznego socjologicznego podej�cia do badania pracy socjalnej; chodzi tu o ga��� etnometodologii zwan� analiz� konwersacji. Na pocz�tku rozwa�� pozytywne i negatywne aspekty stosowania analizy konwersacji, nast�pnie wykorzystam zebrane przeze mnie dane pochodz�ce z wywiad�w przeprowadzonych przez kurator�w z podopiecznymi, by pokaza�, jak s� one konstruowane i zilustrowa� pewne kwestie wynikaj�ce z przyj�tego podej�cia metodologicznego.
146
Stephen Stanley
Cel analizy konwersacji
Pracownik socjalny pos�uguje si� g��wnie mow�, kt�r� mo�emy opisa� jako terapeutyczn� interwencje, negocjacje, wydobywanie informacji, doradzanie lub po prostu pogaw�dka z podopiecznym. Najwi�cej czasu zabiera pracownikom socjalnym rozmowa z podopiecznymi i z innymi zaanga�owanymi w ich sprawy osobami.
Jednak�e, gdy przyjrzymy si� bibliografii bada� na temat pracy socjalnej, okazuje si�, �e w znacznej mierze opieraj� si� one na relacjach z tej�e pracy � opisach pochodz�cych z zapisk�w, wywiad�w z podopiecznymi i pracownikami. Badania efektywno�ci opieraj� si� ponadto na r�nych �rodkach kontrolowania (badanych zmiennych), takich jak zaprojektowanie eksperymentu i triangulacja, oraz na stworzeniu z za�o�enia znacz�cych i obiektywnych miar uzyskiwanych wynik�w. W konsekwencji przedmiot bada� � dzia�anie interwencyjne w ramach pracy socjalnej � zdaje si� zanika�, ulegaj�c rozcz�onkowaniu czy rozproszeniu na og�lne stwierdzenia dotycz�ce istoty kontroli spo�ecznej. Musimy zatem zada� sobie pytanie, czy relacje tego typu stanowi� adekwatny opis pracy socjalnej? Czy s� �r�d�em, na podstawie kt�rego mo�emy bada� prac� socjaln� jako temat? W szerszym odniesieniu, czy mo�emy wyobrazi� sobie inne �r�d�a, kt�re umo�liwi�yby nam takie badania?
Jedna z odpowiedzi jest ju� dzisiaj zapewne komuna�em nie ma powod�w s�dzi�, �e relacje ze zdarzenia dostarczaj� nam rzeczywistej jego historii (Gilbert i Mulkay, 1984, s. 33-34). Dotyczy r> pracy socjalnej tak samo, jak ka�dej innej ludzkiej dzia�alno�ci. Z drugiej strony, relacje takie dostarczaj� nam sp�jn� opowie��, kt�ra zestawiona z opowie�ciami pochodz�cymi z innych �r�de�, wydaje si� wiarygodna. Relacje te s� zwykle podstaw� oceny, mimo �e ich zwi�zek z dzia�aniami, kt�re maj� opisywa�, mo�e by� w�tpliwy.
W przeciwie�stwie do tego, analiza konwersacji wykorzystuje materia� pochodz�cy z wywiad�w jako bezpo�redni temat analizy. Kluczowym problemem nie jest zatem to, czym jest wywiad, lecz jakie elementy w nim wyst�puj� i do czego si� odnosi.
Kr�tki opis prac badawczych kuratora
Przygl�daj�c si� najwa�niejszym cechom prac badawczych kuratora widzimy, i� g��wnie dotycz� one wynik�w � skuteczno�ci funkcjonowania. Jakie skutki przynosz� przygotowywane dla s�d�w ra-
Badanie akt�w mowy w wywiadach...
147
porty i zamieszczane w nich sugestie dzia�a�? Przyk�adem takich bada� s� opisowe analizy rezultat�w zwolnienia warunkowego w kategoriach zako�czenia wydawania polece� (Rabinowicz, 1958), wska�nik�w ponownych skaza� (Folkard i in., 1976; Home Office, 1986b) i zmian zachodz�cych u poszczeg�lnych przest�pc�w (Folkard i in., 1976; Goldberg i Stanley, 1985). Podobnie, je�li chodzi o sprawozdania z wywiad�w �rodowiskowych, Davies analizowa� twierdzenie, �e raporty te wp�ywaj� na efektywno�� wyrok�w (1974); Robertsowie (1982) omawiaj� wp�yw takich raport�w na orzekanie przez s�dy kar wi�zienia, a Thorpe (1979) oraz Stanley i Murphy (1984) � zwi�zki mi�dzy rekomendacjami zawartymi w raportach z dochodze� a wyrokami orzekanymi przez s�dy.
Z drugiej strony, badania te ��czy niemo�no�� wykazania, �e kuratorzy funkcjonuj� lepiej ni� inne alternatywne �rodki (Brody, 1976), �e lepsza praca (np. intensywny nadz�r, zorientowana na zadania praca socjalna z przest�pc�) ma jaki� wp�yw na wyniki mierzone wska�nikiem resocjalizacji (Folkard i in., 1976; Goldberg i Stanley, 1985), �e raporty z wywiad�w �rodowiskowych wp�ywaj� pozytywnie na orzekanie przez s�d wyrok�w (Robertsowie, 1982; Davies 1974). Chocia� metodologii niekt�rych z tych bada�, jak np. IMPACT (Folkard i in. 1974, 1976), mo�na zarzuci� niezdolno�� jasnego okre�lenia r�nic mi�dzy alternatywnymi �rodkami interwencyjnymi i oczekiwanie nadmiernie du�ego wp�ywu wynikaj�cego z tych r�nic, sp�jno�� uzyskanych wynik�w nasuwa wniosek, �e trafnie odzwierciedlaj� one brak skuteczno�ci dzia�a� interwencyjnych w kategoriach przyj�tych miar osi�gania wynik�w. Mo�na uzna� to za przejaw og�lnej prawid�owo�ci � jest ma�o prawdopodobne, by dzia�ania interwencyjne w z�o�onym systemie podejmowane na poziomie jednostki wp�ywa�y na funkcjonowanie tego systemu. Wynika z tego wniosek, �e zindywidualizowane dzia�ania interwencyjne najlepiej jest bada� w ich w�asnym kontek�cie.
Wspomnia�em ju� o tym, �e badania opieraj� si� na takich relacjach, jak raporty, opisy przypadk�w i refleksje kurator�w zawarte w formularzach wywiad�w i kwestionariuszach. Garfinkel (1967) wyrazi� opini� na temat wykorzystania opisu przypadk�w w celu oceniania dzia�a�. Niekt�re analizy, jak np. badania NISW (National Institute of Social Work) nad zorientowan� na zadania prac� socjaln� (Goldberg i Stanley, 1985), badania Willisa nad praktykami nadzoru (1986), studium Daya (1981) na temat postrzegania kwestii nadzoru przez kurator�w i podopiecznych czy ILFS nad mow� (Maitland, 1983),
Sili
148
Stephen Stanley
obejmuj� to, co nazywane jest �sprz�eniem zwrotnym ze strony podopiecznego" (consumer feedback) wp�ywaj�cym na plan badawczy
� element nabieraj�cy znaczenia w analizach problemu zwolnie� warunkowych. Niemniej jednak metody te daj� nam � w najlepszym wypadku � to, co Agar (1986) opisuje jako dyskurs drugiego rz�du
� refleksje na temat dzia�a� � i chocia� czasami jest rzecz� dobr� czy nawet zbawienn� wiedzie�, co zdaniem kurator�w i podopiecznych wydarzy�o si� podczas nadzorowania przebiegu zwolnienia warunkowego, ci�gle nie wiemy, jak formowane s� te przekonania � co si� naprawd� wydarzy�o.

Tematy

Drogi uĚźytkowniku!

W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.

Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.

 Tak, zgadzam się na nadanie mi "cookie" i korzystanie z danych przez Administratora Serwisu i jego partnerĂłw w celu dopasowania treści do moich potrzeb. Przeczytałem(am) Politykę prywatności. Rozumiem ją i akceptuję.

 Tak, zgadzam się na przetwarzanie moich danych osobowych przez Administratora Serwisu i jego partnerĂłw w celu personalizowania wyświetlanych mi reklam i dostosowania do mnie prezentowanych treści marketingowych. Przeczytałem(am) Politykę prywatności. Rozumiem ją i akceptuję.

Wyrażenie powyższych zgód jest dobrowolne i możesz je w dowolnym momencie wycofać poprzez opcję: "Twoje zgody", dostępnej w prawym, dolnym rogu strony lub poprzez usunięcie "cookies" w swojej przeglądarce dla powyżej strony, z tym, że wycofanie zgody nie będzie miało wpływu na zgodność z prawem przetwarzania na podstawie zgody, przed jej wycofaniem.