Niekt�rzy, biorcy udziaB w od dawna toczonej dyskusji nad kwesti od kiedy historia jest nauk, uznaj to zerwanie za symptom najwa|niejszy i w zwizku z tym s skBonni traktowa histori jako nauk mniej wicej od 1850 r. Tymczasem chodzi tu o fakt w gruncie rzeczy drugorzdny; dzieBo historyczne, kt�re swym jzykiem siga wy|yn sztuki literackiej, mo|e by znacznie bardziej naukowe" od suchego a pBytkiego wywodu.
Pozytywizm wyrugowaB z opisu historycznego tkwice tam jeszcze olbrzymie pokBady fantazji (np. w poszukiwaniu pocztk�w" narodu, paDstwa, r�|nych instytucji itp.) oraz w du|ym stopniu osBabiB silne elementy metafizyki religijnej. Jeszcze bardziej ni| poprzednio podkre[liB wyrzeczenie si jakiegokolwiek pragmatyzmu. WyostrzyB w spos�b mistrzowski narzdzia krytyki historycznej, w dalszym cigu rozwijajc skomplikowan argumentacj po[redniego dowodzenia. Coraz liczniejsze czasopisma historyczne, ksi|ki, trybuny zjazd�w naukowych staBy si aren zacitych walk dyskusyjnych o wBa[ciw interpretacj zr�deB. Kryptopragmatyzm wszak|e byB zjawiskiem powszechnym. Na tym to tle rozgorzaB w Polsce sp�r midzy tzw. szkoB warszawsk a krakowsk. Jedna i druga byBa w [wietle �wczesnych kryteri�w mniej lub bardziej pozytywistyczna. R�|niBy si gB�wnie stopniem zaanga|owania si po stronie obozu katolickiego i stosunkiem do aktualnych problem�w spoBeczno-politycznych. Toczone polemiki nie wnosiBy natomiast nowych metodologicznych koncepcji28.
27 WpByw pozytywizmu filozoficznego na pisarstwo historyczne omawia m. in. I. S. Kon Die Ge-schichtsphilosophie des 20 Jahrhunderts, s. 46 i nast.; A. Galleati Natura e finalita delia storia nel moderno pensiero europeo. Dalia storia filosofica allo storismo idealistico, Milano 1953, s. 173 i nast.
28 w refleksji metodologicznej, kt�ra w sumie nie byBa bardziej rozwinita, nawizywano do postulatu obiektywizmu (szczeg�lnie szkoBa warszawska z T. Korzonem na czele, T. Wojciechowski), empi-ryzmu i indukcjonizmu (A. PawiDski, M. BobrzyDski, T. Korzon i inni), wskazywano na prawidBowo[ci" rozwoju spoBecznego (W. SmoleDski, M. BobrzyDski i inni), podkre[lano jedno[ metody nauk przyrodniczych i historii (np. M. BobrzyDski, T. Wojciechowski). J. Szujski �% reprezentujcy pogldy anty-pozytywistyczne, przede wszystkim przeciwstawiaB si antyklerykalizmowi i [wieckiemu pogldowi na [wiat jaki ni�sB ten kierunek. W du|ym stopniu antypozytywistyczne tendencje reprezentowaB S. Smolka. Wypowiedzi historyk�w polskich tego okresu o historii zebraB M.H. Serejski Historycy o historii, s. 139--400 (uwagi wydawcy, s. 130-138). Zbadania wymaga stanowisko K. PotkaDskiego.
6 - Metodologia historii
81
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.