Pytanie to jednak mo�na przeformu�owa� w nast�puj�cy spos�b: czy kiedykolwiek mi�dzy dwoma (lub wi�cej ni� dwoma) leksemami zachodzi opozycja, a jednocze�nie nie istnieje hiperonim, kt�rego by�yby one bezpo�rednimi hiponimami? Ot� widzieli�my ju� szereg przyk�ad�w �wiadcz�cych o tym,�e takie wypadki si� zdarzaj�. Gdyby np. rys. 7 przedstawia� pole angielskich przymiotnik�w oznaczaj�cych barwy, to u korzenia drzewa nie znajdowa�by si� �aden leksem. Z drugiej strony gdyby�my obj�li tym polem leksemy nale��ce do r�nych cz�ci mowy (zak�adaj�c odpowiednie uzupe�nianie si� struktury gramatycznej i leksykalnej j�zyka, to mogliby�my powiedzie�, �e bezpo�rednim hiperonimem przymiotnik�w f czerwony, zielony... jest rzeczownik barwa. Przy takiej interpretacji struktury hierarchicznej liczba luk leksykalnych w�r�d hiperonim�w zmniejszy�aby si� znacznie. Nie znik�yby one jednak ca�kowicie. Nie ma w angielskim bezpo�redniego hiperonimu dla leksem�w teacher `nauczyciel' i pupil `ucze�', buy `kupowa�' i seld `sprzedawa�' oraz dla wielu innych par przeciwstawnik�w. Nieistnienie pewnych hiperonim�w oraz
stosunkowa rzadko�� lub ograniczona stosowalno�� innych (np. leksemu wsp�ma��onek jako hiperonimu leksem�w m�� i �ona, leksemu rodzic jako hiperonimu leksem�w ojciec i matka itd.) wi��e si� z wa�nym poj�ciem kodowalno�ci (por. Brown 1958, 235 i n.).
Na drugie pytanie jest do�� trudno da� og�ln� odpowied�. We�my przyk�ad Chomskiego (1965, 231; por. Lehrer 1973, 97): w j�zyku angielskim istnieje wyraz- corpse `zw�oki (cz�owieka)' i wyraz carcass `tusza (cia�o zar�ni�tego bydl�cia)', ale nie ma wyrazu stosowalnego do martwych ro�lin. Przyk�ad ten jednak nie jest tak prosty; jak mog�oby si� wydawa� na pierwszy rzut oka. Z chwil�, kiedy w definicjach u�yjemy wyrazu cia�o, rzekomy paralelizm mi�dzy leksemami corpse, carcass i potencjalnym, ale nie zaktualizowanym leksemem stosowalnym do martwych ro�lin, przestanie istnie�. Co wi�cej, mo�na by twierdzi�, �e coipse i carcass nie pozostaje sob� w takiej opozycji, jaka wynika�aby z ich definicji. Gdyby w krajach angloj�zycznych zalegalizowane by�o ludo�erstwo i gdyby ludzi zarzynano na pokarm wraz z baranami, wo�ami i �winiami, prawdopodobnie do martwych cia� ludzkich dostarczanych do jatek stosowano by wyraz carcass. Z drugiej strony je�eli Marysi umrze jej ma�e jagni�tko, a ona, kochaj�c je bardzo, postanowi je pochowa� w ogrodzie i mo�e nawet odprawi� nad nim nabo�e�stwo �a�obne, to na pewno nie powie, �e zakopuje jego carcass, lecz �e chowa jego corpse `zw�oki' lub body `cia�o'.
Przyk�ad nie jest niepowa�ny ani humorystyczny. Nie mo�na go te� wyja�ni� r�nic� mi�dzy poznawczym a emotywnym znaczeniem leksem�w. Przeciwnie: w�tpliwo�� dotyczy rodzaju relacji mi�dzy znaczeniem poznawczym (czyli sensem) wyraz�w corpse i carcass. Rzecz polega na tym, �e nasze post�powanie ze zmar�ymi lud�mi i martwymi zwierz�tami jest z gruntu r�ne: z jednej strony jest uj�te w form� pogrzeb�w i sekcji, z drugiej w form� uboju, sprzeda�y i gotowania. R�nica mi�dzy corpse a carcass jest zleksykalizowana . w�a�nie jako odpowiednik takich instytucji kulturowych. Brak wyrazu o znaczeniu `martwa ro�lina' t�umaczy si� prawdopodobnie tym, �e w spo�ecze�stwach, w kt�rych rozwin�� si� j�zyk angielski, martwe ro�liny jako klasa przedmiot�w nie odgrywaj� roli kulturowo uregulowanej.
Rozwa�ania A. Lehrer (1973) nad s�ownictwem przyrz�dzania potraw w r�nych j�zykach wskazuj� zar�wno na t� wa�no�� moment�w kulturowych, jak i na trudno�� rozstrzygni�cia, co jest, a co nie jest definiowaln� strukturalnie luk� leksykaln� pod dominacj� wsp�lnego hiperonimu.
We�my z kolei inny przyk�ad. Jak widzieli�my wy�ej (por. 9.2), w j�zyku
290 ls* 291
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
PamiГ„в„ўtaj, Г…ВСe dbamy o TwojÄ… prywatność. Nie zwiГ„в„ўkszamy zakresu naszych uprawnieÅ„ bez Twojej zgody. Zadbamy rГѓВіwnieР“вЂ¦Р’С o bezpieczeÅ„stwo Twoich danych. WyraГ…ВСonÄ… zgodГ„в„ў moГ…ВСesz cofnąć w kaГ…ВСdej chwili.