Mo�na te� jednak podj�� pr�b� zaakcentowania moment , emancypacyjnych, kt�re zawarte s� w takich kategoriach, jak
"kryzy " i "autonomia " (por. rozdz. 4.3). \11 I ,i: I
I:! :1 \
4.2.3 .Po��czenie koncepcji Eisenstadta i Eriksona I;
Koncepcja socjologiczna Eisenstadta uwzgl�dnia zale�no�ci mi�J systemem og�lnospo�ecznym i jego podsystemami. Chodzi
tam prze4 wszystkim o zale�no�ci spo�eczne: o funkcjonalistyczne stosu ni , wymiany, o m�odzie� jako zjawisko strukturalne
i kolektyw~ li Pojedyncza osoba dorastaj�ca pojawia si� w tej koncepcji tylko ja~ cz�� wi�kszej struktury spo�ecznej.
Eisenstadt nie przeprowa~ zr�nicowanej analizy rozwoju m�odych ludzi, ich intrapsychic~ sytuacji i ich problem�w
zwi�zanych z kszta�towaniem si� to�samo' iI Tutaj odwo�uje si� on do klasycznego "podzia�u pracy" mi� socjologi� a
psychologi�, bardzo og�lnie tylko wspominaj�c o d pozycjach psychicmych. Ze wzgl�du na spo�eczne problemy struktur I
m�odzi ludzie zmuszeni s� zmieni� swoje orientacje zwi�zane z chowaniem z "partykularystycznych" na "uniwersalistyczne".
Au , zbyt marginesowo zajmuje si� problemami i procesami intrapsychiczn zwi�zanymi z tym zagadnieniem. Odwo�uj�c si�
do modelu czter , p�aszczyzn procesu socjalizacji mo�emy stwierdzi�, �e Eisenstadt zajm si� w swoich badaniach przede
wszystkim aspektem spo�eczn Podstawowym zagadnieniem, kt�re podejmuje, jest relacja syste
'I og�lnospo�ecznego do zinstytucjonalizowanych system�w cz�stko I"
c (rodzina, grupa wiekowa); twierdzenia dotycz�ce dw�ch pozosta~ p�aszczyzn (interakcja, podmiot) nale�� do rzadko�ci. :Ii
Zupe�nie inaczej ukierunkowana jest teoria psychologic ! Eriksona. Tutaj w centrum znajduje si� pojedynczy podmiot, j I
biografia i jego to�samo��. Autor opisuje przede wszystkim psychic
formy przetwarzania spo�ecznych do�wiadcze�, a podstawowe poj�cia, jakimi si� pos�uguje (tzn. pierwotne zaufanie,
to�samo�� "ja" itd.), obrazuj� stany intrapsychiczne. Erikson nie wy��cza wprawdzie ze swoich rozwa�a� warunk�w i
struktur spo�ecznych, ale te� nie po�wi�ca im zbyt wiele miejsca. Spo�ecze�stwem modelowym, kt�re stanowi dla Eriksona
punkt wyj�cia w jego rozwa�aniach, jest spo�ecze�stwo ameryka�skie znane mu z w�asnego do�wiadczenia. Model ten do
tego stopnia zawa�y� na jego koncepcji, �e r�wnie� poszczeg�lne biografie indywidualne rozpatruje ze wzgl�du na
charakterystyczne wymagania stawiane jednostce w spo�ecze�stwie ameryka�skim. Ma�a rodzina, szko�a, m�odzie�cza grupa
wiekowa, wykszta�cenie zawodowe - wszystko to jest oczywistym t�em omawianego przez Eriksona "cyklu �yciowego".
Tematyzuj�c przede wszystkim subiektywny aspekt procesu socjalizacji, trzyma si� Erikson "klasycznego" podzia�u pracy
mi�dzy socjologami i psychologami. Odwo�uj�c si� tak�e i tutaj do modelu czterech p�aszczyzn procesu socjalizacji mo�emy
stwierdzi�, �e teoria Eriksona koncentruje si� przede wszystkim na p�aszczy�nie podmiotu i jego rozwoju intrapsychicznego,
przy czym obszernie analizuje si� r�wnie� p�aszczyzn� interakcji. " Wy�ej" le��ce p�aszczyzny (instytucje, system
og�lnospo�eczny) zosta�y jednak w niej tylko og�lnikowo wspomniane.
Obydwie teorie zajmuj� si� wprawdzie socjalizacj� w wieku m�odzie�czym, zawieraj� jednak bardzo r�ne twierdzenia.
R�nica ta wynika nie z tego, �e obydwu stanowisk nie da si� ze sob� pogodzi�, lecz z przestrzegania zasady podzia�u pracy.
Podczas gdy Eisenstadt analizuje m�odzie� (m�odo��) jako problem zwi�zany ze struktur� spo�ecm�, to dla Eriksona jest to
problem zwi�zany z psyche i to�samo�ci�. M usimy jednak przyzna�, �e dla autor�w �w podzia� pracy nie jest czym�
sztywnym, jako �e Eisenstadt m�wi te� i o dyspozycjach psychicznych, a Erikson uwzgl�dnia spo�eczne normy problem�w
zwi�zanych z to�samo�ci�. I tak zatem dotarli�my do punktu, kt�ry umo�liwia po��czenie obu podej�� teoretycznych: ot�
zdobycze poznawcze dotycz�ce tego samego obszaru przedmiotowego zdaj� si� wzajemnie uzupe�nia�. Ponadto obydwa
podej�cia teoretyczne kieruj� si� tym samym interesem poznawczym, tak �e mo�na je uzna� za " wzajemnie
transformowalne paradygmaty" (Rolff 1977, s. 66), jako �e oba
ukierunkowane s� na badanie warunk�w i przebiegu spo�ecznej integracji os�b dorastaj�cych.
Obaj uczeni w podobny spos�b pojmuj� spo�ecze�stwo: mies~ cza�sko-kapitalistyczn� formacj� spo�eczn� traktuj�
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczaÄ Ci coraz lepsze usĹugi. By mĂłc to robiÄ prosimy, abyĹ wyraziĹ zgodÄ na dopasowanie treĹci marketingowych do Twoich zachowaĹ w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam czÄĹciowo finansowaÄ rozwĂłj Ĺwiadczonych usĹug.
PamiÄtaj, Ĺźe dbamy o TwojÄ prywatnoĹÄ. Nie zwiÄkszamy zakresu naszych uprawnieĹ bez Twojej zgody. Zadbamy rĂłwnieĹź o bezpieczeĹstwo Twoich danych. WyraĹźonÄ zgodÄ moĹźesz cofnÄ Ä w kaĹźdej chwili.