Naj
Kariera stabilnej pracy to wzór charakteryzujący się podjęciem
urzędnicy.
pracy po ukończeniu szkoły i traktowaniem pracy jako
resowań zawodowych do określonych środowiększe różnice w programach interwencji
wypełnianie roli przypadającej na tę fazę życia.
Kariera niestabilna, charakteryzująca się
wisk i odwrotnie.
psychologicznej wyznacza granica dorosłości
próbnymi okresami pracy, które niekiedy mogą
Teoria rozwoju zawodowego Predigera (zob. tab. 50.6).
Kariera dwutorowa to wzór charakteryzujący się podjęciem
prowadzić do czasowej i krótkoterminowej
i Vansickle'a (1992) z American College Te-
Preorientacja zawodowa jako element
pracy po zamążpójściu oraz podbudowany przekonaniem
stabilizacji zawodowej, po czym następują dalsze
sting (ACT), jest obecnie najbardziej popularprocesu wspomagania rozwoju opiera się na
o konieczności pogodzenia roli zawodowej z rolą gospodyni
eksperymenty z pracą - średnio wykwalifikowani
ną platformą teoretyczną planowania kariery założeniu, że w wyborze zawodu ważna jest
domowej.
robotnicy, urzędnicy niższego szczebla.
zawodowej w amerykańskich szkołach średwykazywana przez jednostkę znajomość za
Kariera przerywana to wzór charakteryzujący się podjęciem
nich ze względu na łatwość alokacji do zaworówno jej własnych możliwości i postaw, jak
Kariera wielokrotnych prób to wzór
pracy zawodowej, a następnie jej przerwaniem z chwilą
dów, w porównaniu na przykład z heksago
i zawodów. Podstawą programów preorientacharakteryzujący się nieustabilizowanym
zamążpójścia; w tym modelu istnieje możliwość powrotu do
nalnym modelem Hollanda. Model ACT cji zawodowej są teorie rozwoju zawodowego,
zatrudnieniem, naznaczonym ciągłymi
kariery zawodowej w sprzyjających okolicznościach.
wyróżnia tylko cztery typy zawodów i odpozwiązane z nimi testy zainteresowań zawodozmianami pracy - niewykwalifikowani robotnicy.
wiadające im typy osobowości: zawody skonwych oraz informacje zawodoznawcze, takie
Kariera nieustabilizowana to typowy wzór kariery zawodowej dla
centrowane na „danych", „ludziach", „rzejak charakterystyki zawodów sporządzane na
ludzi o niższym statusie społeczno-ekonomicznym, który
czach" i „ideach". Tworzą one dwa przeciwpodstawie analizy pracy.
charakteryzuje się podejmowaniem pracy i porzucaniem jej
w zależności od okoliczności finansowych.
stawne sobie wymiary. Prace związane z „da
Najpopularniejszą teoretyczną i diagnonymi" dotyczą zapisywania, weryfikowania styczną platformą preorientacji zawodowej Kariera powtarzanych prób to wzór kariery nieustabilizowanej,
i organizowania faktów odnoszących się do jest koncepcja Hollanda (1985). Pozwala ona
charakteryzującej się ciągłymi zmianami w zatrudnieniu.
określonych produktów lub usług. Prace na dopasowanie indywidualnych orientacji
związane z „ideami" dotyczą twórczości, odpersonalnych do najbardziej optymalnych kakrywania, interpretowania; integrowania abrier zawodowych. Według Hollanda (1996),
3 1 6
DZIAŁALNOŚĆ ZAWODOWA I PUBLICZNA
TABELA 50.6
z jakim przyszło zmagać się nie tylko porad
50.6.2.1
Najważniejsze różnice między preorientacją zawodową a doradztwem
nictwu zawodowemu, ale i całej psychologii
Doradztwo zawodowe otwarte
zawodowym dla dorosłych
rozwoju człowieka w ciągu życia.
Czynnikami stwarzającymi potrzebę stosowa
50.6.2
nia doradztwa zawodowego dla dorosłych są:
PREORIENTACJA ZAWODOWA
DORADZTWO ZAWODOWE DLA DOROSŁYCH
niepełnosprawność, kryzysy psychospołecz
Doradztwo zawodowe
ne, chęć polepszenia sobie warunków życia,
bezrobocie, dwuzawodowość małżeństw, czy
Wybór kariery zawodowej, a nie konkretnej pracy
Konkretny wybór i zmiana konkretnego zawodu
Doradztwo zawodowe dla dorosłych dzieli wreszcie chęć zmiany pracy z powodu wypasię na otwarte (counseling off the job) oraz lenia zawodowego.
Wybór otwarty, w którym wszystkie możliwości
Wybór wymuszony, w którym możliwości kariery są ograniczone:
w miejscu pracy (workplace counseling). Do
Podstawowym modelem doradztwa zawokariery są możliwe
rynkiem pracy, wiekiem, rodzajem dysfunkcji, doświadczeniem
radztwo otwarte jest organizowane i finansodowego dla dorosłych jest model konsultazawodowym
wane przez instytucje niezależne od pracocyjny. Przewiduje on współpracę psycholodawców. Jego znaczenie zależy od kontekstu ga z innymi specjalistami - lekarzem, praw
Brak osobistego doświadczenia zawodowego
Doświadczenie zawodowe i historia pracy
makroekonomicznego, ponieważ wiąże się nikiem, analitykiem pracy. W modelu tym poz dążeniem społeczeństw do ograniczania szczególni specjaliści wykonują ściśle spro-Brak symptomów nieprzystosowania
Problemy przystosowawcze wynikające z niepełnosprawności,
skutków zmienności i nieprzewidywalności filowane usługi doradcze względem siebie
wypalenia zawodowego, dwuzawodowego modelu rodziny,
rynku pracy.