Wynalazcami i tw�rcami oboz�w koncentracyjnych byli przyw�dcy radzieccy: Trocki i Lenin. Pierwsze obozy koncentracyjne powstaBy w Rosji w 1918 3., wyprzedziBy wic niemieckie obozy koncentracyjne o dwadzie[cia kilka lat. Pierwszy niemiecki ob�z koncentracyjny (konzentration lager) powstaB w 1933 r. w Dachau, a obozy radzieckie staBy si wzorem dla niemieckich.
W rozkazie z 4 VI 1918 r. Trocki jako komisarz ludowy spraw wojskowych |daB, aby legionist�w czeskich, kt�rzy nie chc odda broni, zamknito w obozach koncentracyjnych. 26 VI wysBaB do Rady Komisarzy Ludowych memoriaB, w kt�rym proponowaB stworzenie systemu przymusu dla element�w paso|ytniczych" i takiego stanu rzeczy, w kt�rym bardziej przykre rodzaje prac wykonywaBaby bur|uazja, przy czym do bur|uazji chciaB zaliczy byBych oficer�w, kt�rzy nie zdecyduj si na wstpienie do Armii Czerwonej i pragnB osadzi ich w Bagrach. Wkr�tce potem domagaB si zamknicia w obozach (jako zakBadnik�w) |on i dzieci oficer�w zmobilizowanych do Armii Czerwonej. Uwa|aB, |e bez zastosowania takich [rodk�w rewolucja poniesie klsk. Jak si p�zniej okazaBo, do obozu m�gB trafi ka|dy.
Kultura radziecka i postradziecka
207
Kryzys GUAagu pod koniec |ycia Stalina (powstanie w Bagrach pieczorskich, strajk w Ekibastuzie, wymuszone ustpstwa wBadz na rzecz zek�w") rzuca nowe [wiatBo na amnesti, zadekretowan przez Aawrentija Beri zaledwie w trzy tygodnie po [mierci Stalina, kt�ra obejmowaBa 1,2 min wizni�w. M�wic o powodach politycznych, nie mo|na pomin i ekonomicznych, kt�rymi kierowali si, ogBaszajc t cz[ciow amnesti, kandydaci do sukcesji po Stalinie [wiadomi ogromnych trudno[ci w zarzdzaniu przeBadowanymi wizieniami i coraz mniej dochodowym GUAagiem.
Rosja byBa krajem, w kt�rym tradycje despotyczne miaBy dBug histori i znacznie wyprzedziBy okres, w kt�rym powstaBo paDstwo totalitarne i nastpiBa caBkowita instytucjonalizacja marksizmu jako narzdzia wBadzy.