Rosenzweig (1944, W: Hunt McV, I., s. 385), ktry pierwszy wysun t problematyk, definiuje tolerancj stressow jako "zdolno jednostki do wytrzymywania frustracji bez... uciekania si do nieadekwatnych form reagowania". Poniewa autor ten rozumie "frustracj" bardzo szeroko, mianowicie jako stan wzmoonego napicia, wywoywany rwnie przez deprywacj i rnego rodzaju zagroenia, mona uwaa, e przytoczona definicja dotyczy w istocie tolerancji na stress psychiczny. Za miar tak pojmowanej tolerancji mona uwaa "prg tolerancji", tzn. najniszy stopie obcienia stressowego, przy ktrym zachowanie jednostki ju ulega dezorganizacji8. Tak rozumiany prg tolerancji stresso-wej odpowiadaby w krzywej Yerkesa-Dodsona punktowi lecemu tu
8 Wywody S. Rosenzweiga na ten temat zostay tu znacznie uproszczone. W istocie rzeczy wyrnia on dwa progi tolerancji stressowej - grny i dolny. Prg grny okrela najwyszy poziom obcienia, przy ktrym zachowanie osobnika jeszcze nie ulega dezorganizacji, prg dolny-najniszy poziom stressu, przy ktrym zaczyna on reagowa adekwatnie. Stress niszy od progu dolnego wywouje reagowanie nieadekwatne wskutek zbyt sabej motywacji, wyszy od progu grnego-reagowanie zdezorganizowane. Pomidzy oboma progami rozciga si strefa napi umoliwiajcych adekwatne reagowanie. Definicja progu grnego zostaa w tekcie nieco przeksztacona i dostosowana do definicji "progu bodca", znanej z psychofizyki.
68
poza punktem szczytowym, byby to indywidualny "punkt zaamania", po ktrego przekroczeniu zachowanie zaczyna ulega postpujcej de-terioracji.
Obserwujc, e w trudnych sytuacjach yciowych jeden osobnik atwo "traci gow", a drugi pozostaje zrwnowaony, stwierdzamy raczej rnice w tolerancji na stressory, ni na sam stress psychiczny. Tolerancja na stressory, czyli zdolno zrwnowaonego zachowania w sytuacjach^ "T) trudnych, nie jest tym samym,) co tolerancja na'stress. Tolerancj na stres-
"ory wykazuje rwnie osobnik emocjonalnie mao pobudliwy, ktry w trudnej sytuacji dlatego zachowuje spokj, e si ni "nie przejmuje". W tym jednak wypadku nie mona mwi o wysokiej tolerancji na stress z tej prostej przyczyny, e napicie emocjonalne u takiego osobnika nie osiga wysokiego poziomu. Z tolerancj na stress mamy do czynienia tylko w tym wypadku, gdy mimo silnego podniecenia zachowanie osobnika nie ulega dezorganizacji. W badaniach nad tolerancj stressow musimy wic bra pod uwag nie obiektywn, trudn sytuacj, lecz wystpujcy w tej sytuacji poziom napicia, ktry w laboratorium mona mierzy np. za pomoc wskanikw somatycznych (reakcja skrno-galwa-niczna, zmiany ttna, oddechu itp.), samooceny badanego (introspekcyjna ocena stopnia zdenerwowania w skali kilkustopniowej) itd. Dopiero po stwierdzeniu, e z dwch osb, u ktrych wystpuje rwnie wysoki poziom stressu, zachowanie jednej dezorganizuje si, a drugiej - nie, moemy mwi o wyszej tolerancji na stress u osobnika drugiego.
Psychologia kliniczna nie rozporzdza jeszcze badaniami nad indywi-