Z higienicznego punktu widzenia zawarto�� pary wodnej w powietrzu ma istotny wp�yw na komfortowy klimat pomieszczenia. Wn�trze nosa i drogi oddechowe s� wy�cielone przez b�on� �luzow�, pokryt� nab�onkiem rz�skowym, v-ydzielaj�c� �luz. Nos, gard�o i tchawica dzia�aj� jak urz�dzenia klimatyzacyjne, poniewa� oczyszczaj�, ogrzewaj� i nawil�aj� wdychane powietrze. Wskutek tworzenia si� wir�w i si�y od�rodkowej w strumieniu wdychanego powietrza znaczna cz�� py��w jest zrzucana na b�on� �luzow�, a nast�pnie wydalana na zewn�trz przez prac� nab�onka rz�skowego, kt�ry dzia�a jak ta�moci�g. Nos i tchawica pracuj� w spos�b ci�g�y, jak filtr oczyszczaj�cy si� samoczynnie. Silne ukrwienie i sta�e zwil�anie b�ony �luzowej powoduj�, �e wdychane powietrze podgrzewa si� do temperatury cia�a i zwi�ksza swoj� wilgotno��. Powietrze o zbyt ma�ej wilgotno�ci, wdychane przez d�u�szy czas, doprowadza do niekorzystnych objaw�w wysuszenia b�ony �luzowej dr�g oddechowych. Pojawia si� uczucie sucho�ci w nosie i gardle i utrudnienie m�wienia. �luz zag�szcza si� i przywiera do b�ony �luzowej. Dzia�alno�� systemu samooczyszczaj�cego jest niewystarczaj�ca.
Komfortowym przedzia�em dla wilgotno�ci pomieszcze� mieszkalnych s� warto�ci w granicach 40-60%. W okresie zimowym w wyniku naturalnej wymiany powietrza zapotrzebowanie na par� wodn� w pomieszczeniach jest du�e. W pomieszczeniach ma�ych, do 50 m3, powinno ulec wyparowaniu oko�o 101 wody w ci�gu doby, w pomieszczeniach wi�kszych, jak sale szkolne, ilo�� ta powinna by� przynajmniej 2-krotnie wi�ksza. Z tych danych wynika, �e �rodkami nieskutecznymi s� r�ne urz�dzenia do odparowywania wody, ustawiane na grzejnikach, kt�rych wydajno�� okre�lona jest na 20-100 ml/h. Skutecznie za� dzia�aj� b�d�ce w sprzeda�y nawil�acze, rozpylaj�ce wod�, i nawil�acze parowe.
W powietrzu atmosferycznym, zw�aszcza w pomieszczeniach zamkni�tych, odpowiednia zmiana parametr�w, takich jak temperatura, wilgotno��, ruch powietrza mo�e dawa� jednakowe wra�enie cieplne odbierane przez organizm. Wobec tego wprowadzono kilka wska�nik�w, kt�re w spos�b syntetyczny okre�laj� mikroklimat pomieszcze� mieszkalnych, szkolnych i zak�ad�w pracy. Najwa�niejszym z nich jest temperatura efektywna.
Temperatura efektywna (ET) jest umownym kompleksowym wska�nikiem wra�e� cieplnych, wilgotno�ci i ruchu powietrza. Mo�na to zapisa� nast�puj�co:
ET = f(tp, Wp, Vp),
gdzie: tp, Wp, Vp oznaczaj� odpowiednio temperatur�, wilgotno�� i pr�dko�� ruchu powietrza.
Temperatura efektywna zale�y od warunk�w geograficznych, a tak�e od wieku, p�ci i rasy. Wyznacza si� j� w specjalnych komorach klimatyzacyjnych, przy odpowiednio zaprogramowanych warto�ciach temperatury, wilgotno�ci i pr�dko�ci ruchu powietrza. ��czne dzia�anie tych trzech parametr�w w r�
47
nych kombinacjach, okre�lono jako jednakowe wra�enie cieplne odczuwane przez badanych, i oznaczono jako warto�ci ET.
Temperatur� efektywn� (t.ef.) ustalono w dw�ch wersjach:
~ temperatura efektywna normalna dla os�b ubranych w typowe ubranie, ~ temperatura efektywna podstawowa dla os�b obna�onych do pasa.
Na podstawie licznych do�wiadcze� dotycz�cych oceny zmiennych warunk�w mikroklimatycznych przez badaczy ustalono przedzia� komfortu temperatur efektywnych: 17,2�-21,2� t.ef.
Poniewa� posta� analityczna funkcji f nie jest okre�lona, warto�ci temperatury efektywnej podstawowej i normalnej odczytujemy z normogram�w lub odpowiednich tabel.
4.2. Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego
4.2.1. Gazowe zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego
Powietrze jest mieszanin� azotu - 78,7 %, tlenu - 21 %, gaz�w szlachetnych - 0,96%, dwutlenku w�gla - 0,035% oraz pary wodnej o �redniej zawarto�ci 0,5%. Zmiany w sk�adzie gazowym powietrza mog� dotyczy� nie tylko normalnych sk�adnik�w, ale tak�e substancji wytworzonych antropogenicznie. Powoduj� one zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego i pomieszcze� zamkni�tych, maj�ce �cis�y zwi�zek ze stanem zdrowia.
Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego dzielimy na gazowe, py�owe i biologiczne. Wa�nym �r�d�em emisji zanieczyszcze� powietrza atmosferycznego s� procesy spalania paliw sta�ych, ciek�ych i gazowych. Wskutek tego atmosfera zostaje zanieczyszczona dwutlenkiem siarki, tlenkami azotu, tlenkiem w�gla, py�em zawieszonym i opadaj�cym, w�glowodorami i innymi produktami spalania.
Innym �r�d�em zanieczyszcze� powietrza atmosferycznego s� �rodki transportu zaopatrzone w silniki spalinowe. Rozk�ad zanieczyszcze� motoryzacyjnych zwi�zany jest z nat�eniem ruchu na poszczeg�lnych trasach komunikacyjnych. Opr�cz wymienionych tzw. �r�de� emisji zorganizowanej, wyst�puje tak�e emisja niezorganizowana. Do niej mo�na zaliczy� ha�dy, sk�adowiska materia��w budowlanych i odpad�w oraz powierzchnie dr�g i ulic.
Do g��wnych �r�de� zanieczyszczaj�cych powietrze atmosferyczne w Polsce nale�� zak�ady przemys�owe (60-70%), kot�ownie osiedlowe i indywidualne paleniska domowe (15-20%), transport, g��wnie samochodowy (10-15%). Emisja S02 wynosi�a w latach osiemdziesi�tych oko�o 4 mln ton rocznie. Szacuje si�, �e oko�o 40% jest przenoszone do innych kraj�w europejskich, a 20% nad Ba�tyk. R�wnocze�nie w Polsce rocznie jest deponowane oko�o 1,5 mln ton SOZ
48
T i�a 4.2. Dopuszczalne st�enia niekt�rych zanieczyszcze� w powietrzu atmosferycznym (Dz.U. mr 1 ~ poZ. 92, 1990)
Dao (wg/i') Dza (wg/ma) De (wg/ma)
Substancja obszary obszary obszary
spec. chron.* spec. chron.* spec. chron.*
~~:. utlenek siarki 600 250 200 75 32 I 1
';'.:nki azotu (NOZ) 500 150 150 50 50 30
g'':nek w�gla 5000 3000 1000 500 120 61
3=;uor 30 10 10 3 1,6 0,4
amoniak 400 100 200 50 51 13
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczaĂ Ci coraz lepsze usÄšÂugi. By mÄĹc to robiĂ prosimy, abyĚ wyraziĚ zgodĂ na dopasowanie treÄšÂci marketingowych do Twoich zachowaĚ w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam czĂÂÄšÂciowo finansowaĂ rozwÄĹj ÄšÂwiadczonych usÄšÂug.
PamiĂÂtaj, Ěźe dbamy o TwojĂ prywatnoÄšÂĂÂ. Nie zwiĂÂkszamy zakresu naszych uprawnieĚ bez Twojej zgody. Zadbamy rÄĹwnieĚź o bezpieczeÄšÂstwo Twoich danych. WyraĚźonĂ zgodĂ moĚźesz cofnĂ Ă w kaĚźdej chwili.