Istnieje kilka teorii wyja�niaj�cych te mi�dzykulturowe r�nice w rozwoju
motorycznym. Jedna z nich przyjmuje za podstaw� r�nice genetyczne.
Okaza�o si�, �e ameryka�skie niemowl�ta rasy czarnej du�o szybciej prze-
chodz� kolejne fazy rozwoju motorycznego w pierwszym roku �ycia od
niemowl�t ameryka�skich rasy bia�ej. Jest to jednak hipoteza kontrowersyjna.
Powszechniej akceptowana jest teoria, i� matki afryka�skie stymuluj� wczesne
utrzymywanie g�owy i inne rocteaje kontroli mi�niowej. Niemowl� jest
cz�sto noszone na plecach matki (bez mo�liwo�ci oparcia g�owy), ponadto
sp�dza du�o czasu na pod�odze, dzi�ki czemu ma szans� eksplorowania
otoczenia i �wiczenia mi�ni. Wyra�ne spo�eczne stymulowanie i przemawianie
matki do dziecka r�wnie� mog� stanowi� czynniki zwi�kszaj�ce wczesn�
dojrza�o�� motoryczn�.
Interesuj�ce jest, �e mi�dzy narodami europejskimi tak�e zaznaczaj�
si� r�nice w czasie, kiedy dzieci zaczynaj� chodzi� (Hindley i in., 1966).
Dzieci ze Sztokholmu i Brukseli stawiaj� pierwsze kroki w wieku 12,5
miesi�ca, podczas gdy niemowl�ta z Zurychu, Londynu i Pary�a robi�
to w wieku oko�o 13,5 miesi�cy. Trudno jest tu nawet sformu�owa� hipotezy
t�umacz�ce te r�nice, cho� pr�bowano to robi� odwo�uj�c si� do czynnik�w
genetycznych, stymulacji �rodowiskowej i stanu zdrowia. Pomimo braku
precyzyjnych odpowiedzi dyskusja ta ukazuje, jak bardzo mog� si� r�ni�
normy zdobywania osi�gni�� motorycznych. Co wi�cej, ilustruje to, w jak
r�noraki spos�b w trakcie rozwoju cz�owieka ujawnia si� problem dzie-
dziczno��-�rodowisko (Plomin, 1990).
dostarczy�o dowodu, �e r�ka byta poznawczo kierowana na cel. Co wi�cej, zmiany
kierunku ruchu, wykonywane po jego rozpocz�ciu, wykazywa�y tendencj� do
zakrzywiania drogi dtoni ku celowi. �wiadczy�o to o korygowaniu b��du.
Zdolno�� si�gania (i chwytania) przedmiot�w jest nadal doskonalona. Mi�dzy 5.
a 6. miesi�cem �ycia niemowl� zaczyna u�ywa� r�wnocze�nie obu r�k i zdecydowanie
skuteczniej chwyta przedmioty le��ce na podstawie (np. na stole). Ten post�p nie tylko
doskonali koordynacj� r�ka-oko, ale poszerza te� zakres przedmiot�w, kt�rymi
niemowl� mo�e manipulowa�.
Mi�dzy 8. a 10. miesi�cem niemowl� zdecydowanie efektywnie u�ywa ��cznie
kciuka i palc�w, odkrywaj�c wiele nowych sposob�w korzystania z r�k i d�oni.
Na przyk�ad si�gaj�c jedn� r�k� po zabawk� dziecko w tym wieku potrafi r�-
wnocze�nie drug� r�k� podtrzyma� ci�ar swego cia�a. Mo�e te� sprawnie chwyta�
zar�wno du�e, jak i drobne przedmioty, pe�niej koordynuj�c przy tym swe ruchy.
Rycina 5-4 ukazuje rozw�j chwytania w zestawieniu z g��wnymi etapami rozwoju
lokomocji.
Przejd�my teraz do om�wienia r�czno�ci i jej roli w rozwoju chwytania. R�czno��
jest to preferencja, a w konsekwencji i dominacja pos�ugiwania si� jedn� r�k�.
W pierwszym roku �ycia obserwujemy niewiele przejaw�w r�czno�ci. Wi�kszo��
niemowl�t jest obur�czna i nie wykazuje rzeczywistej preferencji kt�rejkolwiek
r�ki. Oko�o 19. miesi�ca �ycia pojawia si� taka preferencja i widoczna staje
si� wi�ksza aktywno�� jednej i bierno�� drugiej r�ki. Po 2. roku �ycia wi�kszo��
dzieci wykazuje wyra�n� dominacj� jednej r�ki, a ustala si� ona na trwa�e,
gdy dziecko wkracza w wiek szkolny. Oko�o 95% ludzi preferuje praw� r�k�.
Trudno jednak okre�li�, jakie czynniki wp�ywaj� na kszta�towanie si� dominacji
jednej r�ki. Mo�e to by� skutkiem dzia�ania czynnik�w �rodowiskowych b�d�
genetycznych. Brak jednak logicznych argument�w przemawiaj�cych za jedn�
b�d� drug� grup� czynnik�w. Na przyk�ad gdy oboje rodzice s� prawor�czni,
istnieje 92% prawdopodobie�stwa, �e ich potomstwo te� b�dzie prawor�czne.
Je�li jedno z rodzic�w jest lewor�czne, to istnieje 80% szans, i� ich potomstwo
b�dzie prawor�czne. Je�li oboje rodzice s� lewor�czni, to prawdopodobie�stwo
prawor�czno�ci zmniejsza si� do 50%. Takie odsetki mog� wskazywa� na istnienie
dziedzicznej predyspozycji do wyboru jednej z r�k. Nale�y jednak te� wzi��
pod uwag� wp�ywy �rodowiskowe. Na przyk�ad lewor�czni rodzice mog� by�
lewor�cznymi modelami, kt�re dziecko na�laduje.
Prawor�czno�� daje korzy�ci niedost�pne dla lewor�cznych. Lewor�czni stopniowo
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczaĂÂĂÂÄÂĂ Ci coraz lepsze usÄÂÄšÄÄÂĂÂugi. By mÄÂĂÂĂĹĄĂÂc to robiĂÂĂÂÄÂĂ prosimy, abyÄÂÄšÄÄÂĂ wyraziÄÂÄšÄÄÂĂ zgodĂÂĂÂÄÂĂ na dopasowanie treÄÂÄšÄÄÂĂÂci marketingowych do Twoich zachowaÄÂÄšÄÄÂĂ w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam czĂÂĂÂÄÂĂÂÄÂÄšÄÄÂĂÂciowo finansowaĂÂĂÂÄÂĂ rozwÄÂĂÂĂĹĄĂÂj ÄÂÄšÄÄÂĂÂwiadczonych usÄÂÄšÄÄÂĂÂug.
PamiĂÂĂÂÄÂĂÂtaj, ÄÂÄšÄĂĹĄÄšÂe dbamy o TwojĂÂĂÂÄÂĂ prywatnoÄÂÄšÄÄÂĂÂĂÂĂÂÄÂĂÂ. Nie zwiĂÂĂÂÄÂĂÂkszamy zakresu naszych uprawnieÄÂÄšÄÄÂĂ bez Twojej zgody. Zadbamy rÄÂĂÂĂĹĄĂÂwnieÄÂÄšÄÝ̠o bezpieczeÄÂÄšÄÄÂĂÂstwo Twoich danych. WyraÄÂÄšÄĂĹĄÄšÂonĂÂĂÂÄÂĂ zgodĂÂĂÂÄÂĂ moÄÂÄšÄĂĹĄÄšÂesz cofnĂÂĂÂÄÂĂ ĂÂĂÂÄÂĂ w kaÄÂÄšÄĂĹĄÄšÂdej chwili.