W. Wójcik, Oszustwa finansowe. Zagadnienia kryminologiczne i kryminalistyczne, Wydawnictwo JWW, Warszawa 2008, s. 336-385, w ięcej informacji o książce na stronie www.jww.waw.pl
1
2. POJĘCIE I ZAKRES CYBERPRZESTRZENI, CYBERPRZESTĘPCZOŚCI
I CYBERTERRORYZMU
Cyberprzestępczość, cyberterroryzm, cyberfraud, cyberszpieg, cyberbanking, cyberlaundering, a także cyberprzemoc, cyberstalking, czyli cybermolestowanie, to tylko niektóre nowe terminy, z którymi warto się zapoznać, gdyż ich pojawienie się może świadczyć o nasilaniu się negatywnych zjawisk społecznych w tej wciąż bardziej atrakcyjnej przestrzeni.
Zagadnienie definicji wzbudza wiele kontrowersji. Należy jednak stwierdzić, iż cyberterroryzm to określenie dotyczące posługiwania się zdobyczami technologii informacyjnej w celu wyrządzenia szkody z pobudek politycznych lub ideologicznych, zwłaszcza w odniesieniu do infrastruktury o istotnym znaczeniu dla gospodarki lub obronności atakowanego kraju. Pojęcie cyberterroryzmu jest obiektem publicznego zainteresowania, a spekulacje dotyczące tego zagadnienia znacznie nasiliły się po zamachach 11 września
2001 w USA. Jako typowe cele ataków przywoływane są systemy kontroli lotów, infrastruktura bankowa,
elektrownie, czy systemy dostarczania wody. Mimo tych spekulacji, nie odnotowano dotychczas udanych ataków cyberterrorystycznych, które prowadziłyby do poważnych strat dla atakowanych organizacji, a katastroficzne wizje przedstawiane przez niektórych publicystów często odrzucane są przez informatyków jako oparte na nierealnych założeniach3.
W Polsce zaczęto poważnie traktować zjawisko cyberterroryzmu dopiero z początkiem XXI wieku.
Dały temu wyraz niektóre uczelnie4.
Warto przy tym podkreślić, że jeżeli znanych jest ponad 200 definicji samego terroryzmu, należy się również liczyć z systematycznymi próbami wielu autorów dążących do dokładnego zdefiniowania zjawiska cyberterroryzmu.
Aktualnie społeczeństwa posługują się informacją, która jest również towarem, traktowanym jako szczególne dobro niematerialne, równoważne lub cenniejsze nawet od dóbr materialnych. Przewiduje się wciąż szybki rozwój usług związanych z przechowywaniem, przesyłaniem i przetwarzaniem informacji.
Cyberprzestrzeń, cyberprzestępczość i cyberterroryzm to terminy ściśle ze sobą powiązane.
Natomiast cyberterroryzm to pojęcie używane już w latach 80. XX wieku przez amerykańskich specjalistów w dziedzinie wywiadu wojskowego. Jednakże niektórzy autorzy uważają, że pojęcie cyberprzestrzeni, a wraz z nią nowy typ zagrożenia, czyli cyberprzestępczość, narodziła się w momencie powstania politycznej koncepcji
„autostrad informacyjnych”, w czasie kampanii prezydenckiej Billa Clintona, w 1992 roku. Koncepcja ta zakładała, że wszelkiego typu informacje zawierające tekst, dźwięk i obraz będą mogły być przekazywane na duże odległości szybko i bez przeszkód. Świat globalnej sieci coraz bardziej się rozrastał i stawał się coraz bardziej podobny do świata rzeczywistego, a zatem zarówno przestępczość, jak i terroryzm znalazły swoje miejsce w przestrzeni wirtualnej. Natomiast zmasowane ataki na komputery zanotowano pod koniec lat 90.
ubiegłego wieku.
Przekazywanie różnorodnych wiadomości, zapisywanie ich do dziennika informacji o
wiadomościach i połączeniach, zdalne podsłuchiwanie i potajemne zestawianie połączeń, a także usługi lokalizacyjne, oto niektóre tylko elementy mogące stanowić niezwykle istotną bazę danych dla
zorganizowanych przestępców, a cyberterrorystów w szczególności. Metody działania są zróżnicowane, od prostych aż do zainstalowanej w pełni funkcjonalnej aplikacji szpiegowskiej, co całkowicie pozbawia prywatności podczas rozmów, gdyż osoba kontrolująca oprogramowanie ma dostęp do wszystkich informacji.