lfe.org.mx.
2 Codigo Federal de Instltuclones y Procedlmientos Electorales de 1994 con reformas de 1996, art. 33-35, www.georgetown.edu/pdba/Electoral/Mexlco.
3 Reforma Politlco Electoral 1996, www.lfe.org.mx.
4 Codigo Federal de Instituciones y Procedimientos Electorales de 1994 con reformas de 1996, art.ll. pkt.1,2, www.georgetown.edu/pdba/Electoral/Mexico.
196
8. Wybrane systemy partyjne na �wiecie
poprzedniej regulacji reprezentacja ugrupowania najsilniejszego mog�a by� wy�sza, je�eli bowiem partia zdoby�a ponad 60% g�os�w, mog�a obsadzi� 315 miejsc parlamentarnych. Dodatkowe wymaganie polega na tym, �e r�nica pomi�dzy procentow� wielko�ci� poparcia wyborczego i, tak�e wyra�on� w procentach, wielko�ci� reprezentacji parlamentarnej nie mo�e przekroczy� 8 punkt�w. Innymi s�owy, je�eli partia uzyska�a przyk�adowo 30% g�os�w, to procentowy udzia� przedstawicielstwa tego ugrupowania w parlamencie nie mo�e by� wi�kszy ni� 38%. Uregulowanie to tak�e uniemo�liwia zdecydowan� dominacj� jednej tylko partii1.
Poprzednie uregulowania dotycz�ce wy�aniania 128-osobowego Senatu tak�e pozwala�y na zapewnienie wygodnej wi�kszo�ci dla PRI. Wed�ug tych zasad ka�da z 32 jednostek podzia�u federalnego wy�ania�a czterech senator�w wed�ug zasady wi�kszo�ci zwyk�ej. Trzy mandaty uzyskiwa�o ugrupowanie, kt�re zdoby�o wi�kszo�� g�os�w, czwarty otrzymywa�a partia druga w kolejno�ci. Obecnie jednostki podzia�u federalnego wy�aniaj� po trzech senator�w, dw�ch pochodzi z partii najsilniejszej wyborczo, trzeci mandat obsadza partia druga w kolejno�ci. Natomiast grupa 32 senator�w wy�aniana jest w og�lnokrajowych wyborach wed�ug zasady proporcjonalno�ci. Regulacje te wyra�nie uniemo�liwiaj� zdobycie absolutnej wi�kszo�ci przez jedno ugrupowanie.
Tak jak napisa�am prze�omowe wybory, w trakcie kt�rych PRI straci�a kontrol� nad parlamentem odby�y si� w 1997 r. W tych wyborach og�lnonarodow� rejestracj� posiada�y nast�puj�ce ugrupowania:
(1) Partia Akcji Narodowej (Partido Acci�n Nacional - PAN),
(2) Partia Cardenasa (Partido Cardenista - PC),
(3) Meksyka�ska Partia Demokratyczna (Partido Dem�crato Mexicano - PDM),
(4) Ludowa Partia Socjalistyczna (Partido Popular Socialista - PPS),
(5) Partia Rewolucji Demokratycznej (Partido de la Revoluci�n Demo-cratica - PRD),
(6) Partia Rewolucyjno-Instytucjonalna (Partido Revolucionario Insti-tucional - PRI),
(7) Partia Pracy (Partido del Trabajo - PT),
(8) Zielona Partia Ekologiczna Meksyku (Partido Verde Ecologista de Me"xico - PVEM)2.
Dwie tabele umieszczone poni�ej ilustruj� zmiany w sk�adzie parlamentu w Meksyku w 1997 r. przede wszystkim z punktu widzenia zmiany, jaka zasz�a w pozycji PRI.
1 Codigo Federal de Instltuciones y Procedlmientos Electorales de 1994 con reformas de 1996, art.12. pkt.3, www.georgetown.edu/pdba/Electoral/Mexico.
2 D. Fltz, Mexican Electtons and the Rise ofGreens, www.greens.org.
8.3. System partyjny Meksyku
197
Tabela 8.2. Wyniki wybor�w do Izby Reprezentant�w wed�ug zasady proporcjonalno�ci (por�wnanie lat 1994-1997)
Partia % gjos�w R�nica
1994 1997 1994-1997
PAN 25,78% 26,62% 0,84%
PRI 50,31% 39,12% -11,19%
PPS 0,70% 0,34% -0,36%
PRD 16,72% 25,73% 9,01%
PFCRN/PC 1,14% 1,12% -0,01%
PARM 0,85%
PT 2,65% 2,58% -0,07%
PVEM 1,40% 3,81% 2,41%
PDM 0,44% 0,66% 0,22%
�r�d�o: D. Fltz, Mextcan Electlons and the Rise qf Greens, www.greens.org.
Tabela 8.3. Sk�ad senatu z 1997 r., uwzgl�dniaj�cy por�wnanie z wynikami z 1994 r.
Partia Wi�kszo�� zwyk�a Partia .druga" (1994) Zasada proporcjonalno�ci (1997) Senatorowie (od 1997 r.)
PAN 0 24 9 33
PRI 64 0 13 77
PRD 0 8 8 16
PT 0 0 1 1
PVEM 0 0 1 1
Ca�kowicie 64 32 32 128
�r�d�o: www.Zedilloword.presidencia.gob.mx.
Kolejna tabela przedstawia wyniki ostatnich wybor�w w 2000 r. do Izby Reprezentant�w.
Dane wyborcze przytoczone w tabeli 8.4. ilustruj� przede wszystkim zmiany w pozycji PRI. Por�wnuj�c jednak te wyniki jak r�wnie� ugrupowania, kt�re by�y zarejestrowane jako ugrupowania og�lnonarodowe w latach kolejnych elekcji, 1997 i 2000, mo�na si� zorientowa�, kt�re partie s� bardziej stabilne i zdolne do trwa�ego funkcjonowania na scenie politycznej, kt�re maj� na to zbyt ma�e poparcie.
W chwili obecnej wydaje si�, �e do najbardziej znacz�cych partii meksyka�skich, obok PRI nale�� PAN, PRD, PT i ewentualnie PVEM. Partia Rewo-lucyjno-Instytucjonalna zosta�a bardziej szczeg�owo opisana powy�ej, natomiast spo�r�d pozosta�ych ugrupowa� najstarsza jest Partia Akcji Narodowej . Powsta�a w 1939 r., jako opozycja przeciw polityce PRI a w szczeg�lno�ci fali nacjonalizacji w przemy�le naftowym. Skupia�a w swoich szere-
\
198
8. Wybrane systemy partyjne na �wiecie
