555 kpk. s� terminami przedawnienia, do kt�rych nale�y stosowa� przepisy art. 117 i nast. kc. Zgodnie z tym, cywilnoprawny charakter roszczenia mo�e wy��cznie prowadzi� do oddalenia ��dania odszkodowania, a nie do umorzenia post�powania na zasadzie art. 339 � 3 pkt 1 kpk. w zw. z art. 17 � 1 pkt 6 kpk. Up�yw terminu mo�e wywo�a� jedynie skutek o charakterze material-noprawnym i w razie skutecznego podniesienia tego zarzutu prowadzi
481
Post�powania po uprawomocnieniu si� orzeczenia
do oddalenia ��dania odszkodowania. Jasne jest zatem, �e nawet je�eli roszczenie nie jest zasadne, to w mysi art. 554 � 2 kpk. nieodzowne jest wyznaczenie rozprawy i wydanie merytorycznego orzeczenia co do ��dania odszkodowania.2
Oceniaj�c zasadno�� ��dania, s�d okr�gowy zobowi�zany jest wyznaczy� - jak ju� wskazano - rozpraw�, w ramach kt�rej orzeka w sk�adzie trzech s�dzi�w.
W rozprawie mo�e wzi�� udzia� - obok prokuratora - oskar�ony wraz z obro�c�, a w przypadku �mierci poszkodowanego osoba wskazana w art. 556 � 1 kpk. i jej pe�nomocnik, kt�rym mo�e by� uprzednio ustanowiony obro�ca (art. 556 � 3 i 4 kpk.). Post�powanie toczy si� na zasadach okre�lonych w kodeksie post�powania karnego, za� przepisy kodeksu post�powania cywilnego stosuje si� jedynie posi�kowo (art. 558 kpk.).
Bior�c pod uwag� fakt, �e celem tocz�cego si� post�powania jest - najog�lniej rzecz ujmuj�c - naprawienie szkody i zado��uczynienie za doznan� krzywd�, przeto w pierwszym wypadku s�d zas�dzi kwot� b�d�c� odpowiednikiem r�nicy pomi�dzy stanem maj�tkowym po odzyskaniu wolno�ci a stanem, jaki by istnia�, gdyby oskar�ony nie by� jej pozbawiony; za� w drugim - ustali odpowiedni� sum�, kt�ra jest adekwatna do okresu odosobnienia i b�dzie wi�za�a si� z wyrz�dzon� w ten spos�b krzywd� moraln�.
W razie naprawienia szkody oraz zado��uczynienia za doznan� krzywd� Skarb Pa�stwa ma roszczenie zwrotne do os�b, kt�re swoim bezprawnym dzia�aniem spowodowa�y nies�uszne skazanie, zastosowanie �rodka zabezpieczaj�cego, niew�tpliwie nies�uszne tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie. Legitymowanym do wniesienia takiego pow�dztwa jest prokurator lub organ, kt�ry jest powo�any do reprezentowania Skarbu Pa�stwa. Je�eli prokurator nie dopatrzy si� do tego
2 Postanowienie SN z dnia 07.11.2001 r., III KKN 137/01, nie publikowane. Rozstrzygni�cie to nawi�zuje do tezy wyroku z dnia 17.03.2000 r., WA 7/00, OSN KW2000, nr 7-8, poz. 73, w kt�rej wyra�ono pogl�d, �e je�eli prokurator podni�s� zarzut przedawnienia, ustalenie przez s�d, i� niedotrzymanie przez ��daj�cego odszkodowania za nies�uszne tymczasowe aresztowanie terminu okre�lonego w art. 555 kpk. nie usprawiedliwiaj� �adne wyj�tkowe okoliczno�ci, powoduje oddalenie ��dania.
482
U�askawienie
podstaw, wydaje w tej kwestii postanowienie i zawiadamia o tym uprawniony organ (art. 557 kpk.).
Przepisy zawarte w rozdziale dotycz�ce odszkodowania za nies�uszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, maj� zastosowanie do cudzoziemc�w na zasadzie wzajemno�ci (art. 559 kpk.).
3. U�askawienie
W uzasadnieniu do rz�dowego projektu kodeksu post�powania karnego przyj�to zasad�, i� skoro Prezydent RP jest uprawniony do stosowania prawa �aski, to inny organ - w szczeg�lno�ci s�d - nie mo�e pozostawia� bez biegu podania o u�askawienie, uniemo�liwiaj�c jego dotarcie do w�a�ciwego adresata. W tej sytuacji zadaniem s�d�w jest gromadzenie materia�u dowodowego (opinii) pozwalaj�cych Prezydentowi na podj�cie w�a�ciwej decyzji.
Szczeg�owe za� regulacje przewiduj� dwojaki tryb inicjowania post�powania u�askawieniowego:
a) na wniosek;
b) z urz�du.
Ad. a) Pro�b� o u�askawienie - stosownie do art. 560 kpk. - mo�e wnie�� sam skazany, osoba uprawniona do sk�adania na jego korzy�� �rodk�w odwo�awczych, krewni w linii prostej, rodze�stwo, przysposabiaj�cy lub przysposobiony, ma��onek i osoba pozostaj�ca ze skazanym we wsp�lnym po�yciu. Taka pro�ba, kt�ra zosta�a wniesiona przez inn� osob�, ani�eli wy�ej wymieniona, lub je�eli jest ona niedopuszczalna z mocy ustawy (np. z�o�ono j� w odniesieniu do nieprawomocnego wyroku), jest przez s�d pozostawiana bez rozpoznania. Nale�y te� wskaza�, �e osoba kt�ra wnios�a pro�b� o u�askawienie, mo�e j� cofn��; mo�e to uczyni� bez zgody skazanego.
W�a�ciwym do orzekania o zasadno�ci pro�by o u�askawienie jest s�d pierwszej instancji, kt�ry winien rozpozna� spraw� odno�nie przedmiotowej kwestii w terminie 2. miesi�cy - licz�c od daty wp�ywu podania (art. 561 kpk.).
Podj�te w tej materii postanowienie winno zapa�� w takim samym sk�adzie, w jakim wydano merytoryczne rozstrzygni�cie. Uza-
483
Post�powania po uprawomocnieniu si� orzeczenia
sadnienie dla tak sformu�owanego postulatu stanowi fakt, �e s�dziowie i �awnicy, kt�rzy brali udzia� w wyrokowaniu, s� najlepiej zorientowani we wszelkich okoliczno�ciach sprawy. Mog� te� oceni�, na ile prawid�owo przebiega proces resocjalizacji i czy w tym kontek�cie skazany zas�uguje na u�askawienie.
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczaÄ Ci coraz lepsze usĹugi. By mĂłc to robiÄ prosimy, abyĹ wyraziĹ zgodÄ na dopasowanie treĹci marketingowych do Twoich zachowaĹ w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam czÄĹciowo finansowaÄ rozwĂłj Ĺwiadczonych usĹug.
PamiÄtaj, Ĺźe dbamy o TwojÄ prywatnoĹÄ. Nie zwiÄkszamy zakresu naszych uprawnieĹ bez Twojej zgody. Zadbamy rĂłwnieĹź o bezpieczeĹstwo Twoich danych. WyraĹźonÄ zgodÄ moĹźesz cofnÄ Ä w kaĹźdej chwili.