Na ogonie sztywna szczecina. D�ugo�� g�owy i tu�owia od 2 do 4,5 m, d�ugo�� ogona 60�75
cm, wysoko�� w k��bie l�2 m. Samice z regu�y mniejsze od samc�w. Doros�e okazy wa�� od l do 3,5 t. Sk�ra szara lub brunatna, jednak
prawdziwe ubarwienie cz�sto ukryte pod warstw� b�ota lub py�u. W szcz�ce niewielkie siekacze, cz�sto zanikaj�ce u starszych
osobnik�w; k��w brak. Czaszka wyd�u�ona, wzniesiona ku ty�owi; puszka m�zgowa ma�a. Na wystaj�cych z przodu czaszki ko�ciach
nosowych osadzony jest r�g, tw�r sk�rny, zbudowany z w��kien substancji rogowej. U form dwuro�nych drugi r�g wyst�puje na ko�ci
czo�owej. N. �yj� pojedynczo lub parami; nosoro�ec bia�y zwykle przebywa w ma�ych grupach, z�o�onych z kilku doros�ych i m�odych
osobnik�w obu p�ci. Aktywne wieczorem, noc� i wczesnym rankiem. W ci�gu dnia odpoczywaj� w ukryciu, cz�sto o wiele kilometr�w
oddalonym od wodopoju. Z �atwo�ci� przedzieraj� si� przez najg�stsze cierniste zaro�la. Sypiaj� w pozycji le��cej oraz stoj�cej.
Szczeg�lnie lubi� przebywa� w bajorach i na piaszczystych brzegach rzek. Biegaj� ci�ko i niezgrabnie, jednak�e afryka�ski nosoro�ec
czarny mo�e porusza� si� na kr�tkim dystansie z pr�dko�ci� 45 km na godz. Zazwyczaj n. s� boja�liwe, ale w razie zagro�enia staj� si�
agresywne, ich ataki jednak cz�sto nie s� precyzyjne. Podniecone chrz�kaj� i kwicz�. Wzrok maj� s�aby, lecz w�ch i s�uch dobry.
Zwierz�tom tym cz�sto towarzysz� ptaki, kt�re pe�ni� rol� wartownik�w przestrzegaj�cych przed niebezpiecze�stwem, a tak�e uwali
''aj� sk�-
nosoro�ec afryka�ski
236
r� n. od kleszczy i innych paso�yt�w. W rewan�u ptaki maj� u�atwione znajdowanie owad�w w trawie zdeptanej przez n. Wrogami
m�odych nosoro�c�w s� du�e koty (lew, tygrys) natomiast osobniki doros�e nie maj� praktycznie wrog�w poza cz�owiekiem. N.
przebywaj� w stepach, sawannach i lasach, w odleg�o�ci najwy�ej kilku godz. drogi od wodopoju, do kt�rego wiod� cz�sto �cie�ki
przebijaj�ce g�szcz jak tunele. Niekt�re n. �ywi� si� prawie wy��cznie traw� (nosoro�ec bia�y), inne zjadaj� przede wszystkim li�cie.
Zestaw pokarmu bywa do�� urozmaicony, cho� zwykle sk�adaj� si� na niego ro�liny soczyste. N. wydalaj� odchody na regularne stosy,
kt�re cz�sto okopuj� wko�o przy u�yciu rogu. Odgrywaj� one rol� w pewnym sensie "s�up�w granicznych" wyznaczaj�cych granice
terytorium danego osobnika. W okresie godowym pary nosoro�c�w przebywaj� razem przez ok. 4 miesi�ce. Ci��a trwa 510� �570
dni. Rodzi si� zazwyczaj l m�ode, zdolne natychmiast do samodzielnego �ycia; pozostaje przy matce do chwili przyj�cia na �wiat
nast�pnego potomka, t j. przez kilka lat. D�ugo�� �ycia si�ga 50 lat. Na n. polowano od dawna z tego wzgl�du, �e prawie wszystkim
fragmentom ich cia�a przypisywano w�a�ciwo�ci lecznicze, tote� dzi� s� bliskie wyt�pienia. We wcze�niejszych epokach geologicznych
n. by�y liczniej reprezentowane ni� obecnie. Najstarsze szcz�tki przedstawicieli n. pochodz� z eocenu Europy i Azji. Do tej rodziny
zaliczane jest te� ba-luchiterium � najwi�kszy ssak l�dowy wszystkich czas�w. [H.K.]
nosoro�ec afryka�ski -^-nosoro�ec bia�y.
nosoro�ec bia�y (Ceratotherium simum), zwany tak�e nosoro�cem afryka�skim lub t�pono-sym � najwi�kszy wsp�czesny
przedstawiciel rodziny
-^�nosoro�cowatych. G�owa i tu��w maj� do 5 m d�ugo�ci, wysoko�� w k��bie si�ga 2 m;
du�e osobniki wa�� do 3600 kg. Pierwszy z dwu rog�w mo�e osi�ga� d�ugo�� 1,5 m. Od nosoro�ca czarnego r�ni si� nieco ja�niejsz�
sk�r�, warg� g�rn� prost�, bez wyrostka, wyd�u�onymi i zaostrzonymi uszami ze sk�pym ow�osieniem, szerok� przedni� cz�ci� g�owy,
garbem na grzbiecie i mniej wyra�nymi fa�dami sk�ry. �ywi si� prawie wy��cznie traw�. �yje w ma�ych grupach po kilkana�cie
osobnik�w na stepach i sawannach. Ca�� populacj� tego gatunku ocenia si� na ok. 2000 okaz�w. Wyst�puje dzi� w �rodkowej i
po�udniowej Afryce (tabl. VIII�4). [H.K.]
nosoro�ec czarny (Diceros bi-cornis), zwany tak�e nosoro�cem zwyczajnym lub spicza-stonosym � pospolitszy przedstawiciel
rodziny afryka�skich
-�-nosoro�cowatych. Mniejszy od nosoro�ca bia�ego; warg� g�rn� ma zako�czon� chwyt-nym, palczastym wyrostkiem. Dwuro�ny.
Po�ywienie jego stanowi� przewa�nie ga��zki i li�cie. W upalnej porze dnia odpoczywa w cieniu. Liczebno�� jego ocenia si� obecnie na
ok. 5000 okaz�w. Wyst�puje w �rodkowej i po�udniowo-
-wschodniej Afryce. [H.K.]
nosoro�ec indyjski (Rhinoceros unicornis) � gatunek z rodziny -^-nosoro�cowatych. D�ugo�� g�owy i tu�owia 2�4 m,
237
nosoro�ec wlochaty
ogona 60�75 cm, wysoko�� 1,1�2 m. Wa�y 1,5�2 t. Bardzo gruba naga sk�ra z charakterystycznymi fa�dami robi wra�enie
pancerza. W�osy wyst�puj� wy��cznie wok�
Nosoro�ec indyjski
uszu i na ko�cu ogona. �yje zwykle samotnie. Przed niebezpiecze�stwem ratuje si� ucieczk�; atakuje tylko, gdy jest zraniony lub ma
przy sobie m�ode. W takich sporadycznych przypadkach u�ywa
� wbrew powszechnemu mniemaniu � nie rogu, lecz ostro zako�czonych dolnych k��w. Przebywa blisko wody, w kt�rej lubi si�
k�pa�; nurza si� ch�tnie w b�ocie. Najcz�ciej �eruje rano i wieczorem. Pokarm sk�ada si� zasadniczo z li�ci i ga��zek. W okresie od
lutego do kwietnia samica rodzi po 19-miesi�cznej ci��y l m�ode. Chi�czycy uwa�ali r�g, krew i mocz nosoro�c�w za magiczne �rodki
medyczne, tote� gatunek ten by� bezlito�nie t�piony; obecnie pozosta�o przy �yciu ok. 550 osobnik�w, wyst�puj�cych tylko w Nepalu i
p�nocno-wschodnich Indiach. [H.K.]
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.