, lam 16.
' Dostrzega i podkre�la wyst�powanie tych tendencji M. Rybicki, Pozycja ustrojowa rz�du
w systemie politycznym PRL (w:) Studia nad rz�dem PRL w latach 1952-1980, pod red. M. Ry-
bickiego, Ossolineum 1985, s. 12.
84
Instytucja Rady Ministr�w iv okresie Polski Ludowej (3944-7989)
obejmuje lata 1952-1989, a wi�c lata stosowania Konstytucji PRL, wprawdzie wielokrotnie zmienianej, ale zmiany te do kwietnia 1989 r. nie dotyczy�y ugruntowanych zasad sprawowania w�adzy z zasad� jedno�ci i jednolito�ci w�adzy oraz kierowniczej roli PZPR w��cznie. Rozwa�ania zawarte w niniejszym rozdziale zosta�y oparte na unormowaniach prawnych, chodzi bowiem o ustalenia dotycz�ce stosowanego systemu rz�d�w i miejsca w nim oraz kompetencji wyznaczaj�cych rol� Rady Ministr�w. Nawi�zywanie za� do czynnik�w natury politycznej ma niejako dodatkowy charakter.
2. System rz�d�w i rola ustrojowa Rady Ministr�w w okresie KRN
Z�o�ona sytuacja polityczna latem 1944 r. przes�dzi�a o tym, �e dzia�aj�ce ugrupowania lewicowe zdecydowa�y si� (z inspiracji ZSRR) na powo�anie nowego o�rodka w�adzy nie tylko niezale�nego od rz�du emigracyjnego, ale wprost przeciwstawnego mu. Z uwagi na �wczesn� sytuacj� mi�dzynarodow�, zbli�aj�cy si� moment sforsowania przez Armi� Czerwon� linii Bugu z ca�� ostro�ci� stan�� problem obejmowania w�adzy na wyzwalanych terenach. By nie dopu�ci� do jej przejmowania przez organy podporz�dkowane r��-; dowi emigracyjnemu, lewica komunistyczna powo�uje organ w�adzy wykonawczej zale�ny od ZSRR. Z r�nych wzgl�d�w, w tym tak�e by nie zamyka� drzwi do rozm�w z mocarstwami zachodnimi, a tak�e z rz�dem emigracyjnym na temat stworzenia nowych struktur w�adzy, powo�any organ nie zosta� nazwany rz�dem, lecz Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego. S�usznie zauwa�a A. Burda, �e nadanie organowi egzekutywy w �wczesnych warunkach nazwy �rz�d" spowodowa�oby, �e nie m�g�by on liczy� na uznanie przez g��wne pa�stwa koalicji antyhitlerowskiej, nie by�by wi�c w stanie zdoby� odpowiedniego autorytetu tak w skali wewn�trznej, jak i mi�dzynarodowej.116
' Zob. A. Burda, Podstawy prawne systemu organ�w pa�stwowych w okresie Krajowej Rady Narodowej (w:) Krajowa Rada Narodowa, pod red. A. Burdy, Ossolineum 1976, s. 65-66. Por. te� M. Kallas, A. Lity�ski, Historia ustroju i prawa Polski Ludowej, Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 2000, s. 41 i n.
85
Wies�aw Skrzyd�o
W �wietle ustawy z 21 lipca 1944 r. PKWN zosta� utworzony jako �tymczasowa w�adza wykonawcza dla kierowania walk� wyzwole�cz� narodu, zdobycia niepodleg�o�ci i odbudowy pa�stwowo�ci polskiej". Takie samo okre�lenie charakteru PKWN zawiera Manifest Lipcowy. W �wietle tych dokument�w KRN mia�a by� �tymczasowym parlamentem narodu polskiego", za� PKWN �tymczasow� w�adz� wykonawcz�". W ten spos�b zosta� podkre�lony z jednej strony tymczasowy charakter tych organ�w, z drugiej za� cele, jakie postawiono przed PKWN by�y w�a�ciwe dla organu w�adzy wykonawczej, jakim jest rz�d. Nie o nazw� zatem chodzi�o, lecz o istot� rzeczy, za� w kr�gach politycznych, r�wnie� zagranicznych, cz�sto u�ywano nazwy �rz�d lubelski". By� to w istocie rz�d, cho� w ca�ym okresie istnienia nigdy oficjalnie nie by� tak nazywany.