Zale�no�� ta po chwilowej przerwie na prze�o-
16
mi� IX i X wieku zosta�a wznowiona przez pa�stwo niemieckie; wr�cimy do tych wydarze� w �cis�ym powi�zaniu z narastaj�cym w�wczas konfliktem polsko-wieleckim i ekspansj� polsk� na Pomorze Zachodnie.
2. Panorama genezy geograficzno-politycznej pa�stwa
Gdy oko�o roku 990 Mieszko I wraz z �on� Od� przekazywa� swoje �pa�stwo gnie�nie�skie" pod opiek� Stolicy Apostolskiej, to by�a to ju� monarchia w pe�ni ukszta�towana zar�wno przestrzennie, jak i ustrojowo ze wszystkimi instytucjami charakteryzuj�cymi wczesno�redniowieczne pa�stwa (zarz�d centralny, skarbowo��, wojskowo��, s�downictwo, zarz�d lokalny itd.). Por�wnuj�c je z innymi organizacjami pa�stwowymi na terenie �wczesnej S�owia�szczyzny, wcze�niej po�wiadczonymi w �r�d�ach, jak S�owianie po�abscy, Czechy, Morawy i Ru�, nie zapominaj�c o Chorwatach, Serbach i Bu�garach ba�ka�skich, to nale�y za�o�y�, �e r�wnie� zacz�tki polskiej pa�stwowo�ci si�gaj� pierwszej po�owy IX stulecia.
Zanim jednak dosz�o do wytworzenia instytucji centralnych, ponadplemiennych, pa�stwo piastowskie, podobnie jak tamte: obo-dryckie, wieleckie, serbsko-�u�yckie, morawsko-czeskie i ruskie, wy�ania�o si� powolnie, ale systematycznie z kilkunastu poprzedzaj�cych ustroj�w plemiennych, maj�cych swoj� reprezentacj�, zar�wno w wiecach plemiennej starszyzny, jak i te� w elitarnej grupie mo�nych, spo�r�d kt�rej stanowiskiem i w�adz� wykonawcz� wyr�niali si� ksi���ta.
Pierwszy wgl�d w struktur� plemienn� przysz�ej Polski piastowskiej otwiera nam Opis grod�w i krain z p�nocnej strony Dunaju (znany te� jako Geograf bawarski), z po�owy IX wieku, prawdopodobnie spisany w dwu etapach w klasztorach �w. Emmerama w Raty-zbonie i w Fuldzie. Mnisi z tych klasztor�w mieli w�wczas �ywy kontakt z s�siednimi Czechami i Morawami, gdy� prawie co roku kr�l Ludwik nawiedza� zbrojnymi wyprawami ich kraje. W roku 845, jak dowiadujemy si� z Rocznik�w fuldajskich, chrzest przyj�o 13 �ksi���t" czeskich. Przez Prag� wi�d� w�wczas szlak handlowy zar�wno w kierunku Krakowa i dalej na Ru�, a tak�e przez Bram� Morawsk� ku uj�ciu Wis�y do Prus, obfituj�cych w jantar czyli bursztyn, po��da-
2 - Mieszko I
17
ny r�wnie� jako sk�adnik obrz�dowych kadzide�; szlak drugi przez Bram� K�odzk� kierowa� si� wzd�u� Nysy i Odry w kierunku uj�� Odry.
�l�sk by� autorowi Opisu najlepiej znany, tote� na tym kierunku wymieni� on najwi�cej plemion, podaj�c stosunkowo wiarygodn� liczb� posiadanych grod�w: Czesi (Beheimare), 15 grod�w; �l�anie (Sleen-zane), 15 grod�w; Lunsici (�u�yczanie), 30 grod�w; Dziadoszanie (Dadosesani), 20 grod�w; Milczanie (Milzane), 30 grod�w; Bie�u�-czanie (Besunzane), 2 grody; Wierzyczanie (Yerizane), 10 grod�w, plemi� potem zaginione; Fraganeo (Pra�anie?), 40 grod�w, identyfikacja niepewna; G�ubczycy (Lupiglaa), 30 grod�w; Opolanie (Opoli-ni), 20 grod�w; Gol�szycy (Golensizi), 5 grod�w. I dalej w kierunku p�nocnym, ju� na terenie Pomorza: Pyrzyczanie (Prissani), 70 grod�w; Wielu�czanie-Wolinianie (Velunzani), 70 grod�w; Prusowie (Bru-zi), bez podania liczby grod�w.
Mniej precyzyjne by�y informacje autora Opisu, zmierzaj�ce w kierunku wschodnim, na Ru�. Na pocz�tku wymienia plemi� w s�siedztwie Czech�w: Morawianie (Marharii), 11 (?) grod�w, ale zaraz potem obok Bu�gar�w: Morawianie (Merehani, lub Merehaui), 30 grod�w, i dalej Wi�lanie (Yuislane), bez liczby grod�w; L�dzicy (Lendizi), 98 grod�w; Bu�anie (Busani) 231 (!) grod�w, a nast�pnie nieco bez �adu i sk�adu: Ruzi (Ru�), Forsderen liudi (Forst - las, mo�e Derewla-nie), Fresiti, Serauici, Lucolane, Ungare (W�grzy, przed przybyciem do Europy �rodkowej). Pozosta�ych plemion nie przytaczam, gdy� ani nazwy plemienne, ani ogromna przypisywana im liczba grod�w nie da si� odnie�� do znanych na wschodzie Europy plemion.
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.