uj�cie r�nych cech o�pbowo�ci w aspekcie rozwojowym ~: Pozwalaj� one r�wnie� . zbada� zagadnienie wynik�w wychowaz3ia. Z pomoc� analizy dziennik�w (pami�tnik�wj mo�emy "nie`tylko okre�li� -- jak pisze R: Miller - si��
~ Ch. Biihler, Q~eellen und Studien der Jugendkuruie, 3ena, Haft 1: Tagebuch eines ?ungen M�idchens, 1922; Heft 2: Knabentagebiicher, 1928; Heft 9: Jugendtagebuch und Bebenstauf; H932; Fieft ll: Drei Gertertctionen i~n- Jugendtagebuch, 1934.
~ S. Szuman, Zviacxenie dxiennikbw ~rrttod~e�~y Sako �rbdta poznania jej psychiki' oraz metoda korzystania x tego.�'r�dta opracowania rnateriat�w. W: Materia�y do nauczania psychologii; pod red. L.. Wotoszynowej, Seria III, t. 2, Warszawa 1923, s~ 139 - 159.
m Ibidem, s. 150. '
p Por. S. BeIey, Psychologia wieku dojrzewania, Ksi��aica-AUas, Lw�w - War= azowa, s. 52.
~ S. Szvasaa, op. cli., s. 142 i 145.
243
Wr bezradno� planowanego wychowania, ale takae pr�o�ledzi� bieg Bzie ts~a i m�o~�o�ci, przeanalizowa�; kt�re czynniki i dlaczego by�y decy Przeciwko metodzie analizy dziennik�w wysuwa si� te� ca�y szereg raut�w. Podkre�la si� xn. in., �e -nie wszyscy spo�r~d m�odzie�y -pisz� :~ n,ki, a prawie wcale nie pisz� dziennik�w dzieci do lat 11, 12: Ci n"~
~:~~~iast, kt�rzy pisz� je stanowi� osobliw� cz�� m�odzie�y. Jest to m�o skora rzekomo raczej do refleksji, nipraktycznego dzia�ania. Pisa ~edziennik�w jest szczeg�lnie sporadyczne w �rodowisku. wiejskim i ro ~2niczym. Tym w�a�nie przeciwnicy analizy dziennik�w t�umacz� nie z,dno�ci mi�dzy jej uog�lnieniami a wnioskami na temat m�odzie�y na ~reancie innych, tj: bardziej obiektywnych technik badawczych. Twierdz� _;~i r�wnie�, �e szczero�� m�odzie�y w dziennikach jest tylko pozorna. zwracaj� uwag� na subiektywny ich charakter, wynikaj�cy -- ich zda ~em - z egzaltacji i pozy literackiej m�odych autor�w. Wspominaj� te� ~~ tym, �e dziennik warto�ciowy pod wzgl�dem poznawczym dostaje si� ~~ r�k badacza bardzo rzadko, ale i wtedy ju� jest- z regu�y przecenzuro .Tany przez autora. Dzienniki - podkre�laj� oni - s� wstanie poinfor
mowa� co najwy�ej o nielicznych sprawach. Dlatego - jak s�dz� - wart o z nich rezygnowa� w og�le.
W podawa�ych zarzutach przeciwko stosowaniu w badaniach nauko
mych analizy dziennik�w jest na pewno du�o rac ji, ale tak�e niema�o ~ !I i ~~ Przesady. R�wnie� zwolennicy zdaj� sobie z, nich na og� dobrze spraw�.
Staraj� si� je pomniejszy� w badaniach dzi�ki dok�adnemu ustalaniu autentyczno�ci i wiarygodno�ci dziennik�w; jak i zastosowaniu odpowiedniej ana�izy. Nie wahaj� si� te�, przed ilo�ciowym ich opracowaniem: S. Szuman wyr�ni� w zwi�zku z analiz� ilo�ciow� dziennik�w tzw. starystyk� wewn�trzpami�tnikow� (tj. dokonywan� w obr�bie jednego dziennika) i mi�dzypami�tnikow� (obejmuj�c� wiele dziennik�w) ~.
W ostatnich latach daje si� zauwa�y� pewna odmiana w sposobie gromadzenia dziennik�w. Badacze nie zadowalaj� si� przypadkowym dotarciem do nich. Staraj� si� inspirowa� pisanie ich przez m�odzie�. Szeroko stosowane s� one w niekt�rych zak�adach pracy. Mianowicie zach�ca si� m�odzie� do robienia systematycznych notatek na z g�ry podany temat. Dotyczy on nierzadko usprawnienia og�lnej produkcji zak�adu, sp�dzania wolnego czasu, problem�w wsp�zawodnictwa albo te� po prostu og�lnych wra�e� podczas wykonywania swych obowi�zk�w zawodowych. Wprowadza si� tak�e dzienniki zbiorowe pisane przez wiele os�b, kt�re maj� do zanotowania co� na sugerowany temat. Dzienniki takie s�u�y� maj� nie tylko celom badawczym. Mog� by� r�wnie� wa�nym instrumentem przep�ywu informacji i niema�ym czynnikiem wychowawczym.
x R. Mille , Proces wychoauania i jego ~ur~nrJa, Wararaveu 1966, s. 126: \ n S. Szumann, Znaczenie dziennik�w, op. cif, s. lOb. "
' _
_.... _'~ ,:
ppr~z og�lnego tematu, jaki ma stanowi� g~�wny w�tek .dziennika, Podaje ai� sz�zegfi�Ow� instrukcj�, wyja�niaj�c� cel; jaki przy�wieca w ch prowadzeniu oraz warunki, w jakich xaaj� by�' sporz�dzane. Rzecz istotnie wa�n� jest r�wnie� zapewnienie przysz�ych autor�w dzfenn~�w o ca�
f' kowitej dyskrecji f-onimowo�ci. , Niekt�rzy badacze -- �pr�cz �g�lnego ten2atu i wspomx~iai~ej instruk c ji -- podaj� jeszcze .kilka szezeg�owych-p3'ta�, b�d�cych Pr�b�. konkre tYzacji danego tematu. W przypadku takim metoda ta w�a�ciwie niewjele
v ~ r�ni si� zasadniczo od bada� ankietowych. R�nica mi�ty nimi polega Przede i~zystl~im na tyrn; �e w Przypadku ibsprowanych daiennik�w postawione pytaaia wymagaj� wielokr�tnej �dpawiedai na przestrzeni � ,
' d�ugiego okresu czasu, natomiast w badaniach ankietowych s� dawane jednorazowo i niemal natychmiast po dor�czeniu ich osobom badanyrrr. Odpowiedzi na pytania w postaci daiennik�w nie obowi�zuje te� ��i�le �kre�lona kolejno�e. Mo�na r�wnie� na niekt�re pytania nie: odp�wiada�, lub te� -- co jest bardzo wskazane -- pr�bbwa� o�powiada� na postawiane przez siebie pytania, zwi�zane z zasygnalizowanym . ju� pg�lnym ternatem. . y
W przypadku natomiast analizy w oparciu o intenc jonalnie tworzone dzienniki na z g�ry podany temat, ale bez uszczeg�owienia ga w postaci dodatkowych pytali, nasuwa si� podobie�stwo powsta�ych `w ten spos�b wytwor�w �z- wypracowaniami. Zachodz�ca mi�dzy .nimi r�nica -- jak
' mo�na by: s$dzit --- jest w gruncie . rzeczy raczej r�nic� stopnim ni� gatanku. � Niemniej jednak p~ponowaua i stosowana obecnie - wsp�mniana do
piero ca --- technika pcid n�zw� "anaiizy dzief~nik�w'' zas�uguje zda uwag�. M~ , okaza� si� jeszcze jedn� dodatkow� technik�,= sprzy ja j�c� o�yv~feniu bada� pedagogicznych,. Jaka� bli�sza i jedn�znaczna jej ocena by�aty jeszcze zbyt wcze~a. Ale �warto podkre�li�; ie nawet dotychczasowe (niezbyt liczne) badania:: przy jej zastosowaniu wydaj� si� rok(c)wa� dobre nadzieja ~.
b. Analiza rysunk�w
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.