System informowania kierownictwa dostarcza kierownikom odpowiednich szczebli zarządzania sformalizowanych informacji potrzebnych im do skutecznego wykonywania ich zadań decyzyjnych. Potrzeby informacyjne kierowników różnią się w zależności od szczebla hierarchii. Kierownicy naczelni wymagają informacji dotyczącej planowania i kontroli strategicznej, pozyskiwanej głównie ze źródeł zewnętrznych. Dla kierowników średniego szczebla niezbędne są informacje zarówno ze źródeł zewnętrznych, jak i wewnętrznych.
Dobre zaprojektowanie i skuteczne wdrożenie SIK wymaga:
– włączenia użytkowników do zespołu projektującego,
– szczegółowego rozważenia kosztów systemu,
– wyselekcjonowania najistotniejszych informacji,
– wypróbowania systemu przed jego wdrożeniem,
– starannego przeszkolenia operatorów i użytkowników systemu.
System wspomagania decyzji jest systemem informacyjnym zapewniającym użytkownikowi bezpośredni dostęp do informacji, umożliwiającym decydentowi
manipulowanie danymi i tworzenie modeli oraz ułatwiającym mu podejmowanie
nieustrukturalizowanych
decyzji. W przeciwieństwie do SIK, w SWD istnieje bezpośrednia
interakcja między użytkownikiem a danymi. SWD umożliwia stworzenie tzw. grupowego systemu wspomagania decyzji (GSWD), co pozwala kierownikom na manipulowanie danymi we wzajemnej interakcji, w czasie narady prowadzonej dla wypracowania decyzji grupowych.
Systemy eksperckie są jedną z form sztucznej inteligencji. Są one jednoznacznie zorientowane na użytkownika. Odpowiadają nie tylko na jego pytania, ale mogą mu podpowiadać, zadawać pytania, diagnozować problemy, zalecać rozwiązania i uzasadniać swoje diagnozy.
Typową strukturę systemu eksperckiego przedstawiono na rysunku 5.2.
Do modułu uzyskiwania wiedzy wprowadzamy dane pozyskiwane od szerokiego grona
ekspertów reprezentujących interesujące nas dziedziny i dyscypliny wiedzy. Stosując myślenie indukcyjne, czyli wykorzystując związki między twierdzeniami różnych dziedzin wiedzy, budujemy bazę wiedzy w postaci reguł, z której będziemy korzystali w procesie decyzyjnym.
Współcześnie podejmujemy decyzje najczęściej w sytuacjach niepewnych, musimy więc do systemu eksperckiego wprowadzić obowiązujące w naszej organizacji metody wnioskowania w sytuacjach niepewnych, czyli stworzyć bazę reguł wnioskowania. Struktura systemu eksperckiego umożliwia dwukierunkowy dialog z użytkownikiem
90
Rys. 5.2. Typowa struktura systemu eksperckiego
i bieżące wyjaśnianie procesu wnioskowania. Systemy eksperckie są zwykle samouczące się i automatycznie zapamiętują stosowane przez użytkownika reguły decyzyjne, wzbogacając własną bazę reguł wnioskowania. Są one szczególnie przydatne w sytuacjach nie w pełni zdefiniowanych, gdy posiadane przez nas informacje są niepewne, brakuje ścisłych warunków ograniczających albo nie potrafimy jednoznacznie określić celu głównego.
Oprogramowanie systemów eksperckich umożliwia rozwiązywanie problemów w sposób
zbliżony do ludzkiego rozumowania i uzasadnianie przyjętych rozwiązań przez podawanie:
– listy rozwiązań alternatywnych z uzasadnieniem ich odrzucenia,
– logicznego uzasadnienia drogi postępowania,
– listy reguł wnioskowania, czyli tzw. heurystyk.
Hybrydowe systemy eksperckie łączą algorytmy klasycznej matematyki z heurystykami typowymi dla sztucznej inteligencji, a więc umożliwiają podejmowanie zarówno decyzji ilościowych, jak i jakościowych.
91
Zadania i pytania kontrolne do rozdziału 5
1) Co rozumiemy pod pojęciem „podejmowanie decyzji”?
2) Zdefiniuj pojęcie „układy informacyjno-decyzyjne”.
3) Zdefiniuj pojęcia: „decyzja”, „sytuacja decyzyjna” i „problem decyzyjny”.
4) Omów najczęściej występujące problemy decyzyjne w obszarze celów organizacji i jej struktury organizacyjnej.