zapisują 's.36 zamiast 63 lub 39" ("pismo zwierciadlane").Stąd też częste bfędy podczas rozwiązywania zadań matematycznych.
Dziecko z dysgrafią w początkowym okresie nauki powinno mieć możność pisania przez dłuższy czas ofówkiem i w większej niż normalnie liniaturze.
Jeżeli pismo dziecka z przyczyn obiektywnych jest mato czytelne, można mu pozwolić również na pisanie na maszynie w domu i prowadzenie zeszytu w skoroszycie (kartki wpinane).Jest głęboko
,
krzywdzące obniżanie ocen z prac pisemnych za 'brzydkie pismo"
jeśli wynika ono z mniejszej sprawności motoryki rąk.
Wobec dzieci leworęcznych obowiązuje przestrzeganie zasad takich jak: zapewnienie swobodnych ruchów lewej ręce (siedząc w ławce powinien mieć kolegę po swojej prawej stronie), znacznie wydłużony okres pisania olówkiem, ukośne układanie zeszytu podczas pisania (lewy górny róg wysunięty ku górze), palce pod liniaturą,
koniec otówka skierowany ku ramieniu, zeszyt ułożony nieco na lewo do osi ciała'1. Dzieci te często również są dysgraficzne.
Dzieci, które źle trzymają pióro, mogą używać nasadki z modeliny wg wzoru H.Tymichowej lub plastykowych nasadek o trójkątnym przekroju2. Można je kupić w krajach Europy Zachodniej.
Nauczyciel, podobnie jak w przypadku dzieci z dysgrafią, nie powinien przyśpieszać tempa pisania takiego dziecka i winien zadawać mu krótsze teksty do pisania i zalecać dodatkowe ćwiczenia grafomotoryczne usprawniające rękę i koordynację wzrokowo-ruchową.
Wskazane jest indywidualne traktowanie dziecka z obniżoną sprawnością motoryczną, ponieważ wptywa ona na niski poziom estetyczny zeszytów.
Dokładne wskazania i ćwiczenia znajdują się w książce M.Bogdanowicz, Leworęczność u dzieci, Warszawa 1992, WSiP.
2 M.Bogdanowicz, Ziniczenia w rysowaniu, Gdańsk, 1993.
W wielu krajach dziecko z dysortografią ma prawo do wydłużenia czasu przeznaczonego na pracę egzaminacyjną pisemną o 1 /3 czasu obowiązującego pozostałych uczniów (Norwegia, Wielka Brytania, Węgry), a także zwolnione jest z nauki języków obcych.
Dzieci dyslektyczne sprawiają też specyficzne tudności wychowawcze: często nie mają wyczucia czasu i przestrzeni. Dlatego też spóźniają się na lekcje, mylą drogę do klasy, gubią się w budynku szkoly. Często dzieci te mają wolne tempo pracy, nie nadążają za kolegami z zapisywaniem tekstów ani z wykonywaniem zadań. Dlatego wskazana byłaby cierpliwość i danie im dodatkowego czasu na rozwiązanie zadania pisemnie lub też zamiana na wykonanie go ustnie.
Nauczyciel powinien znać dobrze specyfikę problemu dysleksji, 77
dysortografii i dysgrafii, ponieważ umożliwi mu to rozumienie problemów dziecka i sprzeczności, np. między dobrą znajomością faktów historycznych a trudnościami z ich chronologicznym uporządkowa-niem, wiedzą z zakresu geografii a niemożnością zorientowania się na mapie, dobrym myśleniem matematycznym a btędami podczas wykonywania zadań,prawidłowym rozwiązywaniem zadań matematycznych a niemożnością zapamiętania tabliczki mnożenia, wielokrotnego przepisywania tego samego tekstu w ramach poprawy pracy klasowej a popełniania podczas przepisywania coraz to nowych błędów, czytania wielu książek a popetniania bfędów ortograficznych w często powtarzających się wyrazach, ładnego przepisywania kilkunastu linijek a bazgrania w dalszej części kartki zeszytu, dobrego słuchu muzyczne-go a niemożnością nauczenia się czytania nut, bardzo dobrą znajomo-
ścią języka obcego i licznych błędów w pisaniu tekstów w tym języku.
Nauczyciel powinien uważnie obserwować dziecko i kontrolować jego postępy, ale tak, aby nie było to dla niego urazem. Na przykład
btędy w pracach pisemnych powinny być każdorazowo wskazane bez dodatkowych komentarzy, typu "skandaliczna ortografia",
"orto-
grafia !!!", Nie służy to jako informacja, lecz raczej oddziałuje emocjonalnie, obniżając samoocenę dziedka. Nauczanie będzie efektywne, jeśli nie będzie się opierało na emocjach negatywnych: strachu, niepewności, poczuciu wstydu i winy, lecz na uczuciach pozytywnych:
na zainteresowaniu, zaciekawieniu, poczuciu kompetencji, przeżyciu
sukcesu, poczuciu siły i własnych możliwości, gdy dziecku uda się 106 107
pokonać trudność. Dlatego ważne jest, aby nauczyciel dostarczył
okazji do przeżycia choćby małego sukcesu na początku każdej lekcji, co da dziecku trochę poczucia pewności siebie. Dobrze jest również, gdy nauczyciel unika stwierdzeń silnie negatywnych, np. 'nie',
'źle', 'to
nie na temat', które blokują dalsze wypowiedzi dziecka. Odpowiedź