Uzyskano umiarkowane dodatnie korelacje mi�dzy globalnym poczuciem koherencji a globalnym poczuciem bezpiecze�stwa i jego komponentami, niskie ujemne korelacje mi�dzy poczuciem koherencji a stylem wyja�niania zdarze�, umiarkowane i niskie ujemne korelacje mi�dzy poczuciem koherencji a wynikami l�ku i nasilenia sk�onno�ci agresywnych (Lipi�ski, 2001b).
Zbli�one wska�niki trafno�ci zewn�trznej kwestionariusza (SOC) uzyskane w r�nych kulturach �wiadcz� o pewnej odporno�ci tego narz�dzia na zmienn� kulturow� i jednocze�nie wskazuj� na do�� silne jego w�a�ciwo�ci formalne.
Wsp�czynniki korelacji od 0,74 do 0,83 mi�dzy globalnym poczuciem koherencji a jego komponentami uzyskane przeze mnie s� bardzo zbli�one, ale nieco ni�sze od wynik�w uzyskanych przez Antonovsky'ego (1995) po przeprowadzeniu bada� na reprezentatywnej pr�bie obywateli Izraela i wskazuj� na wysoki poziom zgodno�ci wewn�trznej.
Wska�niki wewn�trznej zgodno�ci, obliczone metod� po��wkow� z poprawk� Spe-armana-Browna, �wiadcz� natomiast o bardzo wysokiej rzetelno�ci polskiej wersji kwestionariusza (Koniarek, Dudek, Makowska, 1993).
106
Stanis�aw Lipi�ski
Miejsce, organizacja bada� i badane zbiorowo�ci
Badania przeprowadzono w 2000 roku w m�odzie�owych o�rodkach wychowawczych, zak�adzie poprawczym, o�rodku dla narkoman�w oraz w szko�ach na terenie �odzi, Pabianic i Piotrkowa.
Badanych w wieku 15-18 lat podzielono na sze�� grup badawczych (4 grupy kryte-rialne - A, B, C i E oraz 2 grupy kontrolne - D i F).
A - ch�opcy narkomani - 100 os�b.
B - ch�opcy z m�odzie�owych o�rodk�w wychowawczych - 355 os�b.
C - ch�opcy z zak�adu poprawczego - 106 os�b.
D - ch�opcy dostosowani - 122 os�b.
E - dziewcz�ta z m�odzie�owych o�rodk�w wychowawczych - 100 os�b.
F - dziewcz�ta dostosowane - 100 os�b.
Kwestionariusze, w kt�rych brakowa�o cz�ci danych, program statystyczny traktowa� jako b��dne i w rezultacie wy��cza� z bada�.
Badania prowadzono w grupach 5- i 10-osobowych, a w niekt�rych przypadkach mia�y one indywidualny charakter.
Wyniki bada�
Tabela l
�rednie arytmetyczne (M), odchylenia standardowe (s) oraz warto�ci (t) i poziomy istotno�ci r�nic (p) wyliczone dla poczucia zrozumia�o�ci
Zbiorowo�ci M s B C D E F
Narkomani (A) 38,86 9,24 t 2,17 1,92 3,92 0,20 0,81
P 0,03 0,05 0,000 0,83 0,41
Ch�opcy z m�odzie�owych o�rodk�w wychowawczych (B) 41,82 8,93 t - 0,32 3,51 2,43 3,30
P - 0,74 U.OOU 0,01 0,001
Ch�opcy z zak�adu poprawczego (C) 42,25 8,62 t - 1,89 2,02 2,58
P - 0,05 0,04 0,01
Ch�opcy dostosowani spo�ecznie (D) 45,24 9,84 t - 4,04 4,69
P - 0,000 0,000
Dziewcz�ta z m�odzie�owych o�rodk�w wychowawczych (E) 38,46 10,26 t - 0,59
P - 0,55
Dziewcz�ta dostosowane (F) 37,20 10,98
POCZUCIE KOHERENCJI U NIELETNICH W WIEKU 15-18 LAT...
107
Stosunkowo najwy�szy �redni wynik zrozumia�o�ci uzyskali ch�opcy dostosowani (D). Jest on istotnie wy�szy od �rednich wyliczonych dla pozosta�ych grup. W m�skich grupach kryterialnych (C i B) sk�adaj�cych si� z wychowank�w zak�ad�w wychowawczych i zak�adu poprawczego zanotowano zbli�ony poziom poczucia zrozumia�o�ci. Oznacza to, �e nie ma istotnej r�nicy mi�dzy ch�opcami ze wzgl�du na stopie� zaawansowania wykolejenia spo�ecznego. Nie stwierdzono istotnych r�nic mi�dzy dostosowanymi i niedostosowanymi dziewcz�tami oraz grup� narkoman�w. Skupisko tych grup r�ni si� natomiast w stopniu istotnym od ch�opc�w z zak�ad�w wychowawczych i zak�adu poprawczego.
Grupy m�skie (opr�cz narkoman�w) charakteryzuj� si� istotnie wy�szym poczuciem zrozumia�o�ci od grup �e�skich.
Tabela 2
�rednie arytmetyczne (M), odchylenia standardowe (s) oraz warto�ci (t) i poziomy istotno�ci r�nic (p) wyliczone dla poczucia sterowalno�ci
Zbiorowo�ci M s B C D E F
Narkomani (A) 42,70 10,23 t 0,71 0,33 4,04 0,34 0,89
P 0,47 0,74 0,000 0,73 0,37
Ch�opcy z m�odzie�owych o�rodk�w wychowawczych (B) 43,61 8,17 t - 0,26 5,93 1,25 0,60
P - 0,78 0,000 0,21 0,54
Ch�opcy z zak�adu poprawczego (C) 43,28 7,59 t - 4,72 0,76 0,68
P - 0,000 0,44 0,49
Ch�opcy dostosowani spo�ecznie (D) 48,77 8,33 t - 4,71 3,15
P - 0,000 0,001
Dziewcz�ta z m�odzie�owych o�rodk�w wychowawczych (E) 42,04 8,89 t - 1,34
P - 0,18
Dziewcz�ta dostosowane (F) 44,36 8,29
R�wnie� �redni wska�nik sterowalno�ci dostosowanych ch�opc�w (D) jest stosunkowo najwy�szy, co wyra�nie r�ni t� zbiorowo�� od pozosta�ych grup.
Niedostosowani ch�opcy, narkomani oraz niedostosowane i dostosowane dziewcz�ta uzyska�y zbli�one do siebie �rednie wska�niki sterowalno�ci. Grupy te (F, B, C, A, E) przejawiaj� zatem zbli�ony poziom sterowalno�ci.
Poczucie sterowalno�ci odzwierciedla prze�wiadczenie o aktywno�ci i zaradno�ci �yciowej, co wi��e si� z optymistycznym stylem wyja�niania zdarze� i brakiem wyuczonej bezradno�ci. Posiadanie prze�wiadczenia o mo�liwo�ci wp�ywania na w�asn� sytuacj� jest jednocze�nie wska�nikiem samodzielno�ci i autonomii. Oznacza� to mo�e, �e r�wnie� i te wska�niki mog� by� ni�sze u narkoman�w i niedostosowanych ch�opc�w oraz w grupach �e�skich.
108
Stanis�aw Lipi�ski
Tabela 3
�rednie arytmetyczne (M), odchylenia standardowe (s) oraz warto�ci (t) i poziomy istotno�ci r�nic (p) wyliczone dla poczucia sensowno�ci
Zbiorowo�ci M s B C D E F
Narkomani (A) 37,12 10,75 t 0,12 1,23 4,33 1,61 0,43
P 0,90 0,21 0,000 0,10 0,66
Ch�opcy z m�odzie�owych o�rodk�w wychowawczych (B) 37,28 8,37 t - 1,94 6,80 2,51 0,50
P - 0,05 0.000 0,01 0,61
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczaÄ Ci coraz lepsze usĹugi. By mĂłc to robiÄ prosimy, abyĹ wyraziĹ zgodÄ na dopasowanie treĹci marketingowych do Twoich zachowaĹ w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam czÄĹciowo finansowaÄ rozwĂłj Ĺwiadczonych usĹug.
PamiÄtaj, Ĺźe dbamy o TwojÄ prywatnoĹÄ. Nie zwiÄkszamy zakresu naszych uprawnieĹ bez Twojej zgody. Zadbamy rĂłwnieĹź o bezpieczeĹstwo Twoich danych. WyraĹźonÄ zgodÄ moĹźesz cofnÄ Ä w kaĹźdej chwili.