Wczesne badania nad szczurami biegającymi w "kołach aktywności" zdawały się potwierdzać te obserwacje nad zwierzętami w ZOO: pozbawienie pokarmu do pewnego momentu sprawia, że zwierzęta stają się bardziej aktywne.
"Aktywizacja czy uwrażliwienie"? Ta prosta koncepcja aktywizacji została
jednak zakwestionowana, gdy Campbell i Sheffield (1953) wykazali, że głodne szczury były istotnie bardziej aktywne niż szczury syte |tylko wtedy, gdy następowała zmiana w stymulacji środowiskowej (zwiększenie natężenia światła i ustanie dźwięku wydawanego przez wentylator). Być może głód - rozumowali oni - nie ma ogólnego działania aktywizującego, lecz raczej działa |uwrażliwiająco ("sensitizing effect"); to jest, jego wpływ polega na obniżeniu progów reakcji na różne rodzaje bodźców.
* * *
Ryc. 8.6. Zapach Pokarmu Podnieca Niespokojną (Głodną) Bestię. Wykres ten przedstawia poziom aktywności u głodnych i nasyconych zwierząt przed i po pojawieniu się różnych bodźców. Gdy nie podawano żadnego bodźca (grupa kontrolna), wówczas poziom aktywności sytych zwierząt malał z czasem, podczas gdy poziom aktywności głodnych zwierząt wykazywał lekki wzrost. Gdy jako bodźca użyto światła lub dźwięku, wówczas poziom aktywności sytych zwierząt wzrastał bardziej niż zwierząt głodnych. Gdy jednak jako bodziec zastosowano zapach pokarmu, wówczas poziom aktywności sytych zwierząt wzrastał jedynie nieznacznie, podczas gdy aktywność głodnych zwierząt nasilała się bardziej niż w jakichkolwiek innych warunkach.
* * *
W dalszych badaniach Sheffield i Campbell (1954) stwierdzili, że głód wzmagał aktywność w odpowiedzi na wszelkie nowe bodźce, lecz w |większym stopniu wzmagał aktywność w odpowiedzi na bodźce skojarzone z jedzeniem.
Wydawałoby się, że z adaptacyjnego punktu widzenia wzmożony popęd powinien czynić organizmy |selektywnie wrażliwymi na bodźce, które sygnalizują zdarzenia związane z zaspokojeniem popędu, a nie po prostu aktywnymi czy wrażliwymi w sposób niezróżnicowany. Zdaje się to wynikać z przeprowadzonych niedawno badań, w których porównywano reaktywność głodnych i sytych zwierząt na szereg bodźców. Głodne zwierzęta reagowały silniej niż syte na zapach pokarmu, lecz słabiej na światło i dźwięk (Tapp, Mathewson, D'Encarnacas i Long, 1970; ryc. 8.6).
Zachowanie eksploracyjne jest tego rodzaju aktywnością, którą głód zdaje się wzmagać. Należałoby oczekiwać, że na swobodzie, gdzie zwierzęta muszą
zdobywać sobie pokarm, eksploracja pod wpływem głodu powinna mieć adaptacyjne znaczenie, pomagając zwierzęciu znajdować pożywienie.
"W pewnym eksperymencie laboratoryjnym wykazano, że gdy szczury zbadały już dokładnie jedną część swego środowiska, to sposobność eksplorowania nowego pomieszczenia była bardziej skwapliwie wykorzystywana przez szczury głodne niż przez syte. W kolejnych próbach głodne zwierzęta biegały szybciej ze znanej sobie do nie znanej części skrzynki (złożonej z dwóch pomieszczeń). Gdy zwiększono stopień nowości nie znanego środowiska, ich względna szybkość przedostawania się nie do zbadanej części jeszcze bardziej wzrosła" (Zimbardo i Miller, 1958; ryc. 8.7).
Fakty dotyczące motywacji rzadko umożliwiają proste uogólnienia, jakich pragnąłby dokonać ktoś, kto chciałby ująć zachowanie w regułach
wyjaśniających. Wzmożony popęd istotnie zwiększa wrażliwość na bodźce zewnętrzne, |ale wpływ ten jest różny dla różnych gatunków, nie jest taki sam dla głodu i wszystkich innych popędów i zależy od tego, jakie bodźce są podawane i jakie zachowania się obserwuje.
