3 grudnia, kiedy ewakuacja wojsk francuskich i brytyjskich zmierza³a ku koñcowi, rz¹dy obu pañstw wys³a³y do sekretarza generalnego noty, w których stwierdza³y, i¿ wobec... 

Każdy jest innym i nikt sobą samym.

Podano równie¿, ¿e Wielka Brytania i Francja zakoñcz¹ ewakuacjê 22 grudnia 1956 roku. Jednoczeœnie z Egiptu wysiedlono trzynaœcie tysiêcy obywateli brytyjskich. Ostatnim Brytyjczykiem opuszczaj¹cym ziemiê egipsk¹ by³ genera³ Hugh Stockwe³l. Znacznie d³u¿ej trwa³o natomiast wycofywanie siê ze strefy Kana³u Sueskiego i Egiptu wojsk izraelskich. Dopiero w marcu 1957 roku pod naciskiem Stanów Zjednoczonych Izrael zgodzi³ siê wycofaæ swe wojska z Sharm el-Sheikh oraz strefy Gazy i powróciæ na liniê rozejmow¹ z 1948 roku.
24 kwietnia 1957 roku rz¹d egipski og³osi³ deklaracjê, w której zobowi¹za³ siê do udostêpnienia Kana³u Sueskiego do ¿eglugi miêdzynarodowej na zasadach okreœlonych w konwencji konstantynopolitañskiej z 1888 roku.
Konflikt o Kana³ Sueski i zwi¹zany z nim kryzys w polityce miêdzynarodowej nie zmieni³y stanu posiadania Izraela ani nie przywróci³y brytyjskiej i francuskiej zwierzchnoœci nad kana³em. Sta³ siê natomiast punktem zwrotnym w sposobie uprawiania polityki miêdzynarodowej w aspekcie konfrontacji Wschód—Zachód. Po raz pierwszy jedno z supermocarstw — ZSRR — zastosowa³o technikê odstraszania (de-terrence), gro¿¹c przeprowadzeniem ataku atomowego na adwersarza.
W cieniu konfliktu o Kana³ Sueski w Europie wojska radzieckie pacyfikowa³y powstanie wêgierskie.
Rozdzia³ 29
JOANNA MODRZEJEWSKA-LEŒNIEWSKA
KONFLIKTY INDYJSKOPAKISTAÑSKIE
1947-1999
Einflikty miedzy hindusami a muzu³manami uwidacznia³y siê w Indiach i¿ w czasach panowania brytyjskiego. Ich przyczyna le¿a³a miêdzy in-ymi w nierównym traktowaniu obu spo³ecznoœci przez Brytyjczyków i gorszej sytuacji ekonomicznej oraz politycznej ludnoœci muzu³mañskiej. Gorsza pozycja muzu³manów w Indiach i poczucie krzywdy w tej grupie wynika³y z tego, i¿ hindusi wczeœniej, szybciej i lepiej opanowali wiedzê i umiejêtnoœci, jakie przynios³a oœwiata i administracja europejska. Ta nabyta wiedza umo¿liwi³a hindusom wczeœniej obj¹æ dogodne i znacz¹ce stanowiska w pañstwie. W 1906 roku utworzono Ligê Muzu³mañsk¹, która mia³a reprezentowaæ interesy muzu³manów i byæ organizacj¹ alternatywn¹ dla za³o¿onego w 1885 roku Indyjskiego Kongresu Narodowego. Przed II wojn¹ œwiatow¹ pozycja Ligi Muzu³mañskiej w spo³eczeñstwie indyjskim i w ¿yciu politycznym brytyjskiej posiad³oœci zosta³a wzmocniona. Wzros³y ambicje (tak¿e polityczne) zamo¿nych muzu³manów, dla których Liga by³a najlepszym reprezentantem ich interesów. Potwierdzeniem wzrostu znaczenia Ligi by³y wybory do rz¹dów prowincjonalnych w 1937 roku, w których muzu³manie zdobyli wp³ywy w Bengalu i Zjednoczonych Prowincjach Agry i Oudhu. Sukces wyborczy spowodowa³, ¿e przywódcy Ligi Muzu³mañskiej ¿¹dali, aby Kongres uzna³ j¹ za g³ównego reprezentanta interesów muzu³mañskich na subkontynencie indyjskim. Jednoczeœnie wœród przywódców muzu³mañskich coraz wiêksz¹ popularnoœci¹ cieszy³ siê pogl¹d, ¿e nale¿y wyodrêbniæ obszary, które znalaz³yby siê pod wy³¹czn¹ administracj¹ muzu³manów. Najbardziej znanym g³osicielem tej idei by³ poeta Mohammed Iqbal, który ju¿ w latach dwudziestych XX wieku przedstawi³ wizjê odrêbnego pañstwa islamskiego na subkontynencie indyjskim. G³oszone przezeñ pogl¹dy spotka³y siê z ¿ywym oddŸwiêkiem wœród inteligencji muzu³mañskiej. Po sukcesie wyborczym w 1937 roku w nastêpnym roku Liga Muzu³mañska przyjê³a rezolucjê, w której domaga³a siê utworzenia pañstwa muzu³mañskiego i jego pe³nej niepodleg³oœci. Nie sprecyzowano jednak, na jakim obszarze mia³o siê ono znajdowaæ.
Prze³omow¹ chwil¹ w narastaj¹cym konflikcie hindusko-muzu³mañskim by³ rok 1940 i przyjêcie na zjeŸdzie, Ligi Muzu³mañskiej w Lahaur rezolucji postuluj¹cej utworzenie niezale¿nych pañstw muzu³mañskich na obszarach, gdzie wyznawcy islamu stanowili wiêkszoœæ. ¯¹danie to zosta³o poparte teori¹ dwóch narodów, sformu³owan¹ przez ówczesnego przywódcê Ligi Muhammada Alego Jin-naha. Teoria ta g³osi³a, i¿ muzu³manów i hindusów dziel¹ niemo¿liwe do przezwyciê¿enia ró¿nice cywilizacyjne i kulturowe.

Tematy