Rzadko s� stosowane rozwi�zania zupe�nie neutralne, nie wp�y\
ce na zmian� rozpi�to�ci dochod�w. Przyk�adem takiego rozwi�;
mo�e by� nieudana pr�ba wprowadzenia przez Margaret Thatcher.
goletniego premiera konserwatywnego rz�du brytyjskiego, no^
274
Jolanta Supi�ska
podatku � tzw. �pogl�wnego", kt�ry mieli p�aci� w r�wnej wysoko�ci
wszyscy mieszka�cy, niezale�nie od poziomu dochod�w. Pomys� ten
nie spodoba� si�, demonstrowano przeciwko niemu nawet na ulicach
i zosta� odrzucony.
Wi�cej zwolennik�w maj� podatki proporcjonalne, stanowi�ce jed-
nakowy procent dochod�w, bez wzgl�du na ich wysoko�� (co oczywi-
�cie oznacza, �e kwoty podatk�w p�aconych przez osoby wi�cej zara-
biaj�ce s� wy�sze � a zatem kwotowe nier�wno�ci dochod�w ulegaj�
sp�aszczeniu).
Jednak rozwi�zaniem najcz�ciej stosowanym na �wiecie jest pro-
gresja podatkowa; ustala si� kilka prog�w dochodowych i podatnicy
oddaj� pa�stwu coraz wi�ksz� cz�� dochod�w, przekraczaj�cych ko-
lejne progi. Spory � bardzo �ywe i nigdy nie wygasaj�ce � dotycz�
zazwyczaj tylko liczby prog�w progresji, ich wysoko�ci i stopy opodat-
kowania.
Aby nabra� dystansu do obecnie obowi�zuj�cego w Polsce i po-
wszechnie znanego systemu podatkowego (od 1992 r. obowi�zuj� trzy
progi progresji podatkowej, dochody przesz�o 90% podatnik�w nadal
nie przekraczaj� pierwszego progu skali podatkowej, mimo i� nie by�
on dostatecznie cz�sto waloryzowany; ponadto pewna � zupe�nie sym-
boliczna � roczna kwota dochod�w jest zupe�nie wolna od opodatko-
wania, r�wnie� nie s� opodatkowane zasi�ki z pomocy spo�ecznej i ali-
menty) i aby m�c odnie�� si� do zg�aszanych z prawa i lewa propozycji
jego zmian, przyjrzyjmy si� niekt�rym rozwi�zaniom europejskim.
W Wielkiej Brytanii wprowadzono tylko jeden pr�g progresji podatkowej,
dochody poni�ej tego progu opodatkowane s� wed�ug stawki 20%, wobec
za� nadwy�ki dochod�w przekraczaj�cej ten pr�g stosuje si� 40-procento-
w� stawk� podatkow�. We W�oszech zdecydowano si� na 7 prog�w docho-
dowych, najni�szy doch�d jest wolny od opodatkowania, a nast�pnie staw-
ka podatku ro�nie od 22% do 50%. W Hiszpanii zdecydowano si� wprowa-
dzi� a� 17 przedzia��w dochodowych, a stawka opodatkowania � je�li po-
min�� najni�sz� zerow� � waha si� od 25% do 56%. Niemcy � r�wnie�
zwalniaj�c od podatku dochody najni�sze � p�ynnie zwi�kszaj� stawk�
podatku od 19% do 53% (ka�dy przyrost dochodu o 10 tysi�cy marek po-
woduje wzrost stawki o 3 punkty procentowe).
Wi�kszo�� kraj�w europejskich ma bardziej rozbudowan� progresj�
podatkow� ni� Polska. Z takich por�wna� nie wolno jednak wyci�ga�
pochopnych wniosk�w. W ostanim okresie zaznacza si� w Europie ten-
dencja do �agodzenia progresji system�w podatkowych i � generalnie
Rola podatk�w w polityce spo�ecznej
27!
__do �neutralizacji" tych system�w (czyli do odci��ania ich od pe�nie
nia innych funkcji ni� funkcja fiskalna).
Ostateczny efekt redystrybucyjny zale�y od innych jeszcze elemei
t�w systemu podatkowego. Dla pe�nego obrazu nale�y oceni� efekty r<
dystrybucyjne podatk�w po�rednich � VAT, akcyzy, podatku impo
towego itp., a wi�c tych podatk�w, kt�rych rola w naszym bud�ecie r
�nie i zapowiada si� dalszy jej wzrost.
Pogl�dy w�r�d specjalist�w s� rozbie�ne, cz�ciej jednak powia
si�, �e podatki te � na przyk�ad VAT � bardziej obci��aj� ludzi mn:
i �rednio zamo�nych; wynika to z ich struktury spo�ycia, a tak�e z tej
�e wi�ksz� cz�� swych dochod�w wydaj�, a mniejsz� � oszcz�dza
Uleganie na�ogom nie zale�y od zamo�no�ci, ale wydatki na alkol
i papierosy stanowi� relatywnie wi�ksze obci��enie w grupach b
dniej szych. Wprawdzie nie dotyczy to benzyny, ale ju� grupy �red
zamo�ne silnie odczuwaj� skutki podatku ukrytego w urz�dowej ce
benzyny.
Spos�b wydatkowania �rodk�w bud�etowych � przede wszystl
na �wiadczenia adresowane do �biedniejszej po�owy" spo�ecze�s
czy te� przede wszystkim na �wiadczenia formalnie nale�ne wszystl
a faktycznie obficiej konsumowane przez ludzi wykszta�conych i
mo�nych � mo�e wzmocni� lub os�abi� efekt redystrybucji.
Negatywny podatek dochodowy bywa przez niekt�rych reprezenta
doktryny liberalnej � na przyk�ad przez Miltona Friedmana � trakto1
jako uniwersalne remedium na kwesti� ub�stwa.
Zgodnie z t� koncepcj� bardzo niskie dochody nie tylko powinny by� ;
nione od podatku, ale winny by� podwy�szane tak, aby osi�gn�� pc
gwarantowanego dochodu minimalnego. Automatyzm tego wyr�wny
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczaÄÂĂ Ci coraz lepsze usĂĹĄĂÂugi. By mĂÂÄšÂc to robiÄÂĂ prosimy, abyĂĹĄĂ wyraziĂĹĄĂ zgodÄÂĂ na dopasowanie treĂĹĄĂÂci marketingowych do Twoich zachowaĂĹĄĂ w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam czÄÂĂÂĂĹĄĂÂciowo finansowaÄÂĂ rozwĂÂÄšÂj ĂĹĄĂÂwiadczonych usĂĹĄĂÂug.
PamiÄÂĂÂtaj, ĂĹĄÄšĹe dbamy o TwojÄÂĂ prywatnoĂĹĄĂÂÄÂĂÂ. Nie zwiÄÂĂÂkszamy zakresu naszych uprawnieĂĹĄĂ bez Twojej zgody. Zadbamy rĂÂÄšÂwnieÝ̊o bezpieczeĂĹĄĂÂstwo Twoich danych. WyraĂĹĄÄšĹonÄÂĂ zgodÄÂĂ moĂĹĄÄšĹesz cofnÄÂĂ ÄÂĂ w kaĂĹĄÄšĹdej chwili.