Przyczyni� si� r�wnie� do intensyfikacji polityki antynatalistycznej -�ONZ i poszczeg�lnych rz�d�w.
W w�szym znaczeniu m. oznacza pogl�d, �e hamowanie wzrostu ludno�ci niezb�dne dla unikni�cia przeludnienia mo�e odbywa� si� przez ograniczanie wzrostu poziomu �ycia i regulacj� zawierania ma��e�stw. W tym kontek�cie termin �spo�ecze�stwa maltuzja�skie" oznacza takie, w kt�rych nie stosuje si� kontroli urodze�, natomiast �spo�ecze�stwa postmaltuzja�-skie" to te, w kt�rych kontrola urodze� jest stosowana. (C.�.)
MARGINALIZACJA SPO�ECZNA, proces powstawania nowych lub poszerzania zasi�gu istniej�cych grup marginalnych. Wyra�a si� w braku uczestnictwa jednostek/grup spo�ecznych w tych sferach �ycia, w kt�rych - stosownie do okre�lonych kryteri�w - uzasadnione jest oczekiwanie, �e jednostki te i grupy b�d� uczestniczy�y (G. Germani). Oznacza to sytuacj�, w kt�rej osoby lub grupy s� pozbawione
marginalizacja spo�eczna
uprawnie� przys�uguj�cych innym osobom lub grupom w danym spo�ecze�stwie lub nie maj� mo�liwo�ci korzystania z tych uprawnie�. M. mo�e by� rozumiana jako pozycja spo�eczna tych grup, kt�re zostaty odrzucone na peryferia spo�eczne w wyniku zdominowania przez grupy posiadaj�ce w�adz� (polityczn�, gospodarcz�, kulturaln�); lub jako ambiwalentna pozycja spo�eczna grup, maj�cych r�wnocze�nie wi�cej ani�eli jedno powi�zanie z innymi grupami spo�ecznymi lub kt�re s� uzale�nione od dw�ch r�nych kultur lub w trakcie przechodzenia z jednej do innej grupy/kultury (F. Mahler). W tych uj�ciach, jednostki lub grupy marginalne r�ni� si� pod wzgl�dem szeroko poj�tej kultury od swego spo�ecznego otoczenia w spos�b uniemo�liwiaj�cy lub utrudniaj�cy wzajemne komunikowanie si�.
Poj�cie m.s. jest relatywne, funkcjonuje zawsze w por�wnaniu ze stanem uwa�anym w danej spo�eczno�ci za normalny. Przynale�no�� do grupy marginalnej mo�e by� wynikiem subiektywnego s�du osoby/grupy, niekoniecznie zgodnego z ocen� �rodowiska, uwa�anego w danej spo�eczno�ci za normalne. Zjawisko m.s. istnieje obiektywnie, wyst�puje w skali lokalnej, regionalnej, narodowej i mi�dzynarodowej; mo�e wyst�powa� we wszystkich sferach �ycia spo�ecznego: w gospodarce, m.in. na rynku pracy, w sferze spo�ycia, w sferze polityki, kultury, m.in. w dost�pie do o�wiaty i do d�br kulturalnych; w sferze dost�pu do us�ug i -� �wiadcze� spo�ecznych; w sferze mieszkalnictwa itp.
Og�lnej przyczyny proces�w m.s. we wsp�czesnym �wiecie doszukiwa� si� nale�y w dominuj�cym wolnorynkowym systemie gospodarczym. Przyj�ty, w krajach o gospodarce liberalnej, spos�b podzia�u dochodu narodowego powoduje pog��bia-
nie si� podzia�u spo�ecze�stwa na biednych i bogatych, przy czym biedni w wielu krajach nie tylko nie korzystaj� proporcjonalnie z og�lnego wzrostu gospodarczego, ale, pomimo og�lnego wzrostu, ich dochody zmniejszaj� si� w wymarz� absolutnym, a z nimi ulega ograniczeniu ich uczestnictwo w licznych sferach �ycia spo�ecznego. Globalizacja gospodarki �wiatowej powoduje zmiany na rynku pracy, w wyniku kt�rych -> bezrobocie urasta do najwa�niejszego wsp�czesnego problemu spo�ecznego. Bezpo�rednimi przyczynami narastania m.s. jest szeroko rozumiane -�� ub�stwo, niski poziom o�wiaty, a tak�e -> migracje ludno�ci w poszukiwaniu lepszych warunk�w �ycia i w ucieczce przed mi�dzynarodowymi konfliktami zbrojnymi i wojnami domowymi. Niepo�ledni� rol� marginalizuj�c� okre�lone grupy spo�eczne odgrywa tak�e -> niepe�nosprawno�� (fizyczna i umys�owa).
Ilo�� i r�norodno�� obszar�w, na kt�rych wyst�puje m.s. w skali lokalnej, regionalnej i narodowej przes�dza o wielkiej liczbie kryteri�w, kt�re trzeba zastosowa�, aby stwierdzi� istnienie, g��boko�� i rozleg�o�� obserwowanych zjawisk. W wi�kszo�ci przypadk�w do mierzenia m.s. mo�na u�y� odpowiednich danych statystycznych r�nej proweniencji. Jednak dane urz�dowe, nawet je�li s� dost�pne, nie daj� cz�sto odpowiedzi na wiele wa�nych pyta�. U�ycie socjologicznych metod badawczych i nadanie ich wynikom postaci liczbowej pozwala w wielu przypadkach na dokonywanie por�wna�, a tak�e uszeregowanie r�nych czynnik�w wg wa�no�ci roli, jak� odegra�y lub odgrywaj� w powstawaniu, rozszerzaniu si� lub zmniejszaniu obserwowanego zjawiska.
M.s. wywo�uje wiele negatywnych skutk�w spo�ecznych. Nale�� do nich: petryfikacja, pog��bianie si� i powstawanie
89
metody badawcze nauki o polityce spo�ecznej
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczaĂ Ci coraz lepsze usÄšÂugi. By mÄĹc to robiĂ prosimy, abyĚ wyraziĚ zgodĂ na dopasowanie treÄšÂci marketingowych do Twoich zachowaĚ w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam czĂÂÄšÂciowo finansowaĂ rozwÄĹj ÄšÂwiadczonych usÄšÂug.
PamiĂÂtaj, Ěźe dbamy o TwojĂ prywatnoÄšÂĂÂ. Nie zwiĂÂkszamy zakresu naszych uprawnieĚ bez Twojej zgody. Zadbamy rÄĹwnieĚź o bezpieczeÄšÂstwo Twoich danych. WyraĚźonĂ zgodĂ moĚźesz cofnĂ Ă w kaĚźdej chwili.