11.05 wyrok SN V KKN 226/97 Prok.i Pr. 1998/4/11
Od zasady bezpośredniości i ustności rozprawy głównej wolno sądowi odstępować wyjątkowo. Takim odstępstwem od zasady bezpośredniości są przepisy zezwalające na wyjątkowe odczytywanie na rozprawie m.in. protokołów zeznań świadków (art. 337-339 k.p.k.). Przewidziane w ustawie przyczyny ich odczytania sprowadzają się do dwóch sytuacji: niemożliwości przeprowadzenia dowodu oraz potrzeby weryfikacji dowodu. Odczytanie protokołu zeznań świadka jest dopuszczalne z powodu nieobecności tylko wtedy, gdy ta nieobecność wynika z tego, że bądź: a) świadek przebywa za granicą, b) nie można mu było doręczyć wezwania, c) nie mógł się stawić z powodu przeszkód nie dających się usunąć, d) prezes sądu zgodnie z wnioskiem prokuratora zaniechał wezwania świadka oskarżenia.
97.07.10 wyrok SN IV KKN 163/97 Prok.i Pr. 1998/5/16
O naruszeniu reguły fair trial można mówić generalnie rzecz ujmując jedynie wówczas, gdy oddalenie wniosków dowodowych nastąpiło bez powodu, określonego przepisami prawa wewnętrznego. Nie może zaś być w ogóle mowy o naruszeniu reguł rzetelnego procesu, gdy przeprowadzenie dowodu nie jest możliwe. Organy strasburskie zasadniczo "odcinają się" od problematyki dopuszczalności dowodów i dopuszczalności wykorzystania wyników postępowania dowodowego wychodząc z założenia, że materię tę powinno regulować przede wszystkim prawo wewnętrzne, a Konwencja nie zawiera szczegółowych reguł dotyczących dopuszczalności i wykorzystania środków dowodowych. Słowem, nie można mówić o naruszeniu zasady rzetelnego procesu, jeśli przeprowadzenie określonego dowodu odpowiadało procedurze wewnętrznej, a ta nie narusza w oczywisty sposób standardów uczciwego postępowania. W orzecznictwie organów strasburskich widać również pragmatyzm i zrozumienie dla sytuacji, w których nie jest bezwzględnie wymagane przestrzeganie zasady bezpośredniości.
97.06.06 wyrok SN III KKN 114/96 Prok.i Pr. 1998/3/14
W judykaturze utrwalił się co prawda słuszny pogląd, iż także w przypadku świadków przebywających za granicą nie powinno się automatycznie stosować odstępstwa od zasady bezpośredniości przewidzianego w art. 337 § 1 k.p.k., lecz należy dążyć do sprowadzenia ich na rozprawę przy wykorzystaniu wszystkich ku temu prowadzących możliwości, ale odnosi się on tylko do sytuacji, gdy zeznania owych świadków mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.
96.11.13 wyrok s.apel. U I ACa 7/96 OSA 1997/7-8/47
w Łodzi
Zasada bezpośredniości postępowania sądowego oraz określone w art. 233 k.p.c. zasady oceny dowodów wymagają, by oceny dowodów dokonywał sąd, który je przeprowadził. Nie pozwalają jednocześnie, przy braku takiej oceny, na dokonanie przez sąd drugiej instancji oceny dowodów przeprowadzonych przed sądem pierwszej instancji. W wypadku zatem, gdy sąd pierwszej instancji nie dokonał żadnej oceny przeprowadzonych dowodów i pominął mające wpływ na rozstrzygnięcie istoty sprawy fakty wynikające z dowodów przeprowadzonych na wniosek jednej ze stron - sąd odwoławczy nie może oceny takiej dokonać bez przeprowadzenia w drugiej instancji całego postępowania dowodowego. W takiej sytuacji konieczne jest wydanie orzeczenia kasatoryjnego przewidzianego w art. 386 § 4 k.p.c. Przeprowadzenie bowiem całego postępowania dowodowego przez sąd odwoławczy i - po dokonaniu jego oceny - wydanie orzeczenia co do istoty sprawy, ograniczyłoby merytoryczne rozpoznanie sprawy do jednej instancji i w konsekwencji prowadziłoby do pozbawienia stron prawa do postępowania trójinstancyjnego wprowadzonego przepisami ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego i innych ustaw (Dz. U. Nr 43, poz. 189).
96.03.27 postan. s.apel. II AKz 61/96 KZS 1996/4/37
w Krakowie
W razie podjęcia postępowania zawieszonego w zasadzie nie należy kontynuować posiedzenia (rozprawy), należy zaś prowadzić je od początku, by zachowana została zasada bezpośredniości.
95.05.05 wyrok SN II KRN 178/94 Prok.i Pr. 1995/9/9