S. Schaefer i C. G. Lauterbach, Mapping the projection of variables r"0" a ^erical parent behawor model and vice versa, Illinois National "slUute of Mental Health. Illinois 1965. Jour i' ^em^- ^ measurement of mother - child interaction, "The
na1 of Abnormal and Social Psychology" 1946, nr l, s. 37-49.
61
30 matek, �on psycholog�w i psychiatr�w, wraz z ich dzieg, w wieku przedszkolnym. Badania odbywa�y si� w dw�ch pojg dzinnych seansach, z kt�rych pierwszy przebiega� wsp�lnie ^ wszystkich os�b badanych, drugi by� dowolny, chocia� inspi;,' wany poprzednio odpowiedni� instrukcj� podan� przed eksper,, mentem. Dane rejestrowano systemem zakodowanym przez efo perymentator�w ukrytych przed okiem matki i dziecka. W w" niku post�powania badawczego ustalono typy interakcji m^ z dzieckiem. Oto niekt�re z nich:
1. Matka jako cichy obserwator zabawy dziecka - sieifc na krze�le i chocia� obserwuje bawi�ce si� dziecko, nie zaj. muje si� nim.
2. Matka jest w kontakcie fizycznym (siedzi obok dziecli;
i nic nie m�wi), w kontakcie konwersacyjnym (rozmawia z dzie. ckiem, ale nie pr�buje wp�ywa� na jego post�powanie), lub bawi si� z miro, ale zabawa odbywa si� na poziomie zabawy doros�ych.
3. Matka dzia�a konstrukcyjnie, u�ywa po�rednich �rodk�w, aby zach�ci� dziecko do zabawy, stara si� pobudzi� jego wy&. bra�ni� i pomys�y. Ten rodzaj kierowania nie jest narzucaj�cy ani natr�tny, ale zmierza do rozwini�cia i wzbogacenia zabawy.
4. Matka sugeruje inny rodzaj zabawy ni� ta, kt�r� dziecko jest zaj�te i stara si� podsun�� mu inne zabawki.
5. Matka poucza dziecko, udziela mu informacji w celu wzbogacenia jego wiedzy (nazywa, opisuje i charakteryzuje zabawki)
Badania B. Merrill by�y bardzo tw�rcze i inspirowa�y dalsze poszukiwania. Sz�y one w kierunku modyfikowania sytuacji eksperymentalnej, czyni�c j� bardziej naturaln�. Wprowadzi�}' standaryzowany zestaw pyta� dla matek, a badaniami obj�te r�ne pary badanych os�b. Przedmiotem badania by�y dzieci ma�e, dzieci dorastaj�ce normalne i dzieci o obni�onym rozwoju psychicznym. Udoskonalono spos�b zapisu wprowadzaj�c rejestracj� fotograficzn�. Spis fotograficzny, dok�adniej ni� rejestracja protokolarna, uwzgl�dnia wszystko to, co dzieje si� w polu obserwacji i s�u�y do lepszego wykrywania i badania interakcji pomi�dzy osobami. Analiza danych mog�a si� zatem skupi� n^ tyle na pojedynczych aktach zachowania si� matki lub dziecka^
62
skoncentrowa� na interakcjach spo�ecznych. Taki spos�b A ni� pos�u�y� celowi ekologicznemu i otworzy� drog� do cz�-
� wch a nawet ca�kowitych, kompletnych mi�dzyosobowych c10 -akcji, dostarczaj�c danych o d�ugoterminowych stosunkach
upie rodzinnej (np. o losach przyja�ni mi�dzy osobami). n wa� tak�e lepsz� ni� dotychczas mo�no�� zarejestrowania sto-
�nk�w mi�dzyosobowych pomi�dzy innymi grupami ni� gru-rodzinna, np. grupa koleg�w, r�wie�nik�w zabaw, klasa
szkolna itp.
Wszechstronne, pe�ne badanie interakcji jest trudne do przeprowadzenia i kosztowne, psychologowie zatem cz�ciej ograniczaj� si� do analizy pr�bek czasowych. Metod� t� charakteryzuje skoncentrowanie uwagi obserwatora i analityka na wybranych aspektach strumienia zachowa�, kt�re pojawiaj� si� w jednolitych i kr�tkich odcinkach czasowychn. D�ugo�� i liczb� tych odcink�w ustala si� dowolnie, ale zawsze tak, aby uzyska� reprezentacyjne pr�bki czasowe. Spos�b kodowania uzyskanych danych jest r�norodny i 'stanowi wa�ny element bada�. Do tego zagadnienia wr�cimy nieco dalej.
Warto tak�e pokaza� interesuj�c� pr�b� uzyskania, obiektywnych danych pochodz�cych z wywiad�w z rodzicami, zaproponowan� przez V. Nowlisa 18. Polega ona na zbieraniu szczeg�owych opis�w wszystkich interakcji mi�dzy rodzicami a dzieckiem, wyst�puj�cych w ci�gu jednego dnia. G��wn� cz�ci� wywiadu s� tu szczeg�owe opisy rodzic�w dotycz�ce wszystkich zdarze�, jakie zaistnia�y w ci�gu dnia mi�dzy dzieckiem a matk�, czy dzieckiem a ojcem. Dane zebrane t� drog� oceniano i porz�dkowano w og�lniejsze kategorie zachowania.
2. ANALIZA ZABAW TEMATYCZNYCH LALKAMI
W�r�d innych sposob�w 'badania i analizowania interakcji "ri�dzy dzieckiem a cz�onkami rodziny wykorzystywano strukturalne zabawy przy zastosowaniu lalek. Interakcje maj� tu
17 P. H. Mussen, Podr�cznik do badania rozwoju dziecka. Warszawa r�TO, PWN (t. 2).
18 V. Nowlis, The search for significant concepts in a study of parent ~- child relationships, "American Journal of Orthopsychiatry" 1952, nr 2, s. 286-299, Por. tak�e: P. M. Mussen, op. cit, s. 429.
63
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.