9. Osoba trzecia w powództwie ekscydencyjnym nie zwalcza tytu³u
wykonawczego, lecz jedynie sprzeciwia siê prowadzeniu egzekucji z kon
kretnego przedmiotu, gdy narusza to jej prawa. Wierzyciel nie mo¿e w ta
kiej sytuacji podnosiæ, ¿e posiada roszczenie wobec osoby trzeciej, je¿eli
374
Kodeks postêpowania cywilnego. C^gœæ druga i trzecia. Komentarzy Art. 841.
osoba ta nie jest wymieniona w tytule wykonawczyni (Kodeks postêpowania cywilnego. Komentar^., red. Z. Resich, W. Siedlecki, Warszawa 1969, s. 1158).
10. Tytu³em przyk³adu mo¿na wskazaæ, jakie naruszenia prawa mog¹
stanowiæ podstawê powództwa. Chodzi o wypadki, gdy:
- skierowano egzekucjê do przedmiotu stanowi¹cego w³asnoœæ osoby
trzeciej;
- osobie trzeciej przys³uguje ograniczone prawo rzeczowe do zajêtego
przedmiotu, a ustawa nie nakazuje uwzglêdniaæ tego prawa w inny
sposób w egzekucji;
- zajêty przedmiot nie nale¿y do d³u¿nika, a osoba trzecia ma prawo
¿¹daæ wydania tego przedmiotu;
- na korzyœæ osoby trzeciej istnieje obowi¹zuj¹cy wierzyciela zakaz zby
wania lub obci¹¿ania przedmiotu.
11. Je¿eli w toku egzekucji nast¹pi³o naruszenie prawa osoby trzeciej
jedynie w wyniku wadliwie dokonanej czynnoœci egzekucyjnej, mo¿e ona
podj¹æ obronê w trybie skargi na czynnoœæ komornika. Zatem prawa oso
by trzeciej w rozumieniu art. 841 k.p.c. zostan¹ naruszone, gdy wierzy
ciel nie ma prawa zaspokoiæ swojej nale¿noœci z zajêtego przedmiotu,
pomimo ¿e z formalnego punktu widzenia zachodz¹ przes³anki zezwala
j¹ce na skierowanie egzekucji do zajêtego przedmiotu (szerzej F. Zedler:
Powództwo o %n>olnienie od egzekucji, Warszawa 1973, s. 77-79).
12. Stronami w procesie o zwolnienie zajêtego przedmiotu od egze
kucji bêd¹ osoba trzecia jako powód i wierzyciel jako pozwany, a tak¿e
w sytuacji, gdy d³u¿nik zaprzecza prawom osoby trzeciej do zajêtego przed
miotu, pozwanym obok wierzyciela bêdzie równie¿ d³u¿nik. D³u¿nik
zwykle stanie po stronie pozwanej w procesie, jeœli pomimo otrzymania
zawiadomienia od osoby trzeciej o s³u¿¹cych jej prawach bêdzie zaprze
cza³ jej prawom. Je¿eli egzekucjê prowadzi kilku wierzycieli, osoba trze
cia pozwie tych, którzy nie uznali ¿¹dania powoda o zwolnienie zajêtego
przedmiotu od egzekucji. Wspó³uczestnictwo wierzyciela i d³u¿nika jest
wspó³uczestnictwem koniecznym.
13. Skarb Pañstwa mo¿e równie¿ byæ powodem, wnosz¹c powódz
two ekscydencyjne, je¿eli jego prawa zosta³y naruszone. Przyk³adowo,
skierowanie egzekucji do maj¹tku opuszczonego uzasadnia takie powódz
two (E. Wengerek: Postêpowanie zabezpieczaj¹ce i egzekucyjne. Komentarz, War
szawa 1972, s. 306).
375
Art. 841. Kodeks postêpowania cywilnego. C^êœæ druga i trzecia. Komentar^
14. W wypadku œmierci stron w toku procesu, do wystêpowania w spra
wie legitymowani s¹ spadkobiercy, kurator spadku oraz kurator ustano
wiony dla d³u¿nika w trybie art. 819 § 2 k.p.c.
15. Powodem w takim procesie nie mo¿e byæ ma³¿onek d³u¿nika,
przeciwko któremu zosta³a nadana klauzula wykonalnoœci. Z t¹ chwil¹
uzyskuje on status d³u¿nika i s³u¿y mu wówczas jedynie powództwo opo
zycyjne z art. 840 k.p.c. (Kodekspostêpowania cywilnego. Komentarzy red. Z. Re-
sich, W. Siedlecki, Warszawa 1969, s. 1158). Ma³¿onek d³u¿nika - wspó³-
d³u¿nik - mo¿e korzystaæ w toku egzekucji ze œrodków obrony przewi
dzianych w art. 837 i art. 825 pkt 3 k.p.c. (E. Wengerek: Postêpowanie za
bezpieczaj¹ce i egzekucyjne. Komentarz., Warszawa 1972, s. 306).
16. Je¿eli wszczêto egzekucjê z przedmiotu znajduj¹cego siê w wy
³¹cznym w³adaniu ma³¿onka d³u¿nika niewymienionego w klauzuli wy
konalnoœci, mo¿e on wnieœæ o umorzenie egzekucji na podstawie art. 825
pkt 3 k.p.c, zarzucaj¹c brak formalnego tytu³u wykonawczego do pro
wadzenia egzekucji (E. Wengerek: Postêpowanie zabezpieczaj¹ce i egzekucyj
ne. Komentarz., Warszawa 1972, s. 307; uchwa³a SN z dnia 7 lutego 1968 r.,
III CZP 89/67, OSNCP 1969, nr l, póz. 2).
17. Ma³¿onek d³u¿nika nie mo¿e w drodze powództwa, przewidzia
nego w art. 841 § l k.p.c., ¿¹daæ zwolnienia od egzekucji przedmiotu
wchodz¹cego w sk³ad maj¹tku wspólnego i znajduj¹cego siê we w³ada
niu ma³¿onków, tylko na tej podstawie, ¿e wierzyciel nie uzyska³ prze
ciwko niemu klauzuli wykonalnoœci w trybie art. 787 k.p.c. (uchwa³a SN
z dnia 21 sierpnia 1975 r., III CZP 59/75, OSNCP 1976, nr 4, póz. 81;
wyrok SN z dnia 9 stycznia 2003 r., IV CK 327/02, M.Prawn. 2004, nr 3,
s. 106).
Zob. równie¿ prezentowane odmienne stanowisko - postanowienie SN z dnia 16 stycznia 1968 r., II PZ 1/68 (OSPiKA 1968, nr 11, póz. 241), postanowienie SN z dnia 11 czerwca 1969 r., II CZ 61/69 (OSNCP 1969, nr 4, póz. 65); postanowienie SN z dnia 2 grudnia 1970 r., II CZ 122/70 (OSNCP 1971, nr 6, póz. 112).
18. Je¿eli wierzyciel posiada tytu³ wykonawczy jedynie przeciwko d³u¿
nikowi, a jego ma³¿onek sprzeciwia siê zajêciu rzeczy, powo³uj¹c siê na
to, ¿e objêta jest ona maj¹tkiem wspólnym, komornik obowi¹zany jest
odst¹piæ od zajêcia i zawiadomiæ wierzyciela o potrzebie uzyskania od
powiedniej klauzuli wykonalnoœci. W wypadku zaœ zajêcia takiej rzeczy,
ma³¿onkowi d³u¿nika przys³uguje skarga na czynnoœci komornika lub