Zar�wno tych, kt�rzy organizuj�, jak i tych,
78
kt�rzy konsumuj� zaoferowany stan. Nasuwa si� wi�c pytanie o to, jak
osobom o obni�onej sprawno�ci umys�owej i psychicznej nadawa�
prawa nale�ne im jako ludziom, jak przybli�a� im ich sens i jak
z urz�du nadzorowa� ich poszanowanie.
4. Szko�a integracyjna i jej rola w izonomii
Zdaj�c sobie spraw� z niebezpiecze�stw wynikaj�cych z istnienia
tych stan�w, poszukujemy jak najlepszych dr�g nie tylko kszta�towa-
nia i rozwoju samodzielno�ci, racjonalno�ci i odpowiedzialno�ci ludzi
upo�ledzonych umys�owo, ale tak�e warunk�w unikania, a przynaj-
mniej zmniejszania, negatywnych nast�pstw powszechnego, bezwyj�t-
kowego r�wnouprawnienia. Jedn� z ofert w tym zakresie mo�e by�
szko�a integracyjna. Analiza tego czynnika kszta�towania samodzielno-
�ci dzieci o obni�onym potencjale intelektualnym wymaga wielop�asz-
czyznowego podej�cia. W kontek�cie uwag o niebezpiecze�stwie pu-
�apki izonomii, wynikaj�cym z formalnego podej�cia do praw cz�owie-
ka, nasuwa si� skojarzenie dotycz�ce nast�pstw administracyjnego,
odg�rnego wprowadzenia zasady integracyjno�ci szko�y. Niemniej
jednak upowszechnienie tej zasady jest znacz�c� drog� we w��czaniu
izolowanych do niedawna (a raczej do teraz) dzieci w �ycie spo�eczne
i w kultur�. Jest te� istotnym warunkiem egzekwowania postanowie�
wskazanych wy�ej dokument�w zawieraj�cych fundamentalne prawa
cz�owieka.
Szko�a integracyjna wywo�uje zr�nicowane postawy. Z jednej
strony postrzegana jest jako atrakcyjna, nowoczesna instytucja wielo-
stronnego rozwoju wszystkich, kt�rzy si� z ni� stykaj�, a wi�c zar�wno
uczni�w z dysfunkcjami, jak i osi�gaj�cych standardy sprawno�ci
nauczycieli i rodzic�w. Ju� sama my�l o takiej instytucji wprawia ludzi
w dobre samopoczucie. Realno�� jej istnienia nie jest jednak tak
entuzjastyczna. Obawy pod jej adresem wyra�ane s� przez rodzic�w
zar�wno dzieci sprawnych, jak i dzieci specjalnej troski. Niema�o
w�tpliwo�ci i niepokoj�w zg�aszaj� nauczyciele, przewa�nie nie przy-
gotowani do podejmowania nowych zada�. Ta nowa, w naszym
systemie, jako�� edukacyjna budzi wi�c kontrowersje. Jest to praw-
dopodobnie jeszcze jeden wyraz l�ku przed nieznanym. Dochodz�ce
do nas mniej lub bardziej fragmentaryczne informacje na temat szko�y
integracyjnej jeszcze pog��biaj� ten stan. Z tego te� wzgl�du ma�o
79
przekonuj�ce s� do�wiadczenia niekt�rych kraj�w, gdzie szko�y spec-
jalne nale�� do rzadko�ci albo w og�le nie istniej�10.
W nowoczesnym spo�ecze�stwie powszechnie dost�pna szko�a jest
podstawowym miejscem spotkania i wsp�egzystencji r�norodnych
warto�ci oraz miejscem identyfikacji osobowej i spo�ecznej. W niej
bowiem istnieje szansa do�wiadczania zachowa� tolerancyjnych i �ycz-
liwych, zar�wno brania jak i dawania. Codzienne naturalne sytuacje
szkolne sprzyjaj� kszta�towaniu przekonania o tym, �e wszyscy ludzie
maj� prawo do godnego i bezpiecznego �ycia oraz pomagaj� w prak-
tycznym respektowaniu tego prawa.
W nawi�zaniu do roli szko�y integracyjnej w procesie rozwijania
autonomii os�b o obni�onym poziomie rozwoju umys�owego i emoc-
jonalnego oraz unikania pu�apki izonomii chc� podkre�li�, �e wsp�lne
przebywanie ludzi o odmiennych warto�ciach, umiej�tno�ciacffTspra-
wno�ciach sprzyja odkrywaniu istniej�cych praw, u�atwia zrozumienie
ich sensu, a w konsekwencji upominanie si� o nie i odpowiedzialne
korzystanie z nich. Ponadto por�wnywanie w�asnej pozycji i wynikaj�-
cych z niej praw oraz zakresu swob�d z pozycj� innych cz�onk�w
w grupie pomaga uczniowi o odmiennych w�a�ciwo�ciach w u�wiado-
mieniu sobie jego specyficznej sytuacji.
Dotychczasowe do�wiadczenia szk� integracyjnych zezwalaj� na
wyodr�bnienie niekt�rych sytuacji szczeg�lnie znacz�cych dla rozwoju
rzeczywistej samodzielno�ci i odpowiedzialno�ci m�odzie�y upo�ledzo-
nej umys�owo. W�r�d nich na czo�o wysuwa si� spos�b oceniania
wynik�w nauki i pracy ucznia. Zachowanie dotychczasowego, trady-
cyjnego systemu oceniania i selekcji uniemo�liwia wdro�enie idei
szko�y, kt�ra stanie si� czynnikiem indywidualnego rozwoju i integ-
racji spo�ecznej. Aktywno�� szkolna poddawana ujednoliconej, sfor-
malizowanej ocenie ukierunkowana jest raczej na przyrost indywidual-
nej wiedzy i umiej�tno�ci. Sprzyja bardziej rywalizacji ani�eli wsp�-
dzia�aniu, utrudnia �pochylanie si� nad tym, kt�ry nie nad��a". Tym
samym utrwala przekonanie o nier�wno�ci mi�dzy lud�mi jako czym�
naturalnym. Konsekwencj� nier�wno�ci mog� by� za� szczeg�lne
prawa i przywileje. Unikni�cie przedstawionego tu stanu mo�liwe jest,
jak wspomnia�am wy�ej, w nast�pstwie zmiany systemu oceniania
wynik�w ucznia.
10 Por. Ansatze zur integration behinderter Kinder und Jugendliher in den Bdnden der
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.